تاخیر تادیه چیست؟ محاسبه خسارت تاخیر تادیه

در معاملات مالی امکان ورود خسارت به طرفین معامله همواره وجود دارد. یکی از این خسارات که نسبت به سایر موارد رایج‌تر است، خسارت تاخیر تادیه نام دارد. تاخیر تادیه چک نیز جزو رایج‌ترین نمونه‌های این نوع خسارت در دنیای معاملات است. در این مقاله از بلاگ حقوقی ترازو، با مفهوم تاخیر تادیه، نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه و مواردی نظیر محاسبه تاخیر تادیه چک در قانون جدید آشنا می‌شوید و به این سؤال که فرمول محاسبه تاخیر تادیه ماهانه یا سالانه است نیز پاسخ داده می‌شود.

منظور از خسارت تاخیر تادیه چیست؟

اول از همه باید به این سؤال مهم پاسخ بدهیم که منظور از تاخیر تادیه چیست؟ تأخیر تأدیه همان طور که از نام آن مشخص است، به تأخیر در پرداخت بدهی از طرف مدیون گفته می‌شود. برخی مواقع، تأخیر شخص در پرداخت بدهی به اندازه‌ای زیاد است که ارزش پول و آن بدهی به میزان چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند و به طلبکار خسارت مالی وارد می‌شود. در این صورت، به خسارت وارد شده ناشی از تأخیر مدیون، تورم و کاهش ارزش پول، خسارت تأخیر تأدیه می‌گویند. این خسارت از نظر قانونی قابل محاسبه و مطالبه است.

پیگیری پرونده‌های تاخیر تادیه نیازمند دقت و آگاهی کامل از قوانین است. با دعوت به همکاری وکلای پلتفرم ترازو، می‌توانید مراحل قانونی را با اطمینان طی کنید.

شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه

برای اینکه بتوان از نظر قانونی جبران خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کرد، باید شروطی وجود داشته باشد. شروط مذکور بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی عبارت‌ است از:

۱- موضوع دین، نقدی و وجه رایج مملکت باشد: اگر بدهی فرد به دیگری از نوع کالا، خدمات یا به صورت ارز خارجی باشد، امکان جبران خسارت به عنوان تأخیر تأدیه وجود نخواهد داشت.

۲- طلبکار دین را به صورت رسمی مطالبه کرده باشد: برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه باید قبلاً طلبکار از طریق ارسال اظهارنامه رسمی یا طرح دادخواست در دادگاه، پرداخت بدهی را مطالبه کرده باشد. البته، در برخی موارد مانند پرداخت اسناد رسمی لازم‌الاجرا، مهریه و چک نیازی به مطالبه رسمی بدهی به صورت جداگانه نیست و خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سند قابل مطالبه و محاسبه است.

۳- مدیون باید قادر به پرداخت بدهی باشد: در صورتی که او بتواند عدم تمکن مالی و اعسار خود را به اثبات برساند، خسارت تاخیر تادیه از او قابل مطالبه نیست. در مقابل، اگر بتواند بدهی را بپردازد اما از این کار امتناع ورزد، می‌توان این خسارت را از او مطالبه کرد.

۴- جدول شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی تغییرات فاحشی داشته باشد. اگر از زمان سررسید و مطالبه وجه بدهی تا زمان پرداخت آن شاخص قیمت سالانه تعیین شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی تغییر چشمگیری کرده باشد، می‌توان خسارت تأخیر تأدیه را نیز علاوه بر بدهی مطالبه کرد.

محاسبه خسارت تاخیر تادیه در سال ۱۴۰۴

محاسبه خسارت تاخیر تادیه معمولاً بر اساس شاخص تورم انجام می‌شود. مگر اینکه طرفین با روش دیگری مانند محاسبه بر مبنای نرخ بهره بانکی توافق کنند، به شرطی که روش مذکور، مخالف با قوانین و مقررات کشور نباشد.

خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی محاسبه می‌شود؟

تاریخ محاسبه خسارت تاخیر تادیه طبق مفاد ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، تاریخ مطالبه یا تاریخ تقدیم دادخواست است. تا زمانی که این طلب از سوی طلبکار مطالبه نشود، می‌توان این عدم مطالبه را به معنای رضایت او برای تمدید مهلت پرداخت تلقی کرد، مگر اینکه مواردی مانند پرداخت اسناد رسمی لازم‌الاجرا، مهریه و چک در میان باشد. در این صورت، تاریخ سررسید سند در نظر گرفته می‌شود.

