جعل چک بانکی؛ مجازات و روشهای جلوگیری از جعل امضای چک
در امور تجاری و داد و ستدها، اسناد تجاری مخصوصا چک از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ امّا مانند دیگر اسناد، چک هم ممکن است برای کلاهبرداری و امور مجرمانه به صورت غیرقانونی صادر شود، یکی از راه‌های این کار جعل چک یا امضای آن است که در این مطلب سعی داریم به آن بپردازیم.
جرم جعل امضای چک
می‌دانید که چک سندی رسمی محسوب می‌شود و طبق قانون اگر مورد جعل قرار بگیرد، انجام دهنده‌ی این کار مجرم شناخته می‌شود و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. بر اساس این جرم، جاعل قصد دارد طرف مقابل را به اشتباه انداخته و با تسلیم چک جعلی به او مالی را از او خریداری کند، برای این کار امضای فرد دیگری را جعل می‌کند و چک او را به فروشنده می‌دهد.
مصداق‌های جرم جعل در ماده‌ی ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی، به صراحت بیان شده است، بر این اساس جعل امضاء یا مهر فردی دیگر، ساخت سند، خراشیدن و تراشیدن و تغییر در سند، جرم است. پس بر این اساس قانون دست بردن در چک را نیز جرم می‌داند، خواه در مبلغ یا تاریخ چکی باشد که قبلا صادر شده است.
مجازات جعل امضای چک
به استناد ماده ۵۳۶ قانون مجازات جعل اسناد و نوشته‌های غیر رسمی و استفاده‌ی آن با علم علاوه بر جبران خسارت به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد که با توجه به قانون کاهش مجازات تعزیری مصوب اردیبهشت ۱۳۹۹ این ماده مشمول تخفیف قرار گرفته شده است. همچنین مجازات جعل چک سفید امضاء به موجب ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی حبس از ۱ تا ۳ سال خواهد بود و مجازات جعل چک بانکی مطابق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی حبس از ۶ ماه تا ۳ سال است.
شکایت از جعل چک
معمولا جرایم مربوط به تزویر و جعل در دادسرا و دادگاه قابل پیگیری است و از آنجا که جعل چک نیز از مصادیق این جرم‌ها محسوب می‌شود، شاکی باید به دادسرا مراجعه کرده و شکایت خود را طرح کند. پس از این کار بازپرس یا دادیار دلایل شاکی را جمع‌آوری می‌کند و پرونده را برای انجام امور کارشناسی به مرجع تشخیص هویت آگاهی تحویل می‌دهد.
پس از این بر عهده‌ی کارشناسان است که با روشهای خاص خود مشخص کنند آیا جعل چک صورت گرفته است یا خیر. معمولا برای این کار کارشناسی تشخیص خط، نوع جوهر و… انجام خواهد گرفت. اگر جعل اثبات شود پرونده برای کیفرخواست به دادسرا می‌رود و با ثابت شدن جرم، متهم محکوم به مجازات‌های تعریف شده در قانون خواهد شد که البته این حکم قابل اعتراض از سوی متهم خواهد بود و ممکن است با تجدید نظر مواجه شود.
راه‌کارهای جلوگیری از جعل امضای چک
معمولا جعل چک توسط فردی صورت می‌گیرد که با امضای صاحب آن آشنایی دارد و به اسناد او دسترسی دارد چرا که باید آن را سرقت کرده باشد. می‌دانید که چک سندی خصوصی محسوب می‌شود و قانون به همین منظور از صاحبان دسته چک خواسته است که آن را در مکانی امن و دور از دسترس دیگران قرار دهند تا مورد سوء استفاده قرار نگیرد.
علاوه بر این پیش از امضا کردن آن باید مبلغ را حتما قید کنند و تا حد امکان از امضاء کردن در معرض دید دیگران خودداری شود؛ قانون به این افراد توصیه می‌کند با رعایت این نکات خود و دیگران را از دردسر دعاوی قضایی ایمن کنند.
سخن پایانی
با قوانین و مجازات‌های مربوط به جعل چک و راه‌های پیشگیری از آن آشنا شدید و دانستید که بهترین راه برای جلوگیری از این دعاوی، ایمن نگه داشتن اسناد رسمی به خصوص چک از دسترس دیگران است؛ علاوه بر این بدانید که برای پیروزی در محکمه و پیش‌برد مراحل قانونی پس از بروز چنین دعواهایی، مشورت با متخصصان کارآزموده‌ی پلتفرم حقوقی ترازو ضروری است.
سوالات متداول
جعل چک چه حکمی دارد؟
پیش از این اشاره شد که علاوه بر جبران خسارت شاکی، فرد مجرم از شش ماه تا دو سال می‌تواند به حبس محکوم شود و باید بر اساس نظر دادگاه از سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی بپردازد.
آیا در جرم جعل برای اعمال مجازات حتما باید ضرری واقع شده باشد؟
از آنجا که صرف انجام جعل چک یا دیگر اسناد بر اساس قانون جرم محسوب می‌شود، برای شکایت نیاز نیست حتما ضرری متوجه شاکی شده باشد.
آیا جاعل چک به مجازات کلاهبرداری هم محکوم می‌شود؟
علاوه بر مجازات‌های یاد شده برای جعل چک، ممکن است مجرم به کلاهبرداری هم محکوم شود امّا این مسئله به نوع پرونده و محتویات آن بستگی دارد که تشخیص آن با دادگاه است.