قرارداد کار آزمایشی چیست و چه شرایطی دارد؟

قرارداد کار آزمایشی یکی از پیش‌بینی‌های قانون کار است تا طرفین رابطه کار بتوانند به شناخت مناسبی از هم برسند، بدون آن که به چالش‌ها و ضوابط دست‌ و‌ پاگیر قرارداد کار ملزم باشند. حتما برای شما نیز پیش آمده که برای استخدام در یک شرکت یا کارگاه اقدام کرده‌اید و به شما گفته شده که مدتی را به‌صورت آزمایشی کار کنید تا در صورت رضایت کارفرما، قرارداد با شما منعقد شود. این امر کاملا قانونی بوده و تنها به نفع کارفرما نیز نخواهد بود. بنابراین با توجه به این که ممکن است شما نیز درگیر چنین قراردادی شوید، مطالعه این مطلب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

قرارداد دوره کار آزمایشی چیست؟

قرارداد کار، قراردادی است که بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. بر اساس ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار به این صورت تعریف شده است: «قرارداد کار عبارت است از قراردادی کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌العمل، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.»

این قرارداد مانند هر قرارداد دیگری دارای شرایطی است که رعایت آنها الزامی است. اما قرارداد کار آزمایشی چیست؟

قرارداد کار آزمایشی نوعی از قرارداد کار است که قانون آن را پیش‌بینی کرده تا طی آن، طرفین قرارداد همدیگر را محک زده و کارفرما، توانایی‌ها و مهارت نیروی کار و کارگر شرایط کارگاه و دیگر شرایط را سنجیده و در صورت تمایل، اقدام به عقد قرارداد اصلی کار کنند.

با این توضیح مشخص می‌شود که این قرارداد به نفع هر دو سوی قرارداد کار خواهد بود؛ زیرا امکان سنجیدن شرایط برای کارگر و کارفرما فراهم است. اگر کارگر نیز از شرایط کاری و محیط کار رضایت نداشت، می‌تواند از انعقاد قرارداد اصلی خودداری کند.

شرایط قرارداد کار آزمایشی

قرارداد کار آزمایشی، نوعی از قرارداد کار است؛ پس باید شرایط قرارداد کار را داشته باشد. یعنی ممکن است کتبی یا شفاهی بوده و باید دارای مواردی از قبیل مشخصات دقیق طرفین، نوع کار یا حرفه و وظیفه‌ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد، حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن، ساعات کار، تعطیلات و مرخصی‌ها، محل انجام کار، تاریخ انعقاد قرارداد و موارد لازم دیگر باشد. پس باید حواستان باشد که نام آزمایشی شما را به این اشتباه نیندازد که قرارداد آزمایشی، قراردادی بی‌در و پیکر و باری به هر جهت خواهد بود.

مدت قرارداد کار آزمایشی

بر اساس قانون کار، مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود. پس این که تصور شود که چون نام قرارداد آزمایشی است، زمان آن نامعلوم خواهد بود، غلط است. البته حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و‌ دارای تخصص سطح بالا سه ماه است. یعنی می‌توان مدت آن را از مثلا یک روز تا یک‌ ماه برای کارگران ساده و تا ۳ ماه برای کارگان حرفه‌ای معین کرد. البته بعدا خواهیم گفت که گرچه در هنگام انعقاد قرارداد باید زمان و مدت آن مشخص باشد، اما امکان فسخ آن برای طرفین وجود خواهد داشت.

فسخ قرارداد کار در دوره آزمایشی

قرارداد کار تحت شرایط خاصی که در قانون بیان شده، امکان فسخ خواهد داشت. به فسخ از جانب کارگر، استعفا و به فسخ قرارداد از جانب کارفرما، اخراج گفته می‌شود. این موارد باید تحت شرایط خاصی صورت پذیرد. اما در دوره آزمایشی هیچ کدام از این شرایط برای پایان قرارداد کار لازم نیست. بر اساس قانون، در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد، بدون اخطار قبلی و بی‌ آن که الزام به پرداخت خسارات داشته باشد، رابطه کار را قطع نماید.

حقوق مالی کارگر در صورت فسخ قرارداد کار آزمایشی

ممکن است برایتان سوال شود که در صورت فسخ قرارداد کار، حق و حقوق کارگر چه می‌شود؟ درصورتی‌که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد، وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نماید، وی فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود.

به عنوان مثال اگر طول مدت قرارداد آزمایشی دو ماه معین شده باشد و کارفرما قرارداد آزمایشی را برهم زند، باید حقوق تمام آن دو ماه را بپردازد، حتی اگر تنها یک روز از قرارداد گذشته باشد. اما اگر کارگر قرارداد را بر هم‌ زند، تنها مستحق حقوق همان یک روز خواهد بود.

بیمه کارگر در زمان قرارداد کار آزمایشی

همانطور که گفتیم، قرارداد آزمایشی نیز نوعی از قرارداد کار است، بنابراین مانند سایر قراردادهای کار، حق بیمه باید توسط کارفرما پرداخت شود و در صورت عدم پرداخت حق بیمه توسط او، جریمه خواهد شد.

تفاوت قرارداد کار آزمایشی و موقت

یکی از اقسام قرارداد کار، قرارداد موقت کار است. قرارداد موقت قراردادی است که مدت آن مشخص بوده و آغاز و پایان آن در قرارداد مشخص شده است. ممکن است برای برخی چنین شبهه شود که قرارداد موقت همان قرارداد آزمایشی است. اما باید دانست که این دو با یکدیگر تفاوت دارند.

به عنوان مثال، کار چیدن میوه‌های یک باغ، یک کار موقت است که ممکن است یک ماه طول بکشد. این قرارداد ماهیتی موقت دارد. اما در همین قرارداد کارفرما ممکن است به طور آزمایشی، یک هفته کارگر را استخدام کند تا شرایط کاری او را بسنجد. همچنین قرارداد آزمایشی ممکن است در قرارداد دائم نیز به کار رود. پس نباید این دو نوع قراداد را با هم اشتباه کرد.

سخن پایانی

قرارداد کار آزمایشی یکی از ابتکارات قانون کار است که مزایای زیادی برای کارگر و کارفرما دارد. البته باید برای انعقاد این قرارداد به نکات قانونی آن توجه داشت. بهتر است اگر شما نیز در این زمینه سوالی داریدT آن را با وکلای ما در پلتفرم حقوقی ترازو درمیان بگذارید.