در جهان امروز و با توسعه‌ی کسب‌وکارهای تجاری، مسائل حقوقی پیرامون این کسب‌وکارها نیز پیشرفت کرده و دیگر نمی‌توان با روش‌های حقوقی قدیمی، به نیازهای این دست از کسب‌وکارها پاسخ داد.
استارتاپ ها در موارد متعددی به یک وکیل استارتاپ حرفه‌ای نیاز پیدا خواهند کرد و موسسان هر کسب‌وکار باید در بدو تاسیس استارتاپ حتما به‌فکر استخدام یک وکیل استارتاپ نیز باشند.
چالش‌های حقوقی استارتاپ ها
بنیان‌گذاران هر استارتاپ پس از دشواری‌های ثبت و توسعه‌ی یک کسب‌وکار نوپا، زمانی که می‌خواهند فعالیت‌های خود را وارد فاز اجرایی کنند و با سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مختلف همکاری کنند، برای مذاکره و توافق با رقبا و سرمایه‌گذاران با چالش‌های بزرگی مواجه خواهند شد و به وکیل استارت‌آپ نیاز پیدا خواهند کرد.
از آن‌جا که سرمایه‌گذاری برای تاسیس و توسعه‌ی یک کسب‌وکار نوپا بسیار خطرآفرین است و ممکن است تمام سرمایه‌ی موسسان را از دستشان بیرون بیاورد، قراردادها، اساسنامه‌ها و قوانین حقوقی باید با دقت تمام تنظیم شوند و یک وکیل استارتاپ قابل اعتماد نیز بر روند تنظیم آن‌ها نظارت داشته باشد.
از آن‌جا که نظام حقوقی هر کشور با کشور دیگر متفاوت است، صاحبان کسب‌وکارها نمی‌توانند ادعا کنند به وکیل استارتاپ نیاز ندارند و تمامی کارهای حقوقی خود را بر اساس نمونه‌های ثبت‌شده‌ی خارجی انجام خواهند داد. عدم مشورت با وکیل استارتاپ می‌تواند سرمایه‌ی صاحبان کار را به‌طور جدی در معرض خطر قرار دهد.
پیش‌بینی آینده‌ی استارت آپ و ارزش‌گذاری آن
مذاکرات بین موسسان و سرمایه‌گذاران یک استارتاپ همیشه از مواردی است که محل چالش این دو می‌شود. به‌طور معمول سرمایه‌گذاران آینده‌ی استارت‌آپ را صددرصد موفق درنظر نمی‌گیرند و در مقابل موسسان یا بنیان‌گذاران در تلاش‌اند تا دورنمای آینده‌ی استارت‌آپ را مساعد برآورد کنند.
این مذاکرات برای ارزش‌گذاری و تعیین قیمت سهام شرکت انجام می‌شود و دو طرف باید در خلال این مذاکرات بتوانند بر سر یک مبلغ مشخص توافق کنند.
در بسیاری از موارد رویارویی و اختلاف نظر دو طرف قرارداد منجر به عدم انعقاد قرارداد خواهد شد و در این جا است که نقش یک وکیل استارتاپ مشخص می‌شود؛ وکیل استارت‌آپ با آگاهی از چالش‌هایی که در این سرمایه‌گذاری وجود دارد، قدرت چانه‌زنی‌اش را به‌کار می‌گیرد تا بتواند توافقی منصفانه و برد-برد میان این دو برقرار کند.
عدم توجه طرفین به دغدغه‌های یکدیگر
تاکنون موارد بسیار زیادی از عدم توافق کارآفرینان و سرمایه‌گذاران دیده شده است. هنگامی که جریان توافقات قفل می‌شود و طرفین نمی‌توانند به نتیجه برسند، معمولا هر دو توجیه‌هایی دارند که آن‌ها را برای پافشاری بر تصمیم‌شان ترغیب می‌کند.
در این شرایط زمانی که وکیل استارتاپ و تیم حقوقی به معامله وارد شوند، خواهند دید که دو طرف به‌دلیل تامین‌نشدن مطالباتشان نمی‌توانند با یکدیگر به توافق برسند و به هم اعتماد کنند. نقش وکیل استارت‌آپ در این جا به‌خوبی مشخص می‌شود؛ وکیل استارت‌آپ دغدغه‌های و خواسته‌های دوطرف را دریافت می‌کند و پس از ارزیابی آن‌ها راهکاری میانه و منطقی و همچنین مبتنی بر قوانین حقوقی را ارائه می‌کند. این راهکار نه‌تنها منافع هر دو طرف را تامین می‌کند بلکه از لحاظ حقوقی هم بسیار قابل استناد است و در صورت به‌وجودآمدن هرگونه مشکلی می‌توان به آن رجوع کرد.
