تغییر نام و نام خانوادگی این روزها به یک اقدام قانونی تبدیل شده است. هر چند هویت هر فرد، نام و نام خانوادگی‌اش است اما برخی اسامی، از منظر فرد یا جامعه چندان مناسب نیست. این مساله می‌تواند به کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش احساسات منفی در آنها منجر شود. به همین دلیل، این افراد نسبت به تغییر نام یا نام‌خانوادگی خود اقدام می‌کنند. در این مقاله از بلاگ پلتفرم حقوقی ترازو، درباره شرایط و مراحل قانونی تغییر نام خانوادگی و نام کوچک، مدارک لازم برای این کار و نام‌ها و نام‌های خانوادگی قابل تغییر می‌خوانید.
شرایط تغییر نام کوچک
تغییر نام و نام خانوادگی افراد به شکل جاگانه هم ممکن است. مطابق با قوانین و مقررات ایران از جمله تبصره یک ماده ۲۰ قانون ثبت احوال، در این شرایط افراد می‌توانند نام کوچک خود را تغییر دهند:
- نام آنها جزو نام‌هایی باشد که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌شوند.
- نام آنها جزو عناوین، القاب، نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس افراد باشد.
- وجود پیشوند یا پسوندی زائد و غیرضروری در نام کوچک افراد مانند قلی و غلام.
- وجود اشتباهات ثبتی در نام کوچک افراد.
- مسلمان شدن پیروان ادیان دیگر و تناسب نداشتن نام آنها با فرهنگ اسلامی.
- تغییر جنسیت فرد و انتخاب نامی جدید متناسب با جنسیت جدید وی
- نام آنها جزو اسامی مرکب ناموزون مانند سعید بهزاد و شهره فاطمه باشد.
- نام آنها عناوینی، اعم از عناوین لشکری، کشوری یا ترکیبی از اسم و عنوان باشد.
- هم‌نام بودن فرزند با پدر و یا مادر یا برادران و خواهران در یک خانواده
- تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی مانند رحمن به رحمان یا اسمعیل به اسماعیل
- نام آنها اسامی ایام هفته باشد.
برای تغییر اسم خود در شناسنامه، باید با قوانین و مقررات روز در این زمینه آشنا باشید. وکلای ترازو پاسخگوی تمام سؤالات حقوقی شما در این زمینه باشد. کافیست گزینه «رایگان سوال بپرسید» را انتخاب کنید تاو به سؤال شما به صورت رایگان پاسخ دهند.
میتونید سوالاتتون رو به صورت رایگان از کارشناسان متخصص ما بپرسید. در زودترین زمان ممکن، پاسخگوی شما خواهیم بود.
مراحل تغییر نام کوچک
افرادی که برای تغییر نام کوچک خود یا دیگری اقدام می‌کنند باید دارای این شرایط باشند:
- سن آنها بالای ۱۸ سال باشد.
- سن آنها کمتر از ۱۸ سال باشد، اما حکم رشد داشته باشند. (با رعایت شرایطی خاص)
- پدر یا جد پدری افرادی که کمتر از ۱۸ سال سن دارند.
- سرپرست قانونی (وصی، قیم یا امین) افرادی که کمتر از ۱۸ سال سن دارند یا سایر محجورین
افراد مذکور می‌توانند با در دست داشتن مدارک لازم به اداره ثبت احوال مراجعه کنند. پس از آن، مراحل بررسی تغییر اسم به این ترتیب طی می‌شود:
- بررسی صحت مدارک ارائه شده و انطباق اطلاعات هویتی فرد با اسناد موجود در سامانه ارائه خدمات هویتی سازمان ثبت احوال
- طرح درخواست فرد در کمیته‌ای به نام کمیته نام در اداره ثبت احوال
- ابلاغ رأی کمیته نام به متقاضی (فرد از تاریخ ابلاغ رأی، ۱۰ روز برای اعتراض به دادگاه محل اقامت خود فرصت دارد.)
- قطعی شدن رأی صادره و صدور شناسنامه با نام جدید برای فرد متقاضی
تغییر نام و نام خانوادگی هر فرد معمولا فقط برای یک مرتبه مجاز است. با این حال، اگر فردی قصد تغییر نام و نام خانوادگی خود برای مرتبه دوم را داشته باشد، باید شرایط استثنایی و خاصی را در مراجع ذی‌صلاح به اثبات برساند که کار بسیار دشواری است.
