در قانون مدنی قانون‌گذار نه‌تنها عقد ازدواج را پیش‌بینی کرده، بلکه قواعد و تشریفات مربوط به آن را نیز ارائه داده است. این شرایط به منظور حفظ مصلحت دختران و کاهش آثار منفی ناشی از ازدواج نادرست برای آنها در نظر گرفته شده است. یکی از این شرایط، نیاز به کسب اجازه یا همان اذن پدر برای ازدواج دختری باکره است. در این مقاله از پلتفرم حقوقی ترازو به بررسی دقیق شرایط ازدواج دختر بدون اجازه پدر، عواقب آن و … می‌پردازیم.
بر اساس قوانین و مقررات مربوط به ازدواج در ایران، مخالفت پدر با ازدواج دختر مانع از عقد نکاح است. مگر اینکه وضعیت خاصی وجود داشته باشد که تحت آن شرایط، دختر باکره بتواند بدون جلب موافقت پدر یا جد پدری اقدام به ازدواج کند. البته باید توجه داشت که چارچوب‌های اخلاقی خانواده حتما باید مدنظر قرار گرفته شود و تنها در زمانیکه تنها راه چاره استفاده از راه حل حقوقی است اقدام به چنین کاری کرد. زیرا طبیعی است که چنین اقدامی در روابط خانوادگی تاثیر داشته و آثار خاص خود را در پی خواهد داشت.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
ازدواج دختر در صورت مخالفت پدر
اذن پدر برای ازدواج دختر به صورت قانونی ضروری و لازم است. طبق ماده ۱۰۴۳ اصلاحی ۱۳۷۰ قانون مدنی، «نکاح دختر باکره حتی اگر به سن بلوغ رسیده باشد، موقوف به اجازه پدر یا جد پدر او است و اگر پدر یا جد پدری بدون علت موجه، از دادن اجازه ازدواج مضایقه کند، اجازه از او ساقط خواهد شد. در این صورت دختر می‌تواند با معرفی کامل مردی که می‌خواهد با او ازدواج کند و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده، پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج، اقدام کند».
به موجب ماده ۱۰۴۴ همین قانون نیز: «در صورتی که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشند و استیذان از آنها نیز عادتاً غیرممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد، وی می‌تواند اقدام به ازدواج نماید.»
با توجه به این دو ماده، می‌توان نتیجه گرفت که ازدواج دختری بدون اجازه پدر تنها در شرایطی امکان‌پذیر است که یا دختر باکره نباشد، یا اگر باکره است، پدر و جد پدری او حضور نداشته باشند و کسب اجازه از آنها ممکن نباشد و دختر نیاز مبرم به ازدواج داشته باشد. علاوه بر این، حتی در صورت حضور پدر و جد پدری، اگر آنها نتوانند دلیل موجهی برای عدم رضایتشان برای ازدواج ارائه دهند، نمی‌توانند مانع ازدواج دختر شوند.
حکم شرعی ازدواج دختر بدون اجازه پدر
در حال حاضر، از نظر فقها، ازدواج دختر باکره بدون اجازه پدر یا جد پدری امکان‌پذیر نیست. در مقابل، اگر فردی قبلا ازدواج کرده باشد و در نتیجه این ازدواج، بکارت خود را از دست داده باشد یا اینکه پدر یا جد پدری او در قید حیات نباشند، وی برای ازدواج مجدد، به اذن ولی نیازی ندارد.
شرایط ازدواج دختر بدون اجازه پدر
اگر چه اجازه پدر برای ازدواج دختر الزامی است، اما تحت شرایط خاصی به موجب مواد ۱۰۴۳ و ۱۰۴۴ قانون مدنی، ازدواج بدون اجازه پدر نیز برای دختران امکان‌پذیر است. مخالفت پدر با ازدواج دختر نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن قوانین باشد. شرایط قانونی که امکان ازدواج بدون اذن پدر را فراهم می‌کند عبارت‌اند از:
- دختر، باکره نباشد.
- پدر و جد پدری دختر باکره هر دو فوت کرده باشند.
- پدر یا جد پدری دختر باکره در زمان ازدواج، حاضر نباشند و کسب اجازه از آنها نیز ممکن نباشد.
- پدر یا جد پدری دختر باکره، بدون داشتن عذری موجه از دادن اذن به دختر، برای ازدواج دائم یا عقد موقت با خواستگار دختر خودداری کنند.
اجازه پدر برای ازدواج دختر تا چه سنی است
از آنجا که در مواد ۱۰۴۳ و ۱۰۴۴ قانون مدنی، به سن دختری که قصد ازدواج دارد، اشاره‌ای نشده، برای صحیح بودن ازدواج دختر باکره تا هر سنی اجازه پدر یا جد پدری لازم است. این شرط تنها در شرایطی که در بالا گفته شد، نقض می‌شود و مخالفت پدر با ازدواج دختر نمی‌تواند موثر باشد.
