در صورت مغایرت چک با سامانه صیاد، چه باید کرد؟

قانون جدید صدور چک، ثبت اطلاعات چک‌های صیادی را در سامانه‌ای یکپارچه الزامی کرده است. این تغییر با هدف افزایش اعتبار و کاهش سواستفاده از چک انجام شده، اما گاهی ممکن است به دلیل خطای انسانی یا دلایل دیگر، بین اطلاعات مندرج در لاشه چک و داده‌های ثبت‌شده در سامانه صیاد، مغایرت یا عدم تطابق هم به وجود بیاید.

مغایرت تاریخ چک با تاریخ ثبت یا مغایرت مبلغ چک با سامانه صیاد، از مصادیق عدم همخوانی اطلاعات در ثبت چک صیادی هستند. در این شرایط، ملاک عمل بانک برای پرداخت وجه چیست؟ آیا بر اساس اطلاعات مندرج در برگه چک عمل می‌کند یا اطلاعات ثبت‌شده در سامانه؟ اگر شما نیز با مشکل مغایرت تاریخ چک صیادی یا دیگر موارد مغایرت مواجه هستید، در این مقاله از بلاگ پلتفرم حقوقی ترازو به بررسی راهکارها و عواقب حقوقی آن می‌پردازیم.

لزوم ثبت دقیق چک‌های صیادی در سامانه صیاد

چک‌های جدید بنفش‌رنگ، که به چک‌های صیادی شهرت دارند، برای برخورداری از مزایای تجاری و امکان وصول وجه، باید حتما در سامانه صیاد ثبت شوند. در انتهای این چک‌ها عبارت صریحی درج شده که بدون ثبت در سامانه، امکان وصول وجه وجود ندارد. ثبت چک از طریق اینترنت بانک، موبایل بانک، یا نرم‌افزارهای مجاز انجام می‌شود. در فرآیند ثبت، لازم است شناسه یکتای چک، مبلغ، تاریخ چک، و هویت ذی‌نفع (گیرنده) به‌دقت نوشته شود. پس از ثبت توسط صادرکننده، ذی‌نفع نیز باید به سامانه مراجعه و چک را تأیید کند تا چک صادرشده تلقی شود.

توجه داشته باشید که بر اساس قانون جدید چک اگر چک صیادی به‌درستی در سامانه ثبت نشود، خاصیت تجاری خود را از دست می‌دهد و صرفا به‌عنوان یک سند حقوقی مبنی بر بدهکار بودن صادرکننده تلقی می‌شود. در چنین حالتی، دارنده نمی‌تواند از مزایای قانونی و سرعت عمل رسیدگی تجاری چک استفاده کند.

بررسی لزوم ارائه لاشه چک برای وصول

برخلاف تصور برخی که گمان می‌کنند با ثبت در سامانه، دیگر نیازی به نگهداری لاشه چک نیست، باید به یاد داشته باشید که برای کارسازی و وصول وجه، حتما باید لاشه فیزیکی چک به بانک ارائه شود. متصدی بانک پس از دریافت لاشه، موظف است مشخصات مندرج بر روی آن را با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه صیاد تطبیق دهد. تنها در صورت عدم مغایرت چک با سامانه صیاد، چک وصول خواهد شد. بنابراین، لاشه چک مانند گذشته مراقبت کنید. به همین دلیل است که نحوه ثبت چک در سامانه صیاد اهمیت زیادی دارد.

آگاهی از تغییر قوانین به ویژه در حوزه مالی، اهمیت زیادی دارد چراکه در زندگی روزمره افراد دخیل است و اشتباه در آن گاه هزینه‌های سنگینی به همراه دارد. اگر در مورد نوشتن و درج چک‌ در سامانه صیاد یا قوانین موجود سردرگم هستید، می‌توانید به صورت رایگان سوالات خود را با کارشناسان حقوقی ترازو در میان بگذارید.

