پرداخت مالیات در هر کشوری به توسعه آن کشور کمک میکند و میتواند منبع مالی مهمی در این زمینه باشد. به همین علت، این امر از نظر دولتها و حکومتهای سراسر دنیا جدی گرفته میشود. در کشور ما نیز همانقدر که پرداخت مالیات مهم است، مجازاتهایی برای فرار از آن پیشبینی شده است. در این مقاله از بلاگ حقوقی ترازو، به تعریف جرم فرار مالیاتی و مجازاتهایی که برای آن در نظر گرفته شده، میپردازیم.
فرار مالیاتی چیست؟
جرم فرار مالیاتی در ماده ۲۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم تعریف شده است. این جرم چطور محقق می شود؟ زمانی که فرد برای فرار از پرداخت مالیات، به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر، اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل هستند و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده، استناد کند. تسلیم نکردن اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و حساب سود و زیان برای ۳ سال متوالی هم فرار مالیاتی شناخته میشود.
نکته مهمی این است که مؤدی مالیاتی باید با قصد فرار از پرداخت مالیات اقدامات مذکور را انجام داده باشد. به عبارت دیگر، باید این اقدامات را به طور عمدی و با علم و آگاهی از اینکه جرم محسوب میشوند، انجام داده باشد. در غیر این صورت، نمیتوان گفت که چنین فردی مرتکب جرمی با نام فرار مالیاتی شده است. جرائم مالیاتی در همه کشورها به طور جدی بررسی شده و مجازاتهای سنگینی دارد.
این جرم به کسب و کارهایی مشخص یا افرادی با درآمدهای خاص مربوط نمیشود. در واقع، هر فردی در هر کسب و کاری و با هر میزان درآمد ممکن است مرتکب جرم فرار مالیاتی شود. با این حال، فرار مالیاتی در بین افراد با درآمد بالا، پزشکان، وکلا و مالکان خانههای بدون سکنه بیش از همه رواج دارد. قاضی در پروندههای مالیاتی برای تعیین مجازات به نوع شغل و میزان مبلغ فرار مالیاتی مجرم توجه میکند.
اگر در این باره سوالاتی دارید، میتوانید به شکل رایگان از کارشناسان ترازو بپرسید. آنها در هر ساعتی از شبانهروز آماده پاسخگویی با سوالات حقوقی شما هستند. روی گزینه «سوالت رو بپرس» کلیک کنید.
سوال حقوقی داری؟ همین الان رایگان بپرس
کارشناسان ترازو آماده پاسخگویی سریع و دقیق هستن
تفاوت فرار مالیاتی با اجتناب مالیاتی
اجتناب مالیاتی اغلب با فرار مالیاتی اشتباه گرفته میشود، اما این دو با یکدیگر تفاوت دارند. زمانی که فرد با انجام اقداماتی غیرقانونی، نظیر سندسازی، تلاش میکنند تا از پرداخت مالیات شانه خالی کند، فرار مالیاتی تلقی میشود. در این حالت، فرد مدام نگران این است که با افشای اقدامات غیرقانونیاش، مراجع قانونی از جرمی که اتفاق افتاده، آگاه شوند.
در مقابل، اجتناب مالیاتی شامل اقداماتی است که کاملا رسمی و قانونی هستند و فرد از افشای آنها هیچ واهمهای ندارد. این اقدامات شامل تلاشهایی میشوند که از خلاهای قانونی ناشی شده است. در حقیقت هدف از آنها به حداقل رساندن پرداختهای مالیاتی برای افزایش سودآوری کسب و کار است. فرار مالیاتی جرم است، اما اجتناب مالیاتی را اغلب به عنوان یک اخلاق بد تجاری یا راهی برای دور زدن قانون در نظر میگیرند.
مصادیق فرار مالیاتی در ایران
برای اینکه با این جرم بیشتر آشنا شوید، باید مصادیق فرار مالیاتی در ایران را بدانید. برخی از مصادیق این جرم در قوانین مالیاتی به ویژه مواد ۲۷۴ و ۲۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم مورد اشاره قرار گرفتهاند. بر این اساس، رایجترین روشها یا مصادیق فرار مالیاتی در ایران، عبارت است از:
- کسب درآمد و عدم پرداخت مالیات
- عدم استفاده از دستگاه کارتخوان
- تفاوت بین نوع شغل درج شده روی رسید دریافتی از دستگاه کارتخوان با نوع شغل واقعی
- عدم صدور فاکتور یا صدور فاکتورهای غیر واقعی
- کماظهاری درآمد به سازمان امور مالیاتی
- استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار مالیاتی
- استفاده از چندین دفتر یا نرمافزار حسابداری
مجازاتهای قانونی فرار مالیاتی برای اشخاص حقیقی
مجازات اشخاص حقیقی که مرتکب جرم فرار مالیاتی میشوند، طبق ماده ۲۷۴ قانون مالیاتهای مستقیم مجازات درجه ۶ به این شرح است:
- حبس از ۶ ماه تا ۲ سال
- جزای نقدی بیش از ۲۰۰ میلیون تا ۸۰۰ میلیون ریال
- شلاق از ۳۱ تا ۷۴ ضربه
- محرومیت از حقوق اجتماعی از ۶ ماه تا ۵ سال
- انتشار حکم قطعی محکومیت وی در رسانهها
علاوه بر این، به موجب ماده ۲۷۷ قانون مذکور، مرتکب این جرم مسئول پرداخت اصل مالیات و جریمههای قانونی، تا مهلت مقرر در ماده ۱۵۷ و همچنین ضرر و زیان وارده به دولت، با حکم مراجع صالح قضائی خواهد بود.
