یکی از نگرانیهای جدی بسیاری از زنان شاغل، اخراج مادران از کار در دوران بارداری یا پس از زایمان است. بسیاری از آنها تصور میکنند که ممکن است به دلیل تغییر شرایط جسمی یا نیاز به مرخصیهای طولانی، شغل خود را از دست بدهند؛ در حالی که قانون کار و قانون حمایت از خانواده برای حمایت از حقوق زنان شاغل تدابیر مشخصی پیشبینی کرده است. آشنایی با این قوانین باعث میشود مادران بتوانند با آرامش بیشتری دوران بارداری و پس از زایمان را طی کنند؛ در صورت بروز مشکلاتی مانند اخراج غیرقانونی هم میتوانند از حقوق خود دفاع کنند.
در این مقاله از پلتفرم حقوقی ترازو به بررسی شرایط قانونی کار برای مادران و حمایتهای قانون از آنها میپردازیم. همچنین در پایان اشاره میکنیم که چگونه پلتفرم حقوقی «ترازو» میتواند در این مسیر به مادران کمک کند.
اخراج زنان باردار و مادران شیرده از محل کار قانونی است؟
بر اساس قوانین کار ایران، اخراج در دوران بارداری یا به دلیل مادر شدن، قانونی نیست. کارفرما حق ندارد به صرف بارداری، زایمان یا دوران شیردهی اقدام به قطع همکاری با کارمند کند. چنین اقدامی از نظر قانون تبعیض محسوب میشود و نقض آشکار حقوق زنان شاغل است. تنها در شرایطی که تخلف جدی شغلی از سوی کارمند رخ داده باشد (مانند غیبتهای غیرموجه یا نقض آشکار مقررات شرکت) یا وضعیت مالی کارگاه به گونهای باشد که ادامه فعالیت برای همه امکانپذیر نباشد، کارفرما میتواند با مجوز مراجع قانونی اقدام به اخراج نیروهای خود کند. بنابراین اخراج زنان شیرده یا اخراج بعد از مرخصی زایمان بدون دلیل موجه، از اساس غیرقانونی است.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
مرخصی زایمان و حقوق پس از آن
یکی از مهمترین ابزارهای حمایتی قانون کار برای مادران، قوانین مرخصی زایمان است. طبق مقررات، مادران میتوانند تا ۹ ماه مرخصی زایمان با حقوق دریافت کنند. این مدت برای نگهداری از فرزند و بازیابی سلامت مادر در نظر گرفته شده است.
نکته مهم اینجاست که پس از پایان مرخصی، کارفرما موظف است مادر را به همان جایگاه قبلی شغلی خود بازگرداند. همچنین مادران ساعات کاری کمتری نسبت به دیگران دارند. طبق ماده ۷۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، کارفرما موظف است به مادران شیرده اجازه دهد تا پایان ۲ سالگی کودک، بعد از هر ۳ ساعت کار، نیم ساعت مرخصی برای شیردهی داشته باشند. کارفرما باید این شرایط را فراهم کند و نمیتواند آن را بهانهای برای اخراج قرار دهد. قوانین حمایتی کاملا شفاف بیان میکنند که حق مادر برای ادامه همکاری باید حفظ شود.
شرایط قانونی اخراج مادران از کار
برای روشن شدن موضوع، باید بدانیم که اخراج مادران از کار تنها در شرایط مشخصی میتواند قانونی باشد:
- تخلفات شغلی یا اخلاقی: اگر کارمند به وظایف خود عمل نکند یا مرتکب تخلفی شود که توسط هیات تشخیص اداره کار، تأیید شود.
- مشکلات مالی جدی کارفرما: در صورتی که شرکت یا کارگاه به دلیل شرایط اقتصادی ناچار به تعدیل نیرو شود، با تأیید مراجع قانونی امکان اخراج وجود دارد.
- قراردادهای موقت: اگر مدت قرارداد به پایان برسد و کارفرما قصد تمدید آن را نداشته باشد. با این حال حتی در این حالت، اگر قرارداد به طور مشخص برای دوران بارداری یا مرخصی زایمان منعقد شده باشد، کارفرما باید حقوق و مزایای کامل مادر را پرداخت کند.
به طور کلی، بارداری یا زایمان به هیچ عنوان دلیل موجه برای اخراج نیست و هر اقدام کارفرما در این راستا تخلف محسوب میشود.