شرایط تغییر نام خانوادگی
بر اساس قانون ایران، نام خانوادگی هر فرد همان نام خانوادگی پدر اوست. افرادی که نام خانوادگی آنها برای اولین بار در هر حوزه ثبت احوال به ثبت رسیده، نسبت به انتخاب آن حق تقدم دارند. این حق تقدم قانونی، با فوت یک فرد به ورثه قانونی‌اش منتقل می‌شود. اگر کسی بخواهد نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی این افراد تغییر دهد، باید از فرد دارای حق تقدم یا ورثه وی اجازه بگیرد. علاوه بر این، باید سایر شرایط تغییر نام خانوادگی وجود داشته باشند که طبق قوانین و مقررات ثبتی ایران عبارت است از:
- نام خانوادگی متقاضی بیش از ۲ کلمه یا بیش از یک کلمه و یک حرف، عدد، پسوند یا نام محل باشد؛ مانند دو اصل تهرانی یا علینژاد مطلق.
- نام خانوادگی متقاضی از واژه‌های مستهجن و ناپسند تشکیل شده باشد، مانند گداپور
- نام خانوادگی متقاضی شامل واژه‌های خارجی باشد. مانند آراکلیان برای فرد مسلمان
- نام خانوادگی متقاضی مذموم و مغایر ارزش‌های فرهنگ اسلامی باشد.
- نام خانوادگی متقاضی جزو اسامی شهرها به طور مطلق (مانند کرجی) و مضاف (نظیر افخمی تبریزی) باشد.
- نام خانوادگی متقاضی از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی (مانند دکتر یا دانشگاه) یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری به صورت مطلق (مثل سرهنگ) باشد.
علاوه بر این، زنان می‌توانند نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی همسر تغییر دهند، به شرط اینکه از شوهر اجازه‌نامه رسمی داشته باشند.
همچنین، با تغییر نام خانوادگی پدر، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر (بزرگ‌تر از ۱۸ سال) بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه‌نامه از پدر ممکن خواهد بود. اگر هم پدر پس از تغییر نام خانوادگی فوت کند، هر یک از فرزندان می‌توانند نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی وی تغییر دهند.
تغییر نام خانوادگی چگونه انجام می‌شود؟
برای تغییر نام خانوادگی باید به اداره ثبت احوال مراجعه کنید. مراحلی که برای تغییر نام خانوادگی طی می‌شوند با مراحل تغییر اسم تفاوت چندانی ندارند. درخواست ارائه شده به کمیته نام خانوادگی اداره ثبت احوال ارجاع داده می‌شود. پس از بررسی و صدور رأی این کمیته نیز شناسنامه جدید برای متقاضی صادر می‌شود.
لازم به ذکر است که درخواست تغییر نام خانوادگی را می‌توان به اداره ثبت جایی غیر از محل صدور شناسنامه نیز ارائه داد. در این صورت، پس از پذیرش درخواست متقاضی و ارسال آن به اداره ثبت محل صدور شناسنامه، این اداره به درخواست رسیدگی کرده و نتیجه را به اداره ثبت اول اطلاع می‌دهد.
مدارک لازم برای تغییر نام و نام خانوادگی
برای تغییر نام و نام خانوادگی باید مدارک لازم آن را همراه داشته باشید. در جدول زیر، درباره این مدارک توضیح داده شده است.
