اثبات تصرف عدوانی در ملک مشاع؛ از چه راه‌هایی می‌توان شکایت کرد؟

تصرف عدوانی ملک در مشاع یا مشترک، بستر اصلی بروز اختلافات حقوقی پیچیده‌ای بین مالکان است. در ملک‌های اشتراکی، پیش می‌آید که یکی از شرکا با سوءاستفاده از سهم خود، اقدام به تصرف کامل یا بخشی فراتر از حق خود می‌کند و حق استفاده سایر شرکا را نادیده می‌گیرد. این اقدام، که به عنوان تصرف عدوانی در ملک مشاع شناخته می‌شود، می‌تواند زیان مالی و حقوقی فراوانی برای شریک متضرر به همراه داشته باشد. از همین رو، آشنایی با مفهوم تصرف عدوانی چیست، شرایط تحقق آن در املاک مشترک و نحوه صحیح شکایت از تصرف عدوانی، برای هر مالک ملک مشاع ضروری است تا بتواند از حقوق خود در برابر شریک متجاوز دفاع کند. در این مقاله پلتفرم حقوقی ترازو به بررسی اثرات حقوقی این موضوع می‌پردازیم.

ملک مشاع چیست؟

ملک مشاع به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، مالکیت یک مال (اعم از منقول یا غیرمنقول) متعلق به دو یا چند نفر است؛ بدون آنکه سهم هر یک از نظر فیزیکی و جغرافیایی جدا شده باشد. به بیان ساده، در یک ملک مشاع، سهم هر یک از مالکان در «ذره ذره» مال مشترک پخش شده است. به این معنا که هیچ شریکی نمی‌تواند ادعا کند که بخش خاصی از ملک (مانند یک اتاق یا یک گوشه از زمین) تنها متعلق به اوست، مگر اینکه افراز و تفکیک رسمی انجام شده باشد. هرگونه دخل و تصرف در چنین املاکی بدون رضایت همه مالکان، تصرف عدوانی در ملک مشاع شناخته می‌شود.

نمونه‌هایی از ملک مشاع

• خانه‌ای که از طریق ارث به چند وراث رسیده است.
• زمینی که توسط دو یا چند نفر به صورت مشترک خریداری شده است.
• یک واحد آپارتمان که مالکیت آن بین زوجین مشترک است.
• یک زمین کشاورزی که بر اسسا قوانین فعلی و اسناد رسمی تقسیم‌ نشده است.
• زمینی که برای ساخت و ساز، چند شریک دارد.

طبق ماده ۵۷۶ قانون مدنی، اداره اموال مشترک باید با رضایت همه شرکا باشد. هیچ شریکی حق ندارد بدون اجازه سایر شرکا در مال مشترک تصرف کند یا از سهم خود بدون در نظر گرفتن حق دیگران (به نحوی که ضرر به دیگران وارد شود) استفاده کند.

تصرف عدوانی چه شرایطی دارد؟

دعوای تصرف عدوانی به دو معنای حقوقی و کیفری، عبارت است از خارج شدن مال از تصرف مالک یا متصرف قانونی سابق، بدون رضایت او یا همراه با زور و غلبه توسط متصرف جدید. برای تحقق تصرف عدوانی، ارکان زیر باید احراز شوند:

۱- تصرف سابقه: خواهان یا شاکی باید ثابت کند که پیش از این، ملک در تصرف قانونی او بوده است.

۲- تصرف لاحق (جدید) خوانده: خوانده (متصرف جدید) باید ملک را تصرف کرده باشد.

۳- عدوانی بودن تصرف: تصرف جدید باید بدون رضایت متصرف سابق و به صورت قهری یا غیرقانونی باشد.

اینکه کاری که انجام شده مصداق تصرف عدوانی در ملک مشاع است یا خیر کار ساده‌ای نیست. می‌توانید در بخش پرسش و پاسخ رایگان ترازو، شرایط خود را با کارشناسان حقوقی ما در میان بگذارید و بهترین جواب را در کوتاه‌ترین زمان دریافت کنید.

رایگان سوال بپرسید

میتونید سوالاتتون رو به صورت رایگان از کارشناسان متخصص ما بپرسید. در زودترین زمان ممکن، پاسخگوی شما خواهیم بود.

