اثبات اعتیاد هر یک از والدین، در پروسه طلاق یا گرفتن حضانت کودک اهمیت زیادی دارد. فرقی نمی‌کند که معتاد را مجرم بدانیم یا بیمار؛ به‌هرحال، اعتیاد می‌تواند بنیان خانواده و زندگی مشترک را نابود کند. اعتیاد بی‌شک در وظایف اصلی والدین اختلال ایجاد می‌کند و موجب بروز مشکلات بسیاری برای فرزندان می‌شود. به همین دلیل، می‌توان با اثبات اعتیاد از راه‌های قانونی، از فرد معتاد طلاق گرفت یا حضانت فرزندان را از او گرفت. در این مقاله از بلاگ حقوقی ترازو، با راه‌های قانونی اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت آشنا می‌شوید.
اعتیاد در قوانین و مقررات ایران
اعتیاد به حالتی گفته می‌شود که فرد خود را از نظر روانی یا حتی جسمی نیازمند به انجام رفتاری خاص یا مصرف ماده‌ای خاص مثل مواد مخدر یا الکل بداند؛ این وابستگی ممکن است بسیار شدید یا خفیف باشد. اعتیاد در قانون ایران بررسی شده و ممکن است پیامدهای مختلفی برای فرد معتاد داشته باشد. به طور مثال، وی از برخی حقوق قانونی خود مانند حضانت فرزندان منع می‌شود؛ در پرونده‌های طلاق هم اعتیاد به عنوان دلیلی محکمه‌پسند در دادگاه مطرح می‌شود. به همین دلیل اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت باید کاملا حرفه‌ای و بر مبنای اصول منطبق با قانون باشد تا بتوان به نتیجه لازم رسید. اولین قدم در این مسیر ثبت درخواست در سامانه تصمیم است.
راه‌های اثبات اعتیاد برای سلب حضانت
اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت هر کدام روش‌های متفاوتی دارند. بر اساس قانون والدین وظیفه دارند تا بهترین شرایط ممکن را برای رشد و تربیت فرزندان خود آماده کنند. در صورتی که آنها این وظیفه را به درستی انجام ندهند، مطابق با ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی، حضانت فرزند از آنها گرفته می‌شود؛ به این اقدام قانونی سلب حضانت می‌گویند. یکی از مهم‌ترین مصادیق سلب یا لغو حضانت که در ماده مذکور به آن اشاره شده، اعتیاد زیان‌آور یکی از والدین به الکل، مواد مخدر یا قمار است.
به این ترتیب، با ارائه دادخواست از طرف یکی از والدین (که دچار اعتیاد نیست)، نزدیکان طفل یا قیم او (در موارد خاص به تقاضای رئیس حوزه قضائی)، حضانت فرزند از والد یا والدین معتاد گرفته می‌شود، اما مهم‌ترین راه‌های اثبات اعتیاد برای سلب حضانت چیست؟
۱- اقرار پدر یا مادری که دچار اعتیاد شده به این مشکل خود
۲- شهادت شهود
۳- ارائه سوابق پزشکی یا مراقبت از فرد معتاد در مراکز ترک اعتیاد
علاوه بر این، اگر فرد معتاد سوابق کیفری مرتبط با جرایم وابسته به مواد مخدر داشته باشد، با اعلام این موضوع در دادخواست تنظیم شده، می‌توان اعتیاد او را راحت‌تر به اثبات رساند. در نهایت، قاضی پرونده، با بررسی شواهد و مدارک ارائه شده، ممکن است دستور تحقیقات محلی، استعلام از مراجع ذی‌ربط یا آزمایشات پزشکی قانونی را صادر کند. پس از اینکه اعتیاد پدر یا مادر در دادگاه به اثبات رسید، حضانت فرزند یا فرزندان از او گرفته می‌شود.
اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت جزئیات زیادی دارد. اگر در تلاش برای جمع‌آوری ادله و مدارک لازم برای تشکیل پرونده هستید و نگرانی‌ها یا سوالاتی دارید، می‌توانید به شکل شبانه‌روزی و رایگان با مشاوران حقوقی ترازو در ارتباط باشید.
میتونید سوالاتتون رو به صورت رایگان از کارشناسان متخصص ما بپرسید. در زودترین زمان ممکن، پاسخگوی شما خواهیم بود.
اثبات اعتیاد برای طلاق
اعتیاد زیان‌آور به عنوان یکی از شروط ۱۲ گانه عقد (شروط ضمن عقد)، می‌تواند دلیل طلاق باشد. علاوه‌براین، مطابق با ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، در صورت اعتیاد زوج، زوجه می‌تواند دادخواست طلاق به دلیل عسر و حرج ارائه دهد. به موجب بند دوم ماده مذکور، «اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده‌است.» یکی از مواردی به شمار می‌رود که با احراز آن توسط دادگاه صالح، امکان صدور حکم طلاق به درخواست زوجه وجود خواهد داشت.