محاسبه خسارت تاخیر تادیه ماهانه است یا سالانه؟

مهم‌ترین و رایج‌ترین روش محاسبه خسارت تاخیر تادیه برای اساس شاخص تورم است. درباره محاسبه خسارت به این روش در بازه زمانی سالانه یا ماهانه میان کارشناسان اختلاف نظرهایی وجود داشته، اما رای وحدت رویه خسارت تاخیر تادیه به اختلاف‌ها و ابهامات مربوط به اینکه خسارت تاخیر تادیه ماهانه است یا سالانه پایان داد.

مطابق با رأی وحدت رویه‌ای که دیوان عالی کشور در تاریخ ۱۶/۵/۱۴۰۳ در مورد محاسبه خسارت تاخیر تادیه بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی صادر کرد، این شاخص به صورت سالانه محاسبه می‌شود. به این روش در بخشنامه نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه قوه قضاییه در تاریخ ۷/۷/۱۴۰۳ و نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه در تاریخ ۱۰/۶/۱۴۰۳ نیز اشاره شده است.

فرمول محاسبه تاخیر تادیه 1404

فرمول محاسبه خسارت تاخیر تادیه بانک مرکزی در سال 1404، بر اساس رای وحدت رویه ۸۵۰ دیوان عالی کشور و بخشنامه قوه قضائیه به این ترتیب است:

مبلغ اصلی بدهی × نسبت شاخص تورم سالانه زمان پرداخت بدهی به شاخص تورم سالانه زمان سررسید (یا مطالبه) بدهی

محاسبه تاخیر تادیه یکی از مهم‌ترین موضوعات برای مطالبه این خسارت است و باید با دقت بالایی انجام شود. بنابراین، بهتر است این کار را به یک کارشناس حقوقی باتجربه و آگاه به قوانین روز بسپارید. کارشناسان حقوقی ترازو همواره آماده هستند تا به شما در این محاسبه دقیق و سرنوشت‌ساز کمک کنند. برای کمک گرفتن از آنها می‌توانید به شکل آنلاین مشاوره حقوقی دریافت کنید. بهترین وکلای ما در اسرع وقت به سؤالات شما پاسخ می‌دهند.

مرور زمان خسارت تاخیر تادیه چک

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه چک باید به تاریخ سررسید آن توجه کرد. بااین‌حال، ممکن است فردی پس از گذشت مهلت‌های قانونی برای مطالبه وجه چک، نسبت به وصول آن اقدام کند. در این صورت، باید توجه داشت که طبق رویه قضایی، مطالبه خسارت تاخیر تادیه چنین چکی از تاریخ سررسید آن قابل قبول نیست.

مطابق با نظریه مشورتی قوه قضاییه در تاریخ ۱۶/۱/۱۴۰۱، برای محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک مشمول مرور زمان، به تاریخ تقدیم دادخواست یا تاریخ گواهی عدم پرداخت توجه می‌شود. در واقع، خسارت تاخیر تادیه این چک‌ها مطابق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی محاسبه خواهد شد.

خسارت تاخیر تادیه سفته واخواست نشده نیز به همین ترتیب است. برای مطالبه خسارت مربوط به این سند رسمی، تاریخ مطالبه آن در نظر گرفته می‌شود نه تاریخ سررسید.

جدول شاخص محاسبه خسارت تاخیر تادیه بانک مرکزی

همان‌طور که اشاره شد، برای محاسبه تاخیر تادیه باید به شاخص تورم بانک مرکزی توجه کرد. این شاخص که تغییرات قیمت کالا و خدمات مصرفی را نشان می‌دهد، در وب‌سایت بانک مرکزی ایران قابل دسترسی است. در ادامه، بخش‌هایی از این جدول را مشاهده می‌کنید.

فرمول محاسبه تاخیر تادیه چک در قانون جدید

برای محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک باید طبق بخشنامه جدید قوه قضائیه و قانون جدید صدور چک عمل کرد. در این صورت، باید به شاخص تورم سالانه بانک مرکزی و تاریخ سررسید چک توجه داشت.

مرور زمان خسارت تاخیر تادیه چک

برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه چک باید به تاریخ سررسید آن توجه شود. بااین‌حال، ممکن است فردی پس از گذشت مهلت‌های قانونی برای مطالبه وجه چک برگشتی، نسبت به وصول آن اقدام کند. در این صورت، باید توجه داشت که مطالبه خسارت تاخیر تادیه چنین چکی، از تاریخ سررسید آن قابل قبول نیست. البته، در این زمینه، اختلاف نظر شدیدی وجود دارد؛ برخی از دادگاه‌ها خسارات را از زمان سررسید محاسبه می‌کنند و بعضی دیگر زمان ارائه دادخواست را به عنوان مبدأ زمانی در نظر می‌گیرند.

