در فرآیند پرالتهاب جدایی و طلاق، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های زن، استرداد جهیزیه است؛ بازپس‌گیری اموالی که به خانه مشترک آورده است. جهیزیه، بخش مهمی از زندگی مشترک است که مالکیت آن با زن بوده و در صورت جدایی، حق بازگرداندن آن را دارد. با این وجود، فرآیند استرداد جهیزیه همیشه ساده نیست و با پیچیدگی‌ها و بحث و جدل‌هایی همراه است. آیا می‌دانید برای بازپس‌گیری جهیزیه چه مدارکی لازم است؟ فکر می‌کنید می‌توان جهیزیه را بدون حکم دادگاه از خانه مشترک جمع‌آوری کرد؟ در این مقاله از پلتفرم حقوقی ترازو، به صورت جامع و دقیق به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد تا اگر قصد جدایی دارید، با آگاهی کامل برای بازپس‌گیری جهیزیه خود اقدام کنید.
استرداد جهیزیه چیست؟
در ساده‌ترین تعریف، استرداد جهیزیه به معنای بازپس‌گیری اموالی است که زن در ابتدای زندگی مشترک، به خانه همسر خود آورده است. این اموال، هرچند در خانه زوجین استفاده می‌شود، اما مالکیت آن همچنان با زن است. از نظر حقوقی، مرد (شوهر) در قبال جهیزیه همسرش، به عنوان امین شناخته می‌شود. به این معنا که موظف است از این اموال نگهداری کند و در صورت درخواست زن، آن‌ها را به او بازگرداند. استرداد جهیزیه یک حق مالی برای زن است و زن می‌تواند در هر زمانی، حتی در دوران زندگی مشترک، آن را مطالبه کند.
آیا جهیزیه امانت زن است؟
بله، همانطور که اشاره شد، جهیزیه یک امانت در دست مرد است. بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، تهیه وسایل زندگی بر عهده شوهر است و آوردن جهیزیه، وظیفه زن نیست. بنابراین، مرد موظف است مخارج زندگی را تأمین کند و زن فقط در صورت تمایل، بخشی از اموال خود را به خانه مشترک می‌آورد.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
شرایط و روش‌های استرداد جهیزیه
برای استرداد جهیزیه، شرایط و روش‌های مختلفی وجود دارد. این فرآیند می‌تواند به صورت توافقی یا از طریق مراجع قضایی انجام شود.
| روش | جزئیات |
| استرداد جهیزیه از طریق توافق | زوجین می‌توانند با تنظیم یک صورت‌جلسه، لیستی از جهیزیه تهیه کنندو مرد آن را به زن بازگرداند. این روش، کمترین هزینه و زمان را در پی دارد. |
| استرداد جهیزیه از طریق مراجع قضایی | در صورتی که توافق با شوهر ممکن نباشد، زن باید از طریق مراجع قضایی اقدام کند. این فرآیند از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه پیگیری می‌شود. |
| استرداد جهیزیه از طریق شورای حل اختلاف | اگر ارزش جهیزیه کمتر از حد نصاب تعیین‌شده توسط قانون در دعوای مالی (صد میلیون تومان) باشد، زن می‌تواند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل اقامت خود، درخواست استرداد جهیزیه را مطرح کند. |
| استرداد جهیزیه از طریق دادگاه | در صورتی که ارزش جهیزیه بیشتر از مبلغ مشخص‌شده (صد میلیون تومان) باشد، زن باید با تنظیم دادخواست، از طریق دادگاه خانواده اقدام کند. |
استرداد جهیزیه مالی است یا غیرمالی؟
دعوای استرداد جهیزیه یک دعوای مالی است. بنابراین، هزینه‌های دادرسی آن بر اساس ارزش اموال مورد ادعا محاسبه می‌شود.
لیست جهیزیه یا سیاهه چیست؟
لیست جهیزیه یا سیاهه جهیزیه، سندی است که در ابتدای زندگی مشترک، توسط خانواده زن تنظیم و به امضای مرد و چند نفر شاهد (معمولا از بستگان) می‌رسد. در این لیست، تمامی اقلام جهیزیه (لوازم بزرگ و کوچک) به صورت دقیق با ذکر مشخصات و تعداد، ثبت می‌شود. این سند، مهم‌ترین مدرک برای استرداد جهیزیه و اثبات مالکیت زن بر آن‌هاست.
استرداد جهیزیه بدون سیاهه
استرداد جهیزیه بدون سیاهه نیز امکان‌پذیر است، اما فرآیند آن دشوارتر خواهد بود. در این شرایط، زن باید با استفاده از روش‌های دیگر، مالکیت خود بر جهیزیه را اثبات کند. این روش‌ها به این شرح است:
- شهادت شهود: افرادی که در زمان خرید یا انتقال جهیزیه حضور داشته‌اند، می‌توانند در دادگاه شهادت دهند. استرداد جهیزیه با شهادت شهود یکی از رایج‌ترین روش‌ها در نبود سیاهه است.
- ارائه فاکتورهای خرید: اگر فاکتورهای خرید اقلام جهیزیه به نام زن یا خانواده او باشد، می‌تواند به عنوان مدرک در دادگاه ارائه شود.
مراحل استرداد جهیزیه
۱. ثبت دادخواست: زن یا وکیل او با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست استرداد جهیزیه را ثبت می‌کند. در این دادخواست، باید لیست جهیزیه و دلایل درخواست به دقت ذکر شود.