سوالتو بپرس

مصادیق رایج تصرف عدوانی

• تغییر قفل ملک و جلوگیری از ورود مالک
• کشیدن دیوار یا فنس در ملک و ممانعت از دسترسی مالک
• تصرف زمین‌های خالی، باغ‌ها و مغازه‌ها توسط افراد غیرمجاز

اثبات تصرف عدوانی در ملک مشاع

تصرف عدوانی در ملک مشاع زمانی رخ می‌دهد که یکی از شرکا یا شخص ثالث، بدون کسب اجازه و رضایت همه شرکای دیگر، اقدام به تصرف تمام ملک یا حتی بخشی فراتر از سهم اختصاصی خود کند.

بر اساس قواعد حقوقی ملک مشاع، هیچ یک از شرکا بدون اجازه شریک دیگر، حق تصرف در ملک مشترک را ندارد، حتی اگر قصد تصرف به اندازه سهم خود را داشته باشد؛ زیرا سهم او در تمام ملک پراکنده است. اگر شریکی بخش خاصی از ملک را به انحصار خود درآورد، عمل او نوعی تصرف عدوانی در ملک مشاع تلقی می‌شود و سایر شرکا حق دارند علیه او شکایت از شریک در ملک مشاع را مطرح کنند.

بر اساس ماده 167 قانون آیین دادرسی مدنی: «هر یک از شرکا می‌تواند در صورت تصرف عدوانی سایر شرکا، به تنهایی علیه متصرف اقامه دعوا کند، حتی اگر میزان تصرف فقط به اندازه سهم او باشد.»

تصرف عدوانی در ملک مشاع، خیانت در امانت است؟

خیر؛ تصرف عدوانی در ملک مشاع خیانت در امانت محسوب نمی‌شود و این دو عنوان حقوقی متفاوت از یکدیگر هستند. خیانت در امانت (بر اساس ماده 674 قانون مجازات اسلامی) زمانی رخ می‌دهد که مالی به موجب قرارداد (مانند اجاره، ودیعه یا امانت) به شخصی سپرده شده باشد و او قصد خیانت و سوءاستفاده از آن مال را داشته باشد.

در تصرف عدوانی در ملک مشاع، ملک به شریک سپرده نشده است؛ بلکه او به صورت غیرقانونی و بدون رضایت سایر شرکا ملک را تصرف کرده است. بنابراین، در اغلب موارد، تصرف عدوانی صرفا یک دعوای حقوقی یا در شرایطی یک جرم مستقل کیفری است، نه خیانت در امانت.

نحوه شکایت از تصرف عدوانی در ملک مشاع

برای طرح دعوای تصرف عدوانی در ملک مشاع، مالکان متضرر می‌توانند از ۲ مسیر حقوقی و کیفری اقدام کنند که هر یک شرایط خاص خود را دارند:

تفاوت دعوای حقوقی و کیفری

مراحل طرح دعوی و مدارک لازم برای اثبات تصرف

نکات حقوقی در مورد شکایت از تصرف عدوانی

رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی در ملک مشاع می‌تواند یک پروسه دشوار و فنی باشد، به ویژه به دلیل وجود «اشاعه» و پیچیدگی اثبات سابقه تصرف انحصاری.

ملک مشاع، اثبات اینکه شما قبلاً تصرف داشته‌اید (سابقه تصرف) و شریک شما حق نداشته است به صورت انحصاری آن را بگیرد، گاهی اوقات دشوار است. دادگاه معمولا به عرف محل، نحوه استفاده سابق شرکا و دلایل متقن تکیه می‌کند. همچنین در دعوای حقوقی، معمولاً لازم است هزینه‌ای بابت حق‌الزحمه کارشناس رسمی دادگستری برای معاینه محل و اظهار نظر در مورد حدود و سوابق تصرف پرداخت شود.

کوچک‌ترین خطا در تنظیم دادخواست یا استناد به مواد قانونی دربایه تصرف عدوانی در ملک مشاع ممکن است نتیجه پرونده را به‌طور کامل تغییر دهد. بهترین راهکار برای مالکان متضرر، استفاده از مشاوره و تجربه متخصصان حقوقی است. وکلای پلتفرم حقوقی ترازو با ارائه خدمات تخصصی در زمینه دعاوی ملکی و شکایت از تصرف عدوانی، این امکان را فراهم می‌کند تا پرونده شما با دقت و سرعت بیشتری پیگیری شود و حقوق قانونی‌تان در برابر متجاوز استیفا شود.

همین حالا درخواست وکیل بