قوانین پارک کردن در ایران و مجازات آن

پارک کردن ماشین در کوچه پس کوچه‌های شهرهای شلوغی مانند تهران تبدیل به یکی از معضلات اصلی برای افراد ساکن در این شهرها شده است. بعضا خبر قتل یا ضرب و جرح افراد بر سر جای پارک در رسانه‌های جمعی نیز شنیده می‌شود. متاسفانه در سال‌های اخیر، بسیاری از افراد سودجو اقدام به احداث ساختمان‌ها بدون تامین پارکینگ مناسب کرده‌اند و شهرداری‌ها نیز غالبا به اخذ جریمه اکتفا کرده‌اند. همین امور سبب ایجاد کلاف سردرگم جای پارک در کلان‌شهرهای کشور شده است. برای جلوگیری از اختلافات احتمالی و آشنایی با حق و حقوقمان، بهتر است تا در این مقاله از ترازو با قوانین مختلف پارک خودرو مانند قانون پارک ماشین در کوچه 6 متری بن بست، قانون پارک ماشین در کوچه 8 متری و 6 متری، اولویت پارک در کوچه بن بست و … بیشتر آشنا شویم.

قانون پارک در کوچه بن بست: فضای مقابل خانه یا مغازه برای کیست؟

بر اساس قانون مدنی، خیابان‌ها و کوچه‌هایی که بن‌بست نیستند، جزو اموال عمومی حساب شده و هیچ کس حق تملک آنها را ندارد. بنابراین فضای خیابان یا کوچه، حتی اگر در مقابل دیوار خانه یا در مغازه شما باشد هم ملک شما حساب نخواهد شد و نسبت به آن هیچ حقی نخواهید داشت.

بسیار دیده شده است که مالکین املاک با افرادی که روبروی مغازه یا دیوار منزل‌شان پارک کرده‌اند درگیر شده و مانع آنان می‌شوند. باید بدانید که این امر خطاست و درصورتی‌که خسارتی بدنی یا مالی به شخص پارک‌کننده وارد شود، شما مسئول خواهید بود. بنابراین در این موارد قاعده سبقت حاکم است. یعنی هرکس زودتر در مکانی پارک کند، جای پارک متعلق به اوست.

اما در مورد کوچه‌های بن‌بست امر متفاوت است. بر اساس قانون، مالکان خانه‌هایی که در کوچه بن‌بست قرار دارند، می‌توانند ورود افراد دیگر را به کوچه ممنوع کرده و آن را با زنجیر و یا نگهبان محصور کنند. بنابراین اگر در کوچه بن‌بست مالک از شما خواست تا خودروی خود را در جای دیگری پارک کنید، حتما این کار را انجام دهید.

اولویت پارک در کوچه بن بست

در کوچه بن‌بست، اولویت با خودروهایی است که داخل کوچه ساکن‌ هسند و نیاز به عبور یا ورود به پارکینگ دارند. هر توقفی که جلوی گردش انتهایی بن‌بست، ورودی منازل یا مسیر خروج خودروهای ساکن را محدود کند، طبق مقررات راهور «مزاحمت» و «سدّمعبر» محسوب می‌شود و راننده موظف است خودرو را فوراً جابه‌جا کند؛ در غیر این صورت پلیس می‌تواند وارد عمل شود.

قانون پارک ماشین در کوچه 6 متری بن‌بست

پارک کردن در کوچه ۶ متری بن‌بست فقط در صورتی مجاز است که مزاحم عبور خودروهای دیگر و خودروهای امدادی نشود.

پارک مقابل درِ منازل، ورودی پارکینگ، دهانه تقاطع، محل گردش خودرو در انتهای بن‌بست و نقاطی که عرض عبور را کمتر از ۳ متر کند، ممنوع است. در صورتی که برای ساکن مزاحمت و انسداد مسیر به‌وجود بیاید، امکان درخواست رفع مزاحمت توسط پلیس و حتی جریمه نیز وجود خواهد داشت.