اخراج در دوران بارداری
اخراج در دوران بارداری تقریباً غیرممکن است. قانون به صراحت بیان کرده که کارفرما نه تنها حق اخراج زن باردار را ندارد، بلکه موظف است شرایط کاری مناسب و سبکتری برای او فراهم کند. حتی اگر شغل کارمند سخت و زیانآور باشد، کارفرما باید او را به واحد دیگری منتقل کند و نمیتواند او را اخراج کند.
اخراج بعد از مرخصی زایمان
برخی کارفرمایان پس از بازگشت زنان از مرخصی زایمان، تمایلی به ادامه همکاری با او را ندارند، اما باید بدانید که اخراج بعد از مرخصی زایمان نیز خلاف قانون است. کارفرما موظف است شغل مادر را حفظ کرده و اخراج به بهانه کاهش توان کاری یا نیاز به مراقبت از فرزند قانونی نیست. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، مادر میتواند نسبت به این اقدام شکایت کند.
آیا میتوان برای اخراج غیرقانونی شکایت کرد؟
بله. یکی از حقوق مهم هر مادر شاغل، امکان طرح شکایت از کارفرما به دلیل اخراج غیرقانونی است. اداره کار مرجع اصلی رسیدگی به این شکایات محسوب میشود. شکایت میتواند به بازگشت به کار یا دریافت خسارت منجر شود.
اگر در مورد شرایط برای شکایت از اخراج در دوران بارداری یا شیردهی سؤال دارید، میتوانید شرایط خود را به صورت رایگان در ترازو مطرح کنید و پاسخ حقوقی آن را از متخصصین دریافت کنید.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
مراحل شکایت از اخراج غیرقانونی
اگر با وجود همه این شرایط، مادری اخراج شود، میتواند با برای شکایت طبق مراحل زیر اقدام کند:
| اقدام | توضیحات |
| ثبت شکایت در اداره کار | باید ظرف مدت ۳۰ روز پس از اخراج، شکایت خود را به هیات تشخیص اداره کار ارائه دهد. |
| بررسی مدارک | مادر باید مدارکی مانند قرارداد کاری، نامه مرخصی زایمان یا مدارک پزشکی بارداری را ارائه کند. |
| تشکیل جلسه رسیدگی | هیات تشخیص با حضور طرفین جلسه برگزار میکند. |
| صدور رأی | در صورت اثبات غیرقانونی بودن اخراج، حکم بازگشت به کار یا پرداخت حقوق معوقه صادر میشود. |
هزینهها و نقش وکیل در پیگیری پرونده
اگرچه طرح شکایت در اداره کار رایگان است، اما بسیاری از مادران به دلیل درگیریهای خانوادگی و شرایط خاص پس از زایمان، توانایی پیگیری طولانیمدت پرونده را ندارند. در اینجا نقش وکیل بسیار پررنگ میشود.
یک وکیل متخصص میتواند با تسلط بر قوانین و رویههای حقوقی، پرونده را سریعتر و دقیقتر پیش ببرد. همچنین وکیل میتواند به جای موکل در جلسات حضور یابد. بنابراین، استفاده از وکیل برای رسیدگی به پروندههای مربوط به اخراج زنان بعد از زایمان یا اخراج مادران شیرده، اقدامی حیاتی است که باعث آرامش خاطر خانواده میشود.
پلتفرم حقوقی «ترازو» با گردآوری بهترین وکلای متخصص در حوزه کار و خانواده، میتواند در چنین شرایطی همراه مادران باشد. اگر شما یا اطرافیانتان با موضوع اخراج مادران از کار مواجه شدهاید، میتوانید با مشاوران ترازو تماس بگیرید و از خدمات حقوقی بهرهمند شوید. این پلتفرم با در نظر گرفتن شرایط حساس مادران، روند کار را سادهتر و سریعتر کرده و مانع از تضییع حقوق زنان میشود.
سخن پایانی
آنچه باید به خاطر داشت این است که اخراج در دوران بارداری یا اخراج بعد از مرخصی زایمان به هیچ عنوان قانونی نیست. قوانین کار به طور شفاف از حقوق زنان شاغل حمایت کرده و راهکارهای مشخصی برای اعتراض به اخراج غیرقانونی پیشبینی کرده است. هر مادر شاغل باید بداند که قانون در کنار اوست و در صورت بروز مشکل میتواند از طریق مراجع قانونی اقدام کند. استفاده از مشاوره حقوقی و همراهی یک وکیل متخصص نیز میتواند این مسیر را سادهتر و مطمئنتر سازد.