ضرورت مشارکت در سود و زیان استارتاپ
بسیاری از سرمایه‌گذاران زمانی که می‌خواهند در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری کنند، تنها خود را برای سود پروژه آماده می‌کنند و درنظر دارند اگر پروژه به زیان‌دهی رسید، خود را وارد ماجرا نکنند. این موضوع در جهت عکس هم ممکن است؛ گاهی موسسان یک استارتاپ انتظار دارند سرمایه‌گذار درصورت زیان‌ده‌شدن پروژه، از لحاظ مالی آن‌ها را تامین کند اما خود حاضر به مشارکت در فرآیند زیان‌دهی شرکت نیستند.
در چنین شرایطی وکیل استارتاپ با استفاده از سازوکارهای حقوقی اساسنامه‌ای تنظیم می‌کند که در آن سهم طرفین در سود و زیان پروژه به یک اندازه باشد و هر دو منافع یکدیگر را تامین کنند. با تنظیم این اساسنامه و استفاده از سازوکارهای حقوقی میزان ریسک و موفقیت به‌صورت برابر بین طرفین تقسیم می‌شود و درصورت موفقیت یا عدم موفقیت پروژه، هر دو طرف از آن متاثر خواهند بود.
وظیفه‌ی وکیل استارتاپ چیست؟
همانطور که در بخش‌های قبل هم دیدید، وکیل استارتاپ می‌تواند در بسیاری از مواقع به حل مشکلات موجود میان سرمایه‌گذاران و بنیان‌گذاران کمک کند.
علاوه بر این وکیل استارتاپ علاوه بر آنکه باید چالش‌های احتمالی پیشِ روی کسب‌وکارها را پیش‌بینی کند، باید کم‌خطرترین راه برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف را هم ارائه کند. وکیل استارتاپ همچنین وظیفه دارد با بررسی امتیازها و خطرات بازارهای جهانی و فراکشوری، سرمایه‌گذاران را از خطرات و مزایای این طرح‌ها مطلع کند.
وکیل استارتاپ همچنین باید بر روند انعقاد تمامی قراردادها نظارت داشته باشد تا قراردادهای مختلف مشکلی برای شرکت به‌وجود نیاورد. سروسامان دادن به امور حقوقی پرداخت بیمه و مالیات هر کسب‌وکار نیز یکی از متداول‌ترین وظایف وکیل استارتاپ است.
خدمات حقوقی وکیل استارتاپ شامل چه مواردی است؟
۱- ثبت شرکت
جالب است بدانید که ثبت شرکت‌های استارتاپی آداب خاصی دارید و لازم است بدانید که قرار است تحت چه عنوانی و برای چه هدفی آغاز به فعالیت کنید. قانون تجارت موسسان شرکت‌های استارت‌آپی را ملزم می‌کند تا حوزه‌ی فعالیت خود را در یکی از زیرمجموعه‌های این قانون به ثبت برسانند.
استارتاپ ها معمولا در زیرمجموعه‌ی شرکت‌های سهامی خاص یا شرکت‌های مسئولیتِ محدود قرار می‌گیرند تا از آسیب‌های احتمالی در امان بمانند. ثبت استارت‌آپ‌ها به‌عنوان شرکت‌های سهامی خاص باید توسط وکیل استارتاپ انجام بگیرد تا دارایی شخصی سرمایه‌گذاران، مستقل از دارایی‌های حقوقی شرکت به‌حساب بیاید. در این صورت هنگامی که به هر دلیلی شرکت مربوطه ضرر کند یا ورشکست شود، اموال شخصی موسسان در امان خواهد بود.
پروانه‌ی کسب، مجوزهای مربوط به صنف مربوطه، دریافت نماد اعتماد الکترونیکی و بسیاری دیگر از مجوزها ازجمله مواردی هستند که باید توسط وکیل استارتاپ پیگیری شوند.
۲- ثبت اختراع
وکیل استارتاپ باید بتواند ایده و طرح اولیه‌ی یک شرکت استارتاپ را در مراجع قانونی ثبت کند و حافظ اطلاعات حیاتی راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپا باشد. وکیل استارت‌آپ با توجه به اشرافی که بر موضوع دارد باید در کمترین زمان ممکن تمامی موارد مربوط به اختراع یا نوآوری را ثبت کند و در حفظ اطلاعات محرمانه نیز بسیار دقیق عمل کند.
۳- تنظیم انواع قرارداد
همچنین وکیل استارتاپ باید نسخه‌های پیشنویسی از انواع قراردادهای موردنیاز را تهیه کند و در اختیار موسسان شرکت قرار دهد. قراردادهایی مثل قرارداد محرمانگی، قرارداد شتابدهی و قراردادهای استخدامی ازجمله مواردی هستند که وکیل استارتاپ باید نسبت به تهیه‌ی آن‌ها اقدام کند. ثبت تجاری نشان سا برند استارت‌آپ و همچنین تلاش برای اخذ درجه‌ی دانش‌بنیان نیز از وظایفی است که به وکیل استارتاپ محول شده است.