مکان‌های ممنوع برای پارک خودرو

بر اساس ماده ۱۶۳ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، ایستادن یا توقف و‌سایل نقلیه در محل‌های زیر ممنوع است:

1. پیاده‌رو و گذرگاه پیاده
2. مقابل و‌رو‌دی خیابان‌ها و جاده‌ها و کوچه‌ها یا و‌رو‌دی و خرو‌جی اتومبیل رو‌ی ساختمان‌ها
3. داخل تقاطع
4. در فاصله ۱۵ متری میدان یا تقاطع یا سه‌راه‌ها یا تقاطع راه‌آهن
5. در فاصله ۱۵ متری شیرهای آب آتش‌نشانی و شیرهای آب نصب‌شده در راه‌ها
6. در فاصله ۱۵ متری اطراف چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و یا محل‌هایی که توقف و‌سایل نقلیه مانع دید علائم راهنمایی و رانندگی شود
7. از ابتدا تا انتهای پیچ‌ها
8. در فاصله ۱۵ متری و‌رو‌دی و یا خرو‌جی مراکز آتش‌نشانی، پلیس و بیمارستان‌ها و فوریت‌های پزشکی
9. کنار و‌سایل نقلیه‌ای که توقف کرده‌اند (توقف دو‌بله)
10. رو‌ی پل‌ها و درو‌ن تونل‌ها و معابر در ارتفاع
11. در خیابان‌هایی که پیاده‌رو آن قابل عبور نبوده و افراد پیاده مجبورند از بخشی از سواره‌رو عبور کنند
12. در ایستگاه‌های و‌سایل نقلیه همگانی و حریم آن‌ها که با علائم راهنمایی و رانندگی مشخص است
13. در محل‌هایی که علائم راهنمایی و رانندگی مانند تابلوهای توقف ممنوع و یا ایستادن ممنوع و یا خط‌کشی‌های شطرنجی در سطح تقاطع و یا معابر نیز دلالت بر ممنوعیت توقف کنند
14. در هر نقطه از معابر در حال تعمیر، شستشو و تعویض رو‌غن و نیز در طول مسیرهای و‌یژه اتوبوس و دو‌چرخه و همچنین در طول مسیر و خط‌های عبور آزادراه‌ها
15. در جاهایی که دستگاه توقف‌سنج (پارکومتر) نصب شده و یا توقف با کارت پارک یا انواع دیگر تجهیزات توقف‌سنج با علائم مشخص‌کننده، مجاز است، به علت پرداخت نکردن هزینه توقف و یا نداشتن کارت پارک مجاز و یا پایان زمان توقف
16. در محل توقف اختصاصی معلولین و جانبازان

قوانین پارک کردن مقابل درب یا پل پارکینگ؛ رفع مزاحمت خودرو

به طور کلی کسی نمی‌تواند مانع و مزاحم استفاده اشخاص از املاکشان شود. البته این امر را نباید چندان وسیع تفسیر کرد و به مواردی که مشکوک است تسری داد. اما یکی از مواردی که حتما انجام آن توسط افراد به عنوان مزاحمت شناخته می‌شود، پارک بر روی پل پارکینگ و یا در جلوی در خروجی است؛ به نحوی که امکان تردد را سخت یا غیرممکن کند.

اگر فردی در سمت دیگر کوچه خودروی خود را به نحوی پارک کند که به دلیل تنگی کوچه امکان خروج برای پارکینگ مالک نباشد، این مورد نیز می‌تواند از مصادیق مزاحمت باشد.

بر اساس قانون، دعوای مزاحمت، دعوایی است که مالک خواهان رفع مزاحمت در مورد استفاده او از مال غیرمنقولش است، بدون این که دیگری اصل مال را از دست او درآورده باشد. پس اگر کسی مقابل درب پارکینگ یا روی پل یا مقابل درب منزل شما پارک کرد، می‌توانید با شکایت حقوقی با عنوان رفع مزاحمت، از دادگاه بخواهید تا اقدام به رفع مزاحمت از ملک شما کند.

اگر در مورد حقوق خود نسبت به پارک کردن خودرو در مقابل محل سکونت یا مغازه‌تان تردید دارید، یک مشاوره حقوقی رایگان و دقیق می‌تواند به شما کمک کند پرسش خود را پس از کلیک روی دکمه «شروع پرسش» مطرح کنید، پاسخ‌ها به صورت کاملا رایگان و سریع، براساس قوانین ایران ارائه می‌شوند و کمکتان می‌کند بفهمید چه اقدامی دقیقاً برای شرایط شما مناسب‌تر است.