| مدارک لازم برای تغییر اسم | مدارک لازم برای تغییر نام خانوادگی |
| شناسنامه متقاضی تغییر اسم | شناسنامه متقاضی تغییر نام خانوادگی |
| یک قطعه عکس جدید متقاضی | یک قطعه عکس جدید متقاضی |
| شناسنامه پدر، جد پدری یا سرپرست قانونی (در صورتی که سن متقاضی کمتر از سن قانونی باشد.) | اصل و تصویر حکم رشد برای افراد کمتر از ۱۸ سال که شخصا مراجعه کرده‌اند. |
| حکم رشد (برای افرادی که سن آنها کمتر از سن قانونی است و خود قصد تغییر نام داشته باشند.) | اصل تصویر مدارک مربوط به قیم یا وصی برای افراد تحت سرپرستی |
| مدارک و مستندات اثبات‌کننده لزوم تغییر اسم فرد در شناسنامه مانند استشهادیه محلی | ۱- اجازه‌نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از پدر یا جد پدری برای فرزندان کبیر که بخواهند از نام خانوادگی هر یک از آنها استفاده کنند. ۲- اجازه‌نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی از دارنده حق تقدم نام خانوادگی مورد تقاضا ۳- اجازه‌نامه همسر، اصل و تصویر کلیه صفحات شناسنامه شوهر و سند ازدواج برای زنانی که متقاضی تغییر نام خانوادگی خود به نام خانوادگی شوهر هستند. |
| فرم تکمیل شده درخواست تغییر نام | فرم تکمیل شده درخواست تغییر نام خانوادگی |
| فیش واریزی هزینه تغییر اسم طبق تعرفه خدمات سازمان ثبت احوال کشور | فیش واریزی هزینه تغییر نام خانوادگی طبق تعرفه سازمان ثبت احوال کشور |
نقش وکیل در فرآیند تغییر نام و نام خانوادگی
همان‌طور که اشاره شد، هر فرد تنها یک مرتبه می‌تواند نام یا نام خانوادگی خود را تغییر دهد و انجام این کار برای بار دوم بسیار دشوار و زمان‌بر است. بنابراین، بهتر است پیش از هر اقدامی، در این زمینه با یک وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.
علاوه بر این، تغییر نام‌های مذهبی به غیرمذهبی معمولا دشوارتر است، مگر اینکه بخواهید نام خود را به یک نام مذهبی دیگر یا نامی رایج تغییر دهید. در نتیجه، همراهی یک وکیل باتجربه و آگاه به قوانین روز در این مسیر، به افزایش سرعت و سهولت فرایند تغییر اسم یا نام خانوادگی کمک خواهد کرد.
انتخاب وکلای باتجربه نیز ممکن است کار دشواری به نظر برسد اما در پلتفرم حقوقی ترازو، بهترین وکلا و مشاوران حقوقی ایران در دسترس شما خواهند بود که به سهولت انتخاب شما کمک می‌کند.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
سخن پایانی
هر فرد می‌تواند یک مرتبه در زندگی نام یا نام خانوادگی خود را تغییر دهد. البته، امکان انجام دادن این کار برای بار دوم نیز وجود دارد اما با دشواری‌هایی همراه است. بنابراین، برای تغییر نام یا نام خانوادگی خود باید با شرایط و مراحل آن کاملا آشنا باشید. در این مقاله، هرآنچه باید برای تغییر اسم یا نام خانوادگی بدانید را خواندید. اگر هنوز هم در این زمینه سؤال یا ابهامی دارید، می‌توانید آن را به صورت رایگان با وکلا و مشاوران حقوقی ترازو در میان بگذارید.
سوالات متداول
آیا برای تغییر نام باید به دادگاه مراجعه کرد؟
در گذشته، برای این کار باید به دادگاه مراجعه می‌شد، اما با صدور دستورالعمل جدید شورای عالی ثبت نیاز به مراجعه به مراجع قضایی نیست، مگر در موارد خاص.
چقدر طول می‌کشد تا نام تغییر کند؟
حدود ۴۵ روز کاری پس از ثبت درخواست.
چطور می‌توان همه اسناد را از نام یا نام‌خانوادگی قبلی تغییر داد؟
باید با در دست داشتن شناسنامه جدید و سایر مدارک لازم، به مراجع مربوط مراجعه کرد. به طور مثال، برای تغییر نام در سند ازدواج باید به دفترخانه رسمی ازدواج مراجعه کرد.
آیا برای همه اعضای خانواده می‌توان یک‌جا اقدام کرد؟
در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر یابد، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از ۱۸ سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه‌نامه از پدر امکان‌پذیر است.
هزینه تغییر نام و نام خانوادگی چقدر است؟
این رقم بنا بر نوع درخواست هزینه متفاوتی دارد؛ رقم آن بین ۵۰ تا ۷۵ هزار تومان در سایت ثبت احوال معرفی شده است.