با گسترش استفاده از چکهای صیادی برای تضمین تعهدات بانکی، اقساطی یا معاملاتی، نحوه نگارش درست، قابلیت انتقال، امکان ثبت و ضمانتهای اجرایی آن اهمیت جدی پیدا کرده است. این مقاله از بلاگ پلتفرم حقوقی ترازو با رویکردی دقیق و کاربردی تنظیم شده تا مهمترین سوالات حقوقی و عملی درباره چک ضمانت صیادی را پوشش دهد و به شما نشان دهد چک ضمانتی قابل وصول است یا نه، چگونه از برگشت آن میتوان پیشگیری کرد و در صورت بروز اختلاف، چه ضمانت اجراهایی وجود دارد.
چک ضمانت چیست؟
چک ضمانت (یا چک تضمین) به چکی گفته میشود که هدف از صدور آن، پرداخت نیست؛ بلکه تضمین انجام یک تعهد، حسن انجام کار یا ایفای یک وعده است. برخلاف چک عادی که ماهیت آن پرداخت وجه در تاریخ معین است، چک ضمانت در صورت خلف وعده صادرکننده، قابل وصول است.
کاربرد اصلی چک ضمانت در معاملات و قراردادها، ایجاد اطمینان خاطر در طرف مقابل است؛ مثلا در قراردادهای اجاره برای تضمین تخلیه به موقع ملک، در قراردادهای کاری برای تضمین حسن انجام کار یا عدم افشای اسرار یا در قراردادهای تجاری برای تضمین اجرای تعهدات. وصول این چک توسط دارنده، پیش از عدم انجام تعهد، غیرقانونی و دارای پیگرد حقوقی است.
| نوع چک | هدف اصلی صدور | زمان وصول | ضمانت اجرای کیفری |
| چک عادی | پرداخت وجه در تاریخ سررسید | در تاریخ یا بعد از تاریخ مندرج | در صورت عدم پرداخت و وجود شرایط قانونی ضمانت اجرای کیفری دارد. |
| چک ضمانت | تضمین انجام تعهد یا قرارداد | در صورت عدم ایفای تعهد | فاقد وصف کیفری است. |
نحوه نوشتن چک ضمانت صیادی چگونه است؟
نحوه نوشتن چک ضمانت صیادی از نظر ظاهری تفاوتی با نوشتن یک چک عادی ندارد، اما برای حفظ ماهیت ضمانتی آن و جلوگیری از سواستفادههای احتمالی، باید نکات حقوقی ویژهای در متن چک ضمانت و قرارداد مربوطه رعایت شود. نکاتی که باید برای نوشتن چک ضمانت صیادی رعایت شود، شامل این موارد است:
۱- درج بابت ضمانت: در قسمت مربوط به «بابت» در روی چک یا در پشت (ظهر) آن، به صراحت قید شود: «بابت ضمانت انجام تعهد قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]» یا «بابت ضمانت [عنوان تعهد]»
۲- ذکر در قرارداد: یکی از مهمترین کارها، ذکر دقیق مشخصات چک (شماره سریال، مبلغ و تاریخ) و علت صدور آن به عنوان ضمانت در متن قرارداد اصلی است.
۳- تاریخ چک ضمانت: تاریخ وصول چک ضمانت باید پس از تاریخ سررسید تعهد اصلی باشد.
۴- بدون خط خوردگی: چک باید خوانا، بدون خط خوردگی و با امضای صحیح صادر شود.
در صورتی که هر کدام از این موارد به درستی در چک مورد توجه قرار نگیرد، مغایرت چک با سامانه صیاد مشکلاتی را برای هر دو طرف ایجاد میکند. اگر باید برای انجام کاری، چک ضمانت بنویسید یا دریافت کنید، باید اطلاعات کافی در این باره داشته باشید. با دریافت مشاوره حقوقی متنی و تلفنی با وکلای ترازو، از بروز مشکلات مالی و حقوقی جلوگیری کنید.
جواب حقوقیات رو همین الان بگیر
ترازو سریعترین راه برای رسیدن به پاسخهای حقوقی قابل اعتماد است
آیا چک ضمانت باید ثبت شود؟
بله، بر اساس قانون جدید چک، تمام چکهای صیادی (بنفش رنگ) باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شوند. چک ضمانت صیادی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
چک ضمانت را چگونه ثبت کنیم؟ صادرکننده باید هنگام صدور، مشخصات چک را در سامانه صیاد (از طریق اپلیکیشنهای بانکی یا اینترنت بانک) ثبت و هدف آن را «ضمانت» قید کند. با این حال، حتی با ثبت در سامانه، ماهیت ضمانتی چک بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک حفظ میشود و همچنان فاقد وصف کیفری است. ثبت چک ضمانت، صرفا به آن اعتبار اجرایی (حقوقی) میدهد.