مجازات پارک کردن روی پل پارکینگ

در این موارد می‌توانید با شکایت حقوقی اقدام به رفع مزاحمت از ملک خود کنید. اما آیا امکان شکایت کیفری نیز وجود دارد؟‌ خیر؛ امکان چنین شکایتی برای مالک وجود ندارد و او تنها می‌تواند به شکل حقوقی اقدام کند. برخی به اشتباه می‌گویند بر اساس ماده ۶۹۰ تعزیرات می‌توان فرد مزاحم را محکوم کرد. اما باید توجه داشت که این ماده در خصوص اموال عمومی و دولتی است و نه اموال شخصی. بنابراین مزاحمت از حق در مورد اموال غیرمنقول شخصی جرم نیست.

البته در یک صورت می‌توان اقدام به شکایت کیفری علیه مزاحم کرد. بر اساس ماده ۶۹۳ تعزیرات،‌ اگر کسی به‌ موجب حکم قطعی محکوم به خلع‌ ید از مالی غیرمنقول یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد و بعد از اجرای حکم، مجدداً مورد حکم را عدو‌اناً تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق نماید، علاو‌ه‌ بر رفع تجاو‌ز، به حبس از ۳ ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. بنابراین اگر بابت پارک روی پل یا مقابل در منزل از کسی شکایت حقوقی کنید و او محکوم به رفع مزاحمت شود و همان شخص مجددا این کار را تکرار کند، در مرتبه دوم می‌توانید از او به نحو کیفری شکایت کرده و فرد را به حبس محکوم کنید.

همچنین بر اساس قانون راهنمایی و رانندگی، پلیس می‌تواند فردی را که بر روی پل پارک کرده، به دلیل توقف در مکان نامناسب جریمه کند.

موارد مزاحمت در پارکینگ

• پارک کردن بر روی پل خروجی پارکینگ حتی اگر پلی بر روی آن نصب نشده باشد.
• پارک کردن مقابل درب ساختمان به نحوی که مانع رفت و آمد افراد از درب شود.
• پارک کردن در سمت دیگر کوچه به نحوی که امکان خروج از پارکینگ به دلیل عرض کم کوچه وجود نداشته باشد.
• پارک کردن در مسیر تردد خودروهای دیگر مانند پارک در کوچه‌های با عرض کم که در صورت پارک خودرو، دیگر امکان تردد خودروهای دیگر در کوچه میسر نخواهد شد.

قانون پارک در کوچه

پارک خودرو در کوچه‌های مسکونی در حالت عادی مجاز است؛ مگر آنکه یکی از مصادیق «توقف ممنوع» یا «ایجاد سدّ معبر» رخ دهد. طبق مقررات راهور، راننده فقط زمانی حق پارک در کوچه را ندارد که:

• عرض عبور خودروهای دیگر یا خودروهای امدادی به کمتر از ۳ متر کاهش پیدا کند.
• مقابل درِ منازل، پارکینگ، رمپ ورودی و خروجی ساختمان‌ها توقف کند.
• در دهانه کوچه، پیچ تند، محل گردش انتهایی بن‌بست یا هر نقطه‌ای که مانع دید و حرکت خودروها شود، بایستد.
• کنار تابلوهای پارک ممنوع/توقف ممنوع یا محل‌های دارای رنگ‌آمیزی محدودکننده (زرد–قرمز) توقف کند.

قانون پارک ماشین در کوچه 8 متری

پارک در کوچه ۸ متری اصولاً مجاز است؛ فقط زمانی ممنوع می‌شود که توقف خودرو عرض عبوری را کمتر از ۳ متر کند یا مقابل درِ منازل، پارکینگ، دهانه تقاطع، محل گردش انتهایی بن‌بست و هر نقطه‌ای که ایجاد مزاحمت یا سدّمعبر کند، انجام شود. در صورت مزاحمت، پلیس می‌تواند جریمه و دستور انتقال خودرو بدهد.

قانون پارک ماشین در کوچه 6 متری چیست؟

قوانین پارک در کوچه 6 متری نیز مشابه کوچه 8 متری ، فقط زمانی مجاز است که عرض عبور باقی‌مانده برای خودروهای دیگر و خودروهای امدادی کمتر از ۳ متر نشود.

توقف مقابل درِ منازل، ورودی پارکینگ‌ها، دهانه کوچه، پیچ‌ها و محل گردش انتهایی بن‌بست ممنوع است، چون ایجاد مزاحمت یا سدّمعبر محسوب می‌شود. در صورت مزاحمت، پلیس می‌تواند جریمه صادر کند یا خودرو را با جرثقیل منتقل کند.