مغایرت چک با سامانه صیاد و جزئیات آن

مشکل اصلی زمانی خود را نشان می‌دهد که مندرجات لاشه چک و اطلاعات ثبت‌شده در سامانه، با یکدیگر مطابقت نداشته باشند. در این شرایط، طبق قانون، بانک هیچ تکلیفی برای پرداخت وجه چک ندارد و دارنده نمی‌تواند چک خود را وصول کند. در ادامه مهم‌ترین مصادیق مغایرت چک با سامانه صیاد بررسی شده است:

خط خوردگی چک های بنفش

برخلاف چک‌های قدیمی، خط خوردگی چک های بنفش (چک‌های صیادی) در قانون جدید چک مجاز نیست و در صورت وجود، بانک مکلف به عدم پرداخت وجه است. هرگونه قلم‌خوردگی، دستکاری یا حتی قلم خوردگی تاریخ چک صیادی، می‌تواند به‌عنوان یکی از علل عدم پرداخت بر اساس ماده ۳ قانون صدور چک تلقی شود. به‌طور کلی، هدف قانون جدید جلوگیری از امکان دست‌کاری در برگه فیزیکی چک بوده است. 

در صورت مغایرت چک با سامانه صیاد، امکان برگشت زدن آن وجود دارد؟

بله، پاسخ به این سؤال مثبت است. بر اساس ماده ۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷)، صادرکننده نباید چک را به‌ شکلی تنظیم کند که بانک به دلایلی مانند عدم مطابقت امضا، قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک، از پرداخت وجه خودداری کند.

در صورت بروز مغایرت، بانک موظف است بنا بر درخواست دارنده، فورا غیرقابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت کرده و با ارائه گواهی عدم پرداخت دارای کد رهگیری، علت یا علل عدم پرداخت را درج کند. (ماده ۴ قانون صدور چک) این گواهی در مراجع قضایی و ثبتی، به‌عنوان مستند قانونی برای پیگیری دارنده مورد استناد قرار می‌گیرد.

آیا برگشت خوردن چک به دلیل مغایرت امضا، باعث فسخ معامله می‌شود؟

خیر. برگشت چک به دلیل مغایرت امضا (مغایرت امضا در چک صیادی)، یا هر مغایرت دیگری مانند مغایرت تاریخ چک با سامانه صیاد، به شکل مستقیم منجر به فسخ یا بطلان معامله‌ای که چک بابت آن صادر شده، نمی‌شود.

فسخ یا بطلان قرارداد، تابع شرایط و احکام کلی عقد و قرارداد است. برگشت خوردن چک فقط نشان‌دهنده عدم ایفای تعهد پرداخت از سوی صادرکننده در موعد مقرر است. دارنده می‌تواند پیگیری‌های قانونی خود را برای وصول وجه چک یا مطالبه وجه از طریق مراجع قضایی دنبال کند. با این حال، اگر در قرارداد اصلی شرطی مبنی بر فسخ یا انفساخ معامله در صورت برگشت چک (یا عدم ایفای تعهدی که چک برای عمل به آن صادر شده است) وجود داشته باشد، موضوع فرق می‌کند. در غیر این صورت، این مغایرت فقط یک اشکال در سند پرداخت (چک) است و نه در اصل قرارداد.

محرومیت‌های ناشی از برگشت چک در سامانه صیاد

پس از ثبت غیرقابل‌پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت آنلاین به تمامی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت 24 ساعت، تا زمان رفع سواثر، صادرکننده شامل این محرومیت‌ها می‌شود:

۱- عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید

۲- مسدود شدن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی صادرکننده به میزان کسری مبلغ چک

۳- عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور دسته چک جدید یا ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی

۴- عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی

چنانچه درگیر پرونده برگشت چک هستید و با ابهامات حقوقی مواجه‌ هستید، می‌توانید با مشاوران حقوقی و وکلای پلتفرم ترازو ارتباط برقرار کنید. ترازو با معرفی متخصصان حوزه مالی و چک، شما را در احقاق حقوق خود در این پرونده‌ها یاری می‌کند.

سخن پایانی

مغایرت اطلاعات چک با سامانه صیاد در هر قالبی، از جمله اگر تاریخ چک با تاریخ ثبت یکی نباشد یا مغایرت مبلغ چک با سامانه صیاد، منجر به عدم وصول وجه توسط دارنده و برگشت خوردن چک خواهد شد. این موضوع می‌تواند برای صادرکننده تبعات سنگین بانکی و حقوقی در پی داشته باشد. به یاد داشته باشید که دقت در ثبت اطلاعات در سامانه صیاد و تطبیق آن با برگه فیزیکی چک، یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.