به منظور اثبات اعتیاد برای طلاق باید این مراحل طی شوند:
۱- ارائه دادخواست طلاق به دلیل اعتیاد از سوی زن: زوجه باید با ارائه مدارک لازم (که در ادامه درباره آنها توضیح می‌دهیم) اعتیاد همسر خود را اثبات کند. همچنین باید به شرایط دشواری که اعتیاد همسر در زندگی مشترک ایجاد کرده هم اشاره کند.
۲- بررسی پرونده در دادگاه: دادگاه با بررسی دادخواست و مدارک ارائه شده از سوی زن، حسب مورد، پرونده را برای انجام آزمایشات پزشکی قانونی برای طلاق به این مرجع قانونی ارجاع می‌دهد. سوابق کیفری مرد را بررسی می‌کند یا در صورت بستری شدن وی در مراکز ترک اعتیاد و ارائه سوابق آن، موضوع را از کمپ مربوطه پیگیری می‌کند.
۳- صدور و اجرای حکم نهایی: با بررسی و احراز اعتیاد مرد در دادگاه، قاضی حکم طلاق را صادر می‌کند. پس از سپری شدن مهلت‌های قانونی برای اعتراض به این حکم، در صورت امتناع مرد از اجرای حکم، زن می‌تواند با در دست داشتن حکم دادگاه و اجرائیه آن، به دفترخانه ازدواج و طلاق مراجعه کرده و به صورت یکطرفه از شوهر طلاق بگیرد. البته که می‌توان با مشورت و مذاکره با کمک مشاوران روانشناسی و حقوقی، طلاق یکطرفه را به طلاق توافقی هم تبدیل کرد.
جمع‌آوی ادله لازم در پرونده‌های اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت به زمان نیاز دارد. بهتر است در این مسیر صبور باشید. مدارک را با دقت و با مشورت با یک وکیل کاربلد تهیه کنید تا در دادگاه با مشکلی مواجه نشوید. با دعوت از وکلای پلتفرم حقوقی ترازو برای همراهی و همکاری در چنین پرونده‌هایی، می‌توانید این روند را با آسایش خیال سپری کنید.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
مدارک لازم برای اثبات اعتیاد
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، برای اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت باید مدارکی ارائه شوند. مدارک لازم برای اثبات اعتیاد شامل این موارد می‌شوند:
- مدارک پزشکی فرد معتاد که سابقه اعتیاد و احتمال اعتیاد مجدد وی را نشان می‌دهند.
- شهادت شهود و افرادی که با فرد معتاد در ارتباط بوده‌اند و می‌توانند به اعتیاد وی شهادت دهند.
- سوابق کیفری جرائم مرتبط با مواد مخدر که می‌توانند امکان معتاد بودن زوج (یا یکی از والدین در پرونده سلب حضانت) را برای قاضی به اثبات برسانند.
- گزارش‌های مربوط به بستری شدن زوج در مراکز ترک اعتیاد که امکان دوباره معتاد شدن وی را تقویت می‌کنند.
در این مورد هم، ممکن است زوج خود اقرار به اعتیاد خود کند. در این صورت، اثبات معتاد بودن او بسیار ساده‌تر خواهد شد.
سخن پایانی
اثبات اعتیاد برای طلاق یا سلب حضانت یکی از مواردی است که در پرونده‌های درخواست طلاق از سوی زن کاربرد بسیاری دارد. با به اثبات رسیدن اعتیاد یکی از والدین یا زوج در پرونده‌های مذکور، شرایط دشواری که برای زندگی فرزندان یا ادامه زندگی مشترک وجود دارد، برای قاضی احراز می‌شود. با این حال، ممکن است در برخی پرونده‌ها اثبات معتاد بودن طرف مقابل چندان ساده نباشد. بنابراین، بهتر است پیش از اقدام به تنظیم دادخواست سلب حضانت یا طلاق به دلیل اعتیاد، با یک وکیل یا مشاور حقوقی باتجربه مشورت کنید.
سوالات متداول
آیا مصرف تفننی مواد مخدر، اعتیاد محسوب می‌شود؟
اگر مصرف مواد مخدر تفننی باشد و مشکلی در زندگی مشترک یا زندگی فرزندان ایجاد نکند، طلاق یا سلب حضانت فرزند کمی دشوارتر خواهد شد؛ معمولا دادگاه این نوع اعتیاد را به تنهایی مصداق عسر و حرج یا موجب سلب حضانت نمی‌داند.
آیا می‌توان از شهادت شهود برای اثبات اعتیاد استفاده کرد؟
بله، شهودی که با فرد معتاد در ارتباط هستند و از اعتیاد وی خبر دارند، می‌توانند به این موضوع شهادت دهند.
هزینه آزمایش اعتیاد برای دادگاه چقدر است؟
این هزینه بر اساس جدول تعرفه خدمات سازمان پزشکی قانون در هر سال تعیین می‌شود. در سال ۱۴۰۴، هزینه آزمایش اعتیاد بسته به موضوع مورد بررسی از ۳۲ هزار تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال متفاوت است.