نحوه شکایت از پارک کردن روی پل

اگر می‌خواهید اقدام به شکایت حقوقی در مورد مزاحمت و یا شکایت کیفری بر اساس ماده ۶۹۳ تعزیرات کنید، ابتدا لازم است با پلیس تماس بگیرید و شرح واقعه را ذکر کنید. سپس پلیس اقدام به تهیه گزارش خواهد کرد. بعد از آن می‌توانید با تهیه عکس از خودروی پارک‌شده و همچنین تهیه استشهاد محلی، اقدام به جمع‌آوری دلیل کنید. در انتها با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی اقدام به ثبت شکواییه یا دادخواست رفع مزاحمت کنید.

برای تهیه و تنظیم دادخواست رفع مزاحمت یا شکایت حقوقی صحیح و بدون خطا، استفاده از خدمات تنظیم اوراق حقوقی و وکیل متخصص می‌تواند مسیر قانونی را برای‌تان بسیار ساده‌تر کند.

چند متری پل پارک ممنوع است؟

پارک کردن تا فاصله حداقل ۵ متر قبل و بعد از پل ممنوع است. علت این ممنوعیت این است که توقف خودرو در این محدوده هم دید راننده‌ها را محدود و هم مسیر عبور را تنگ می‌کند و مصداق «توقف ممنوع» و «ایجاد مزاحمت» است.

رفع مزاحمت سریع توسط پلیس

در مواقعی که خودرویی روی پل یا درب منزل شما پارک کرده است، برای رفع مزاحمت می‌توانید با پلیس تماس گرفته تا از طریق مشخصات خودرو با مالک آن تماس بگیرند و مالک برای رفع مزاحمت خودرو اقدام کند. البته در مواقعی که خودرو به شکل وکالتی فروخته شده و چند دست چرخیده است، این کار قابل اجرا نخواهد بود. زیرا پلیس اطلاعات مالک اصلی را در اختیار دارد و نه متصرف فعلی.

حق پارک جلوی دیوار خانه

پارک کردن جلوی دیوار یک خانه، از نظر قانون راهور در حالت عادی ممنوع نیست؛ مگر اینکه توقف خودرو باعث مسدود شدن درِ ورودی، رمپ پارکینگ، حریم دید راننده‌های عبوری، یا کاهش عرض عبور به کمتر از ۳ متر شود. اگر توقف باعث مزاحمت، سدّمعبر یا محدودکردن خروج ساکنان شود، مالک می‌تواند از پلیس درخواست رفع مزاحمت، جریمه یا انتقال خودرو کند. به‌طور خلاصه: حق پارک جلوی دیوار هست؛ حق ایجاد مزاحمت نه.

آیا تهدید به پنچر کردن خودروی پارک‌شده جرم است؟

برخی افراد معمولا در کنار دیوار خانه خود عباراتی مانند «پارک مساوی پنچری» و امثال آن را می‌نویسند. همانگونه که گفتیم جلوی دیوار خانه و یا جلوی درب مغازه به هیچ وجه حقی برای مالک ایجاد نمی‌کند. البته مالک می‌تواند اقدام به نصب تابلوی توقف ممنوع بر روی درب پارکینگ خود کند، اما درج عباراتی مانند آنچه بیان شد، اگرچه اخلاقا درست نیست، اما جرم نبوده و مجازاتی در پی نخواهد داشت.

تنها اگر تهدید به شکل مستقیم نسبت به راننده باشد، می‌توان بر اساس ماده ۶۶۹ تعزیرات، تهدید‌کننده را به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم کرد. تهدید مستقیم به این شکل که شخصا راننده را تهدید به آسیب به خودرو کند و یا این که مستقیما یادداشتی برای راننده نوشته و ضمن تهدید او به تخریب خودرو، آن را در زیر شیشه خودرو قرار دهد.

سخن پایانی

جای پارک در حال حاضر یکی از معضلات شهری خصوصا در کلان‌شهرهاست. این امر دارای قواعد خاص خود است که باید هر شهروند به آن آگاه باشد تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. بهتر است اگر شما هم در رابطه با قوانین پارک کردن سوال یا مشکلی دارید، آن را با وکلای پلتفرم حقوقی ترازو مطرح کنید.