همچنین، بر اساس ماده ۲۰۲ قانون مذکور، در صورتی که مؤدیان مالیاتی به قصد فرار از پرداخت مالیات اقدام به نقل و انتقال اموال خود به همسر و یا فرزندان کنند، سازمان امور مالیاتی کشور میتواند نسبت به ابطال اسناد مذکور از طریق مراجع قضایی اقدام کند.
اگر درگیر مشکلاتی در پرداخت مالیات شدهاید و از قوانین بهروز اطلاع دقیقی ندارید، میتوانید با وکلای ترازو به شکل آنلاین مشاوره داشته باشید. آنها بهترین راهکارهای قانونی را با شما در میان میگذارند. روی گزینه «درخواست فوری» کلیک کنید.
وقت کم داری؟ راهحل نزدیکه
مشاوره فوری و آنلاین با وکلای ترازو، بدون نیاز به مراجعه حضوری
مجازاتهای قانونی فرار مالیاتی برای اشخاص حقوقی
مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص حقوقی طبق مواد ۲۷۴ و ۲۷۵ قانون مالیاتهای مستقیم به این ترتیب است:
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی حداکثر تا ۵ سال
- ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه حداکثر تا ۵ سال
- ممنوعیت از صدور برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا ۵ سال
علاوه بر این، مجازات مقرر در ماده ۲۷۷ این قانون نیز شامل حال این شخص حقوقی خواهد شد.
وظیفه قانونی مودیان برای جلوگیری از فرار مالیاتی
فرار مالیاتی جرمی است که به راحتی میتوان از آن پیشگیری کرد. مؤدیان مالیاتی با ثبتنام در سامانه سازمان امور مالیاتی، ثبت به موقع اظهارنامههای مالیاتی، ارائه دفاتر و اسناد مالیاتی خود و اقداماتی نظیر آن که تکالیف قانونی آنها به شمار میروند، از وقوع این جرم پیشگیری میکنند. چنین اقداماتی در نهایت، نه تنها از وقوع جرم فرار مالیاتی پیشگیری میکند، بلکه میتواند اقدامی مؤثر جهت توسعه و پیشرفت کشور نیز باشد.
افراد عادی میتوانند فرار مالیاتی را گزارش دهند؟
در حال حاضر، گزارش فرار مالیاتی از طریق سامانه جامع گزارش فرار مالیاتی ممکن است. هر کسی میتواند با مراجعه به این سامانه، مواردی که به نظر او مشکوک به فرار مالیاتی هستند را گزارش دهد. این گزارش را میتوان به صورت ناشناس یا با ذکر مشخصات خود برای سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کرد.
علاوه بر این، شماره تلفن ۱۵۲۶ (مرکز ارتباط مردمی سازمان امور مالیاتی کشور) به طرح سؤالات، پیشنهادات و گزارش مواردی مانند گزارش فرار مالیاتی اختصاص دارد.
نقش سازمان امور مالیاتی در کشف و پیگیری جرم
سازمان امور مالیاتی مرجع اصلی نظارت بر قوانین مالیاتی در کشور به شمار میرود و از ابزارهایی برای کشف و پیگیری فرار مالیاتی استفاده میکند که مهمترین آنها به این ترتیب هستند:
۱- سامانه مؤدیان مالیاتی: کارشناسان معتقدند که این سامانه ابزاری نوین و کارآمد برای تقویت سیستم مالیاتی، سادهتر شدن فرایندهای مالیاتی، مدیریت بهتر منابع دولتی و افزایش شفافیت در این زمینه است. همچنین میتواند به کاهش فرار مالیاتی و اصلاح سیاستهای مالیاتی در کشور کمک کند.
۲- سامانه جامع گزارش فرار مالیاتی: این سامانه همانطور که اشاره شد، امکان ارسال گزارش مردمی تخلفاتی نظیر فرار مالیاتی را فراهم کرده و میتواند همچون پلی میان مردم و مسئولان عمل کند.
۳- نظارت بر تراکنشهای بانکی: «مرکز بازرسی، مبارزه با فرار مالیاتی و پولشویی» در سازمان امور مالیاتی کشور وظیفه بررسی تراکنشهای مالی و شناسایی موارد فرار مالیاتی را بر عهده دارد.
سخن پایانی
پرداخت مالیات به توسعه و پیشرفت کشور کمک میکند. با وجود این، برخی افراد با اقداماتی نظیر عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر، مرتکب جرمی با عنوان جرم فرار مالیاتی میشوند. اقدامی که جرم است و جدای از بررسیهای سازمانهای مربوطه، توسط مردم هم امکان گزارش دارد. هر کسی میتواند از طریق سامانه جامع گزارش فرار مالیاتی، این جرم را به سازمان امور مالیاتی گزارش دهد. بهتر است اگر گرفتار پروندههای مالیاتی هستید از یک وکیل دادگستری برای همکاری دعوت کنید. وکلای پلتفرم حقوقی ترازو در این مسیر هموار ه در کنار شما هستند.
سوالات متداول
جریمه عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی چقدر است؟
طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیاتهای مستقیم، جریمه آن غیرقابل بخشودگی و معادل ۳۰ درصد مالیات برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون و ۱۰ درصد مالیات برای سایر مودیان است.
آیا کتمان بخشی از درآمد نیز فرار مالیاتی محسوب میشود؟
بله اگر با قصد فرار مالیاتی باشد.
چگونه میتوان از طریق سامانه، تخلف مالیاتی را گزارش داد؟
باید به سامانه جامع گزارش فرار مالیاتی مراجعه کنید و از طریق بخش گزارش فرار مالیاتی، تخلف مالیاتی را گزارش دهید.