عبارت «این چک فاقد ضمانت میباشد» هم معمولا به چکی اطلاق میشود که صادرکننده آن را بابت ضمانت صادر نکرده و قصد تضمین تعهد خاصی را نداشته است یا در سامانه صیاد به عنوان «ضمانت» ثبت نشده است. مطالبه چک صیادی ثبت نشده هم مشکلات بسیاری دارد که باید از آنها پرهیز کرد.
قانون چک ضمانت وام بانکی
بانکها برای اعطای تسهیلات و وام، معمولا از مشتریان چکی بابت ضمانت پرداخت اقساط دریافت میکنند. بحث حقوقی چک ضمانت وام بانکی، تابع همان قواعد عمومی چک ضمانت است. برگشت چک ضمانت وام توسط بانک هنگامی اتفاق میافتد که وامگیرنده از پرداخت اقساط خود امتناع کرده یا تأخیر داشته باشد. بانک میتواند پس از عدم پرداخت اقساط، چک ضمانت را به اجرا بگذارد. با این حال، به دلیل ماهیت ضمانتی، بانک تنها میتواند از طریق حقوقی یا ثبتی برای وصول وجه اقدام کند و امکان شکایت کیفری (حبس) وجود ندارد.
مجازات برگشت زدن چک ضمانت
همانطور که گفته شد، بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک، چک ضمانت، فاقد وصف کیفری است. این یعنی:
- برای مجازات برگشت خوردن چک ضمانتی (حبس و زندان) در کار نیست.
- در صورت برگشت خوردن چک ضمانت، دارنده تنها میتواند از طریق حقوقی (دادگاه) یا ثبتی (اجرائیه اداره ثبت) برای توقیف اموال صادرکننده اقدام کند.
آیا چک تضمین قابل برگشت زدن است؟ بله، اگر تعهد اصلی انجام نشود، دارنده میتواند چک را برگشت بزند. البته برای وصول آن باید در دادگاه ثابت کند که صادرکننده به تعهد خود عمل نکرده است. داشتن ابهامات درباره چکهای تضمین طبیعی است. اگر در این مورد سوالی دارید بهتر است از متخصصان این حوزه موضوع را پیگری کنید. در هر ساعتی از شبانهروز میتوانید با کارشناسان حقوقی ترازو رایگان سوالات خود را مطرح کرده و پاسخ صحیح دریافت کنید.
آیا چک ضمانت قابل انتقال است؟
به طور کلی، چک ضمانت (مانند هر چک دیگری) قابل انتقال به شخص ثالث است. البته این انتقال باید با قید در قرارداد انجام شود یا صراحتا در پشت چک، اجازه انتقال داده شود. حتی اگر چک ضمانت به شخص دیگری منتقل شود، دارنده جدید فقط جانشین دارنده اول میشود؛همچنان باید ثابت کند که تعهد اصلی انجام نشده تا بتواند چک را وصول کند. چک ضمانت قابل وصول است، اما وصول آن منوط به اثبات عدم اجرای تعهد توسط صادرکننده است.
عودت چک ضمانت صیادی
عودت چک ضمانت صیادی باید پس از ایفای کامل تعهد توسط صادرکننده انجام شود. این فرآیند به این صورت است که پس از پایان قرارداد (مثلا اتمام اجاره یا پایان کار پروژه) دارنده چک موظف است چک ضمانت را به صادرکننده بازگرداند. پس ندادن چک ضمانت پس از پایان تعهد، یک تخلف حقوقی است و صادرکننده میتواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای استرداد چک خود را داشته باشد. توصیه میشود هنگام دریافت چک از دارنده، حتماً یک رسید کتبی با تاریخ و امضا، مبنی بر عودت و تسویهحساب کامل دریافت شود تا از هرگونه ادعای احتمالی در آینده جلوگیری شود.
سخن پایانی
از نحوه نوشتن چک صیادی ضمانت گرفته تا مجازات برگشت زدن چک ضمانت، در تمام مراحل یک قرارداد یا معامله، نیاز به دقت حقوقی بالایی است تا از حقوق خود دفاع کنید. پیچیدگیهایی نظیر اثبات عدم انجام تعهد برای وصول چک یا تقاضای استرداد چک ضمانت، نیازمند همراهی یک متخصص است. وکلای پلتفرم حقوقی ترازو شما را در تنظیم صحیح قراردادها، نوشتن چک ضمانت به شیوه کاملاً قانونی و احقاق حقوق خود در پروندههای قضایی مرتبط با چک، همراهی میکند. اگر درگیر مشکلات پس ندادن چک ضمانت یا دعاوی چک بابت ضمانت پرداخت اقساط هستید، همین حالا از خدمات حقوقی تخصصی ما بهرهمند شوید.