اخذ مجوزهای لازم
وکیل استارتاپ به‌طور پیوسته باید از منظر حقوقی شرکت را زیر نظر داشته باشد. اخذ مجوزها، تاییدیه‌ها و استانداردهایی که دستگاه قانون‌گذار وضع کرده است، به عهده‌ی وکیل استارتاپ بوده و او باید راه را برای فعالیت شرکت هموار کند. اخذ مجوزهای قانونی توسط وکیل استارت‌آپ باعث می‌شود استارت‌آپ‌ها بتوانند از مزایای دولتی بهره‌مند شوند و همزمان اعتماد مشتریان یا مخاطبان خود را نیز به دست آورند.
اخذ مجوز از دستگاه‌هایی مثل معاونت علمی – فناوری ریاست جمهوری و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت ازجمله مجوزهایی است که وکیل استارتاپ باید برای اخذ آن‌ها اقدام کند.
فراموش نکنید که کار وکیل استارتاپ از بین بردن موانع قانونی بر سر راه کسب‌وکارها است و در واقع باعث می‌شود که کسب‌وکارهای نوپا بدون درگیرشدن مستقیم با مسائل حقوقی، تمرکز خود را بر روی افزایش کیفیت خدمات قرار دهند.
دفاع وکیل استارتاپ در دادسرای جرایم رایانه‌ای
برای بسیاری از استارتاپ ها پیش می‌اید که در دوره‌ی فعالیت خود گرفتار انواعی از دعاوی حقوقی خواهند شد و برای حل آن‌ها لازم است افراد وکیل استارت‌آپ در دادسرای جرایم رایانه‌ای از حقوق استارت‌آپ مربوطه دفاع کند.
ممکن است چالش حقوقی پیش آمده برای استارتاپ شکایت موسسان از یک شرکت دیگر باشد و یا برعکس، سایر شرکت‌ها از موسسان استارت‌آپ مربوطه شکایت کرده باشند. به‌هر ترتیب این دعاوی حقوقی نیاز به رایزنی در دادگاه دارد و وکیل استارت‌آپ باید بتواند از حقوق موکلین خود در دادسرای جرایم رایانه‌ای دفاع کند.
به‌طورکلی نمی‌توان گفت که ثبت و رسیدگی به هر شکایت در دادسرای جرایم رایانه‌ای چقدر طول می‌کشد، چراکه زمان و نوع رسیدگی به هر پرونده متغیر است. با این حال وکیل استارتاپ با اشراف بر مسائل حقوقی استارتاپ ، باید بتواند در این دادگاه دلایلی محکمه‌پسند برای تبرئه‌ی موکلان خود استفاده کند.
اگر ایده‌ی یک شرکت ثبت‌شده سرقت شود، از نام و برند یک استارتاپ سوءاستفاده شده باشد و یا هرگونه استفاده‌ی غیرقانونی از حقوق استارتاپ منجر به بروز مشکلاتی برای موسسان آن شده باشد، وکیل استارت‌آپ موظف است در این دادگاه مستندات و دلایل خود را اعلام کند.
چرا وکیل مسلط به قوانین استارتاپ اهمیت دارد؟
نکته‌ای که بنیان‌گذاران کسب‌وکارهای نوپا هرگز نباید نسبت به آن بی‌توجه باشند این است که مسائل حقوقی به توان و ظرفیت بسیار بالایی نیاز دارد و همانطور که هرکسی نمی‌تواند مدعی ساخت و راه‌اندازی یک کسب‌وکار نوین باشد، مسائل حقوقی را هم به‌طور کامل باید به متخصصانش واگذار کرد.
همچنین بنیان‌گذاران یک استارتاپ هرگز نباید فریب بخورند و گمان کنند بی‌نیاز از استخدام وکیل استارتاپ هستند. ممکن است در ابتدا همه چیز خوب باشد و چالش‌های حقوقی یا به‌وجود نیایند و یا به‌راحتی قابل حل باشند. اما با این وجود قطعا در ادامه‌ی راه کسب‌وکار شما گرفتار چالش‌هایی خواهد شد که دیگر بدون کمک از یک کارشناس حقوقی نمی‌توانید آن‌ها را حل کنید.
نتیجه‌گیری
سعی کنید از همان ابتدا تمامی کارهای حقوقی خود را به وکیل استارتاپ اختصاصی خود واگذار کنید. این کار باعث می‌شود با تمرکز بیشتری به کار تخصصی خود بپردازید و از خطرات احتمالی حقوقی نیز در امان بمانید.