۲. تعیین وقت رسیدگی: دادگاه پس از بررسی دادخواست، وقت رسیدگی را به طرفین ابلاغ می‌کند.
۳. جلسه دادگاه: در جلسه دادگاه، زن با ارائه مدارک (سیاهه، فاکتورها، شهادت شهود) مالکیت خود را اثبات می‌کند.
۴. صدور حکم: پس از بررسی مدارک و اظهارات طرفین، قاضی حکم به استرداد جهیزیه می‌دهد.
نحوه اعتراض به حکم استرداد جهیزیه
در صورتی که مرد به حکم صادره اعتراض داشته باشد، می‌تواند در مهلت قانونی (۲۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم) از طریق دادگاه تجدیدنظر، نسبت به آن اعتراض کند.
مدارک لازم برای استرداد جهیزیه
برای سرعت بخشیدن به فرآیند استرداد جهیزیه، ارائه مدارک زیر ضروری است:
- سیاهه جهیزیه: مهم‌ترین مدرک برای اثبات مالکیت.
- سند ازدواج و مدارک شناسایی: برای احراز هویت و رابطه زوجیت.
- فاکتورهای خرید: در صورت وجود.
- وکالت‌نامه وکیل: در صورت داشتن وکیل.
آیا می‌توان جهیزیه را بدون اجازه شوهر برد؟
استرداد جهیزیه بدون حکم دادگاه و بدون اجازه شوهر ممکن است عواقب حقوقی به همراه داشته باشد. همانطور که گفته شد، جهیزیه امانتی در دست شوهر است و در صورت برداشتن آن توسط زن، مرد می‌تواند با طرح دعوای استرداد جهیزیه، اموال را مطالبه کند.
این اتفاق معمولا در مواردی می‌افتد که مرد ادعا کند برخی از لوازم خانه را او خریده است. برای جلوگیری از این مشکلات، بهترین کار استرداد جهیزیه با مامور و با حکم دادگاه است.
تعقیب شوهر به جرم خیانت در امانت
در صورتی که مرد به جهیزیه زن خیانت کند، یعنی آن را بفروشد یا به هر نحوی از بین ببرد، زن می‌تواند با طرح شکایت کیفری، مرد را به جرم خیانت در امانت تحت تعقیب قرار دهد. فروش جهیزیه توسط شوهر یک جرم محسوب می‌شود و عواقب کیفری به همراه دارد.
وظایف مرد در قبال جهیزیه
استرداد جهیزیه از طرف زوج زمانی مطرح می‌شود که مرد ادعای مالکیت بر بخشی از جهیزیه را دارد و با ارائه فاکتور خرید، آن را به دادگاه ثابت می‌کند. قانون در این زمینه، وظایفی را برای مرد در قبال جهیزیه زن در نظر گرفته است:
- حفظ و نگهداری: مرد موظف است از جهیزیه زن به عنوان امانت، نگهداری کند.
- عدم تصرف بدون اذن: مرد حق ندارد بدون اجازه زن، در جهیزیه او تصرف کند یا آن را بفروشد.
هزینه استرداد جهیزیه
هزینه‌های استرداد جهیزیه شامل موارد زیر است:
- هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس ارزش جهیزیه محاسبه می‌شود.
- هزینه کارشناسی: در صورت نیاز به کارشناسی برای قیمت‌گذاری جهیزیه، هزینه‌های مربوطه پرداخت می‌شود.
- حق‌الوکاله وکیل: در صورت داشتن وکیل.
- هزینه اجرای حکم: برای استرداد جهیزیه با مامور، هزینه‌های مربوط به اجرای حکم باید پرداخت شود.
سخن پایانی
استرداد جهیزیه یکی از حقوق مهم زن در دوران زندگی مشترک یا پس از جدایی است. آگاهی از قوانین، مراحل و مدارک لازم برای این کار، به زن کمک می‌کند تا با قدرت بیشتری برای بازپس‌گیری اموال خود اقدام کند. چه با سیاهه و چه بدون آن، و چه در دوران زندگی مشترک و چه استرداد جهیزیه بعد از طلاق، این حق قانونی از زن سلب نمی‌شود.
لایحه استرداد جهیزیه از طرف زوج یا زن، یک سند حقوقی مهم است که برای موفقیت در دادگاه، باید توسط افراد متخصص تنظیم شود. برای استرداد جهیزیه و پیگیری مراحل آن، کمک گرفتن از وکیل متخصص می‌تواند فرآیند را به شدت تسریع کند. وکلای مجرب پلتفرم ترازو، با دانش حقوقی خود، شما را در تمامی مراحل این فرآیند از جمله تنظیم دادخواست، جمع‌آوری مدارک و حضور در دادگاه یاری خواهند داد.
پرسش‌های متداول
آیا بردن جهیزیه قبل از طلاق امکان پذیر است؟
بله، زن می‌تواند در هر زمان و حتی در دوران زندگی مشترک، برای استرداد جهیزیه قبل از طلاق اقدام کند.
استرداد جهیزیه چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان استرداد جهیزیه به عواملی مانند پیچیدگی پرونده، وجود یا عدم وجود سیاهه و شلوغی دادگاه بستگی دارد و ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول بیانجامد.
آیا تعداد سال‌های زندگی مشترک افراد، در استرداد جهیزیه تاثیر دارد ؟
خیر، گذشت زمان تأثیری بر حق زن برای استرداد جهیزیه ندارد؛ چه ۲ سال از ازدواج گذشته باشد و چه ۲۰ سال.