سوالات متداول
چک ضمانت چیست؟
چکی است که به منظور تضمین انجام یک تعهد یا حسن انجام کار صادر میشود و بر خلاف چک عادی، فاقد وصف کیفری است و فقط در صورت خلف وعده قابل وصول است.
آیا چک تضمینی قابل برگشت است؟
بله؛ در صورت عدم انجام تعهد، چک ضمانتی قابل برگشت زدن است، اما وصول وجه آن تنها از طریق دعاوی حقوقی یا ثبتی و با اثبات عدم ایفای تعهد امکانپذیر است.
آیا چک ضمانتی قابل وصول است؟
بله؛ در صورت نقض تعهد توسط صادرکننده، دارنده میتواند با مراجعه به مراجع قضایی و اثبات تخلف، برای وصول آن اقدام کند.
آیا چک ضمانت باید ثبت شود؟
بله؛ تمام چکهای طرح صیادی (بنفش رنگ) از جمله چکهای ضمانتی، باید توسط صادرکننده در سامانه صیاد به عنوان «ضمانت» ثبت شوند.
این چک فاقد ضمانت میباشد، یعنی چه؟
این عبارت به این معنی است که چک مورد نظر برای تضمین تعهد خاصی صادر نشده و ماهیت یک سند پرداختی عادی (هرچند با وصف حقوقی) را دارد.
من یک شرکت پخش داشتم که به دلیل دزدیهای فراوان پرسنلم،ورشکست شدم و توی بازار حدودا پنج میلیارد بدهکار شدم،منم رفتم با یک کارخونه قرارداد بستم که ۵۵ میلیارد ریال با سند پدرخانمم وام بگیره و بهم بده.
کارخونه مذکور طبق قرارداد متعهد شد که اول یک وام دومیلیارد تومانی از کل وام بگیره و توی قرارداد ذکر کرد، «بابت ضمانت ادامه روند کار» و اینکه حتما ۳۵ میلیاردریال باقیمونده مصوبش رو میگیره و به ما میده،
یک چک سه میلیاردتومانی امضا کرد و به ما داد،اما چون چک برگشتی داشتند،ثبتش نکرد…
منم با اون مبلغ اولیه که ازش گرفتم،بخشی از بدهیهامو پرداخت کردم و حسابهام رو درست کردم و به امید ادامه وام وعده داده شده،بابت اروم کردن طلبکارهام تا وصول بقیه وام، چندمیلیارد تومن چک صادر کردم…
اما کارخونه یکساله منو بازی میده و بقیه وامو نمیگیره و منم تمام چکهام برگشت خورده و زندگیم نابود شده…
میشه کاری کرد؟
سلام و وقت بخیر
از طریق لینک زیر با وکلای ما ارتباط برقرار کنید تا شما رو راهنمایی کنند.
مشاوره حقوقی آنلاین پلتفرم حقوقی ترازو
سلام.اگرمدت حدودپنج سال ازصدورچکی که بابت حسن انجام کارصادرشده گذشته باشه وگواهی عدم چرداخت گرفته نشده باشد. میتوان آن راازطریق دادگاه یا اجرای ثبت محل به اجراگذاشت؟
سلام و وقت بخیر
بله میتوان از طریق دادگاه اقدام نمود.
سلام و دورود،
بنده از لیزینگ خرید اقساطی کردم ، اقساط رو دادم،لیزینگ
پیامک داد مشتری گرامی حساب شما تسویه شده، ساعت هشت صبح رو بعد چک ضمانت رو برگشت زده ، و حساب ها من رو بسته، دو مورد هست یکی اینکه اگر من پول به اندازه چک ضمانت داشتم و لیزینگ چک رو پاس میکرد آیا چیزی دست من بود به جز اینکه میبایست پیگیری کنم
بعد اینکه چک رو نمیفرستند واسم تماس پاسخ گو نیستند، بانک هم میگوید لیزینگ میداند، راهنمایی کنید ،
سلام و وقت بخیر
از طریق لینک زیر با وکلای ما ارتباط برقرار کنید تا بعد از بررسی قرارداد، شما رو راهنمایی کنند.
مشاوره حقوقی آنلاین پلتفرم حقوقی ترازو
سلام من ازطرف رفیقم ۱۲۰ میلیون چک ضمانت دادم به ارومیه منم تهرانم ایشون به وعده اش عمل نکرده ویارورفته چک منوبرگشت زده من روی چک نوشتم بابت ضمانت قراردادشماره فلان آیا یارومیتونه وصولش کنه یاحسابهامومسدودکنه
سلام و وقت بخیر
وجه چک قابل مطالبه هست مگه اینکه ثابت کنید دارنده چک به هر دلیلی استحقاقی نسبت به وجه چک نداره.
سلام، ایا می توان برای اجرا گذاشتن چک ضمانت از طریق اداره ثبت اسناد اقدام کرد؟ با تشکر
سلام و وقت بخیر
اگه در متن چک به تضمین اشاره شده باشه خیر.