مطابق با نظریه مشورتی قوه قضاییه در تاریخ ۱۶/۱/۱۴۰۱، برای محاسبه خسارت تاخیر تادیه چک مشمول مرور زمان، مطابق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی عمل خواهد شد. خسارت تاخیر تادیه سفته واخواست نشده نیز به همین ترتیب است. برای مطالبه خسارت مربوط به این سند رسمی، تاریخ مطالبه آن در نظر گرفته می‌شود نه تاریخ سررسید.

برای انجام این کار باید ابتدا توجه کنید که بدهی مورد نظر، شرایطی که قبلاً به آن اشاره کردیم را داشته باشد. با وجود این شرایط، می‌توانید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کنید. با ثبت دادخواست برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، پرونده‌ای تشکیل می‌شود. پس از آن، قاضی با بررسی پرونده و توجه به اظهارات طرفین دعوی، حکم مقتضی را صادر می‌کند. در صورتی که حکم دادگاه جبران خسارت تاخیـر تادیه توسط خوانده یا مدیون باشد، او ملزم به این کار می‌شود.

خسارت تاخیر تادیه چک ثبت نشده

برای خسارت تاخیر تادیه چک ثبت نشده نمی‌توان به چک بودن این سند استناد کرد. در واقع، از آنجایی که چک ثبت نشده در سامانه صیاد از امتیازات قانون جدید صدور چک برخوردار نیست، نمی‌توان مبلغ خسارت آن را از تاریخ سررسید مطالبه کرد. این چک یک سند عادی است و برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه آن باید طبق مفاد ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی عمل کرد.

نحوه محاسبه تاخیر تادیه چک در اجرای احکام

در صورتی که دادگاه حکم به پرداخت مبلغ یک چک و خسارت تاخیر تادیه آن داده باشد، محکوم علیه موظف به اجرای این حکم است. در صورتی که وی توانایی پرداخت این مبلغ در مهلت تعیین شده را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار ارائه دهد. در غیر این صورت، کسی که حکم به نفع او صادر شده، می‌تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام همان دادگاه و درخواست صدور اجرائیه، برای پرداخت طلب خود از طریق این واحد قضایی اقدام کند. لازم به ذکر است که برای محاسبه تاخیر تادیه چک در واحد اجرای احکام نیز شاخص تورم سالانه بانک مرکزی در نظر گرفته می‌شود.

اگر در این باره سوالاتی دارید و سردرگم هستید، می‌توانید به رایگان از کارشناسان حقوقی ترازو در بخش پرسش و پاسخ کمک بگیرید.

مطالبه خسارت تاخیر تادیه

برای انجام این کار باید ابتدا توجه کنید که بدهی مورد نظر، شرایطی که قبلاً به آن اشاره کردیم را داشته باشد. با وجود این شرایط، می‌توانید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کنید. با ثبت دادخواست برای مطالبه خسارت تأخیر تأدیه، پرونده‌ای تشکیل می‌شود. پس از آن، قاضی با بررسی پرونده و توجه به اظهارات طرفین دعوی، حکم مقتضی را صادر می‌کند. در صورتی که حکم دادگاه جبران خسارت تاخیر تادیه توسط خوانده یا مدیون باشد، او به انجام این کار ملزم می‌شود.

در چه صورت خسارت تاخیر تادیه تعلق نمی‌گیرد؟

در صورتی که شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه وجود نداشته باشند، این خسارت قابل مطالبه نخواهد بود. علاوه‌براین، اگر قوه قاهره یا حوادث غیرمترقبه مانع از پرداخت دین شده باشند یا مواردی نظیر اشتباه بانکی که خارج از اختیار مدیون هستند، دلیل تاخیر در پرداخت بدهی باشند، نمی‌توان خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کرد.

سخن پایانی

خسارت تاخیر تادیه یکی از خساراتی است که در معاملات مالی به یکی از طرفین وارد می‌شود. در صورتی که خسارت وارد شده به شما در این معاملات ناشی از عدم پرداخت بدهی نقدی با وجه رایج مملکت باشد، از طریق رسمی این وجه را مطالبه کرده‌اید و بدهکار با وجود تمکن مالی بدهی خود را پرداخت نکرده است، امکان مطالبه وجه همراه با خسارت تاخیـر تادیه وجود دارد.

در این صورت، باید دادخواستی به دادگاه حقوقی ارائه دهید. بهتر است برای این کار یا حتی دفاع از خود در مقام خوانده چنین پرونده‌ای از یک وکیل حرفه‌ای مانند وکلای پلتفرم حقوقی ترازو کمک بخواهید. چنین وکیلی می‌تواند به شما در محاسبه خسارت تاخیر تادیه نیز کمک کند.

سوالات متداول