مجازات ازدواج بدون اذن پدر
ازدواج دختر باکره بدون اجازه پدر یا جد پدری‌اش درست نیست و صیغه ازدواجی که با این شرایط جاری می‌شود، از نظر قانونی و شرعی معتبر نیست. در این مقررات، هیچ صحبتی از مجازات بدون اجازه پدر یا جد پدری نشده است. بنابراین، می‌توان گفت که این اقدام مشمول مجازاتی نخواهد بود، اما دختر و پسری که با این شرایط ازدواج کرده‌اند، کماکان از نظر شرعی و قانونی، زن و شوهر محسوب نمی‌شوند. در حقیقت این ازدواج از نظر قانونی معتبر نیست و در اصطلاح به آن «غیرنافذ» گفته می‌شود. متاسفانه ثبت چنین ازدواج‌هایی به دلیل مخالفت پدر با ازدواج دختر کم نیست.
اذن پدر در ازدواج موقت
ازدواج موقت نوعی از ازدواج است که در آن، صیغه نکاح برای مدتی معین جاری می‌شود و پس از آن، ازدواج به پایان می‌رسد. از آنجایی که مواد ۱۰۴۳ و ۱۰۴۴ قانون مدنی اصطلاحا اطلاق دارند و در آنها اصل نکاح مورد اشاره قرار گرفته است، می‌توان حکم این مواد را درباره ازدواج موقت نیز اجرا کرد.
بر این اساس، ازدواج موقت دختر باکره باید با اذن پدر یا جد پدری باشد. در صورتی که این افراد در قید حیات نباشند، امکان اجازه گرفتن از آنها وجود نداشته باشد یا بدون عذر موجهی از اجازه دادن خودداری می‌کنند، دختر باکره می‌تواند از دادگاه، درخواست صدور حکم ازدواج موقت کند. پس از صدور این حکم، امکان صدور گواهی ازدواج موقت از سوی دفترخانه رسمی ازدواج وجود خواهد داشت.
در مقابل، اگر دختر باکره نباشد، به اذن پدر یا جد پدری برای ازدواج نیازی ندارد و می‌تواند هر زمان که بخواهد، نسبت به ازدواج موقت اقدام کند.
برای ازدواج بدون اذن پدر به کجا باید مراجعه کرد؟
در صورتی که پدر یا جد پدری بدون عذری موجه از دادن اجازه برای ازدواج دختر باکره خودداری کنند و یا حضور آنها ممکن نباشد، دختر می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و علیرغم باکره بودن، بدون نیاز به اذن پدر یا جد پدری، با خواستگار مورد نظرش ازدواج کند. برای انجام این رویه، دختر باید:
- ابتدا اقدام به ایجاد حساب کاربری در سامانه ثنا کرده و سپس احراز هویت خود را تکمیل کند. این امر از طریق مراجعه حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجعه به آدرس آنلاین sana.adliran.ir امکان‌پذیر است.
- پس از ثبت‌نام در سامانه ثنا، باید دختر درخواست کتبی اجازه ازدواج را با کمک یک وکیل حقوقی متخصص تنظیم کند. سپس دادخواست مربوطه را به دفاتر خدمات الکترونیک تحویل دهد تا کارشناسان دفتر خدمات قضایی الکترونیکی دادخواست را ثبت کرده و برای بررسی‌های لازم به دادگاه مسئول ارسال کنند.
- پس از آن، دادگاه پدر یا جد پدری را احضار می‌کند. در صورت عدم حضور آنها بدون عذر موجه یا عدم توانایی در اثبات دلیلی موجه برای خودداری از اجازه ازدواج دختر باکره، دادگاه حکم اجازه ازدواج را برای دختر صادر خواهد کرد.
- پس از صدور این حکم، دختر می‌تواند با داشتن حکم دادگاه همراه با خواستگار و شهود عقد نکاح به دفترخانه مراجعه کرده و بدون نیاز به اذن پدر یا والدینش ازدواج کند.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
سخن پایانی
مخالفت پدر با ازدواج دختر به تنهایی نمی‌توند مانع ازدواج شود. از طرفی اذن پدر یا جد پدری برای ازدواج دختر باکره ضروری است. اگر دختر نتواند پدرش یا پدربزرگش را برای ازدواج راضی کند، لازم است که دادخواست اذن ازدواج را تنظیم کرده و به دادگاه ارائه کند. سپس دادگاه والدین دختر را برای اجازه ازدواج احضار می‌کند. در صورتی که پدر یا جد پدری دلیل منطقی برای مخالفتش نداشته باشد، اجازه ازدواج قانونی برای دختر صادر خواهد شد. برای تنظیم دادخواست کتبی اجازه ازدواج از دادگاه و سایر مسائل مربوط به امور حقوقی خانواده می‌توانید از تیم متخصص پلتفرم حقوقی ترازو کمک بگیرید.
سوالات متداول
آیا ازدواج دختر بدون اذن پدر ممکن است؟
در صورتی که دختر حکم اجازه ازدواج را از دادگاه دریافت کرده باشد می‌تواند بدون اجازه پدر یا جد پدری‌اش با خواستگارش ازدواج کند.
اجازه پدر برای ازدواج دختر تا چه سنی لازم است؟
هر دختری در هر سنی برای ازدواج نیازمند اخذ اجازه از پدرش است. در صورت تمایل دختر زیر ۱۳ سال به ازدواج، علاوه بر اجازه پدر، کسب اذن دادگاه نیز الزامی خواهد بود.
سلام میخواستم بدونم پدر دختری بر اثر نا توانی برای حضور در عقد دختر چگونه باید اجازه خود را اعلام کند؟؟