جریمه عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما چیست؟

بیمه یکی از حقوقی است که قانون برای افراد جامعه و به طور خاص برای نیروی کار در نظر گرفته است. وجود بیمه برای نیروی کار از این جهت که تا حدودی سبب اطمینان خاطر او خواهد بود، از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل قانون‌گذار به کارفرمایان تکلیف کرده است تا با پرداخت حق بیمه، اقدام به بیمه کردن کارگران کارگاه خود کنند. اما این سوال ممکن است پیش بیاید که در صورت عدم پرداخت حق بیمه چه عواقبی در انتتظار کارفرما خواهد بود؟‌ در این مقاله به بررسی عواقب و جرایم عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما می‌پردازیم.

تکلیف پرداخت حق بیمه با کیست؟

بیمه نوعی قرارداد است و با پرداخت حق بیمه، شرکت بیمه متعهد می‌شود که در شرایط خاصی از بیمه‌شده حمایت مالی کند. برای مثال، در شرایط بیماری یا بیکاری شرکت بیمه به فرد بیمه‌شده مبالغی را پرداخت می‌کند. بنابراین یک سوی قرارداد بیمه، پرداخت حق بیمه است. اما این امر وظیفه کیست؟

بر اساس ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان کارگاه‌ها موظفند نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام‌ نمایند. همچنین طبق ماده ۳۶ قانون بیمه تامین اجتماعی، کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و کارگر بیمه‌شده‌اش به سازمان تامین اجتماعی است. همچنین مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا، سهم‌ بیمه‌شده را کسر نموده، سهم خود را به آن اضافه کرده و به سازمان تأدیه نماید.» با این توضیح مشخص شد که مسئول اصلی پرداخت حق بیمه به تامین اجتماعی، کارفرما خواهد بود.

میزان حق بیمه تامین اجتماعی

همانطور که گفته شد کارفرما موظف است سهم خود و کارگر را به سازمان تامین اجتماعی بپردازد. اما این سهم چه مقدار است؟ بر اساس تبصره ماده ۲۸ قانون تامین اجتماعی، حق بیمه سهم کارفرما، ۲۰ درصد مزد یا حقوق بیمه‌شده خواهد بود که با احتساب سهم بیمه‌شده و کمک دولت، کل حق ‌بیمه به ۳۰ درصد مزد یا حقوق می‌رسد.

بر اساس قانون، سهم دولت در پرداخت حق بیمه کارگر، ۳ درصد و سهم شخص کارگر ۷ درصد است. البته علاوه بر مقادیر فوق، کارفرما باید ۳ درصد به عنوان بیمه بیکاری پرداخت کند و عملا حق بیمه پرداختی توسط او ۲۳ درصد و حق بیمه پرداختی توسط کارگر ۷ درصد خواهد بود.

توجه داشته باشید که کارفرما موظف است ۲۳ درصد حق بیمه سهم خود را پرداخت کرده و همچنین ۷ درصد سهم کارگر را نیز از دستمزد او کسر نموده و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند.

جریمه عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما

تا اینجا بیان شد که حق بیمه باید توسط کارفرما به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود که این حق بیمه ۳۰ درصد حقوق کارگر خواهد بود. از این ۳۰ درصد، ۲۳ درصد سهم کارفرما و ۷ درصد نیز سهم کارگر است. کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق کلیه بیمه‌شدگان و حق‌بیمه و بیمه بیکاری مربوط به هر ماه را، حداکثر تا پایان آخرین روز ماه بعد به سازمان تأمین اجتماعی ارسال و پرداخت نمایند.

برای کارفرمایان کارگاه‌های مشمول معافیت حق بیمه سهم کارفرما که حداکثر ۵ کارگر دارند، این مهلت تا آخرین روز دو ماه بعد خواهد بود. حال باید به این سوال پاسخ داد که اگر کارفرما این حق بیمه را پرداخت نکند، چه ضمانت اجرایی وجود دارد؟ به طور کلی جریمه‌های موجود برای کارفرمایان را می‌توان در این ۴ دسته جای داد:

1. جریمه عدم کسر حق بیمه سهم کارگر از دستمزد او: اگر کارفرما ۷ درصد سهم کارگر را از حقوق وی کسر نکند، خودش ضامن پرداخت آن خواهد بود.
2. جریمه عدم تنظیم و ارسال صورت دستمزد: کارفرمایانی که از تنظیم و ارسال صورت مزد و حقوق بیمه‌شدگان به ترتیب مذکور در قانون و آئین‌نامه موضوع ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی خودداری کنند یا به ترتیبی که با موافقت قبلی سازمان مزبور معین می‌شود، در مورد ارسال صورت مزد یا حقوق عمل نکنند، ملزم به پرداخت جریمه نقدی به میزان ده درصد (۱۰%) مبلغ حق بیمه همان ماه می‌شوند.
3. جریمه عدم پرداخت تمام یا قسمتی از حق بیمه: کارفرمایانی که در موعد مقرر در قانون یعنی پایان ماه بعدی، تمام یا قسمتی از حق بیمه و بیمه بیکاری مربوط به هرماه را پرداخت نکنند، علاوه بر تأدیه اصل حق بیمه و بیمه بیکاری، ملزم به پرداخت جریمه نقدی به میزان دو درصد (۲%) تمام یا کسری بدهی قطعی پرداخت نشده به ازاء هر ماه تاخیر می‌شوند.
4. بیمه نکردن کارگر: بر اساس ماده ۱۸۳ قانون تامین اجتماعی، کارفرمایانی که بر خلاف مفاد ماده ۱۴۸ این قانون از بیمه نمودن کارگران خود خودداری نمایند، علاوه بر تادیه کلیه حقوق متعلق به‌ کارگر (‌سهم کارفرما)، با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم، به جریمه نقدی معادل ۲ تا ۱۰ برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهند شد.

جریمه عدم کسر حق بیمه کارگر

همانطور که گفته شد، بر اساس ماده ۳۶ قانون تامین اجتماعی، درصورتی‌که کارفرما، ۷ درصد سهم کارگر را از دستمزد وی کسر نکند، نمی‌تواند به این بهانه از پرداخت آن به سازمان تامین اجتماعی سرباز بزند. در واقع جریمه این کار، پرداخت همان ۷ درصد حق کارگر به سازمان تامین اجتماعی خواهد بود.

جریمه عدم ارسال لیست دستمزد

کارفرمایان مکلفند تا پایان ماه بعد لیست دستمزد و بیمه کارگران خود را به سازمان تامین اجتماعی تحویل دهند. البته این مهلت در مورد کارگاه‌هایی که حداکثر ۵ کارگر دارند، تا ۲ ماه بعد خواهد بود. درصورتی‌که کارفرما این لیست را تهیه نکند و به کارگزاری تامین اجتماعی تحویل ندهد، مشمول جریمه ۱۰ درصدی خواهد شد. این جریمه بر روی حق بیمه و بیمه بیکاری همان ماه لحاظ می‌شود. یعنی کارفرما مکلف به پرداخت ۱۰ درصد از ۳۰ درصد دستمزد کارگر یا همان ۳ درصد از دستمزد، به عنوان جریمه خواهد بود.

مبلغ جریمه عدم پرداخت حق بیمه در موعد مقرر

گاهی ممکن است کارفرما، لیست دستمزد را ارسال کند اما تمام یا بخشی از حق بیمه را پرداخت نکند. در این صورت به میزان هر ماه ۲ درصد از مجموع حق بیمه و بیمه بیکاری که پرداخت نشده را باید به عنوان جریمه بپردازد. این جریمه، غیر از وظیفه کارفرما نسبت به پرداخت اصل حق بیمه و بیمه بیکاری خواهد بود.

معافیت از پرداخت جریمه توسط کارفرما در مورد جرایم حق بیمه

کارفرمایانی که قبل از صدور اجرائیه اقدام به پرداخت کامل بدهی خود نمایند، از چهل درصد (۴۰%) جرائم مربوط معاف خواهند بود. در خصوص کارگاه‌های دارای بحران مالی، میزان معافیت طبق تصویب هیات مدیره سازمان تأمین اجتماعی تا شصت درصد (۶۰%) قابل افزایش است. با صدور برگ لازم‌الاجرا، معافیت ۴۰% جریمه‌های متعلقه لغو می‌شود و علاوه بر آن، یک بیستم بدهی به عنوان نیم عشر اجرایی به کارگاه تعلق خواهد گرفت.

شکایت از کارفرما بابت بیمه

برخی از کارفرمایان تمایلی به بیمه‌ کردن کارگران خود ندارند یا مایلند که حق بیمه را به صورت نقدی به کارگر بپردازند. در تمامی مواردی که کارفرما اقدام به بیمه کردن کارگر نکند، کارگر می‌تواند اقدام به شکایت از کارفرما کند. باید توجه داشت در مواردی که کارفرما از پرداخت حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی سرباز زند، نیازی به شکایت توسط کارگر نبوده و اختلاف میان کارفرما و تامین اجتماعی خواهد بود.

برای شکایت از کارفرما لازم است کارگر با در دست داشتن مدارک هویتی و قرارداد کار به اداره کار مراجعه کند و بابت بیمه نشدن اقدام به طرح شکایت کند. در این حالت، بر اساس ماده ۱۸۳ قانون تامین اجتماعی، کارفرما ممکن است به ۲ تا ۱۰ برابر مبلغ حق بیمه مربوطه محکوم شود. درصورتی‌که قرارداد کار شفاهی باشد، کافی است کارگر مدارکی را که نشان‌دهنده وجود رابطه کار بین او و کارفرماست به اداره کار تحویل دهد. مدارکی مانند فیش واریز حقوق، ژتون غذا و … .

سخن پایانی

پرداخت حق بیمه از وظایف کارفرماست. عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، طبق قانون جرایمی را در پی دارد که در مقاله آنها را ذکر کردیم. البته این موضوع دارای نکات و ظرایفی است که باید آنها را مورد توجه قرار داد. بهتر است اگر شما نیز در این زمینه سوالی دارید، آن را با وکلا و مشاورین ما در پلتفرم حقوقی ترازو در میان بگذارید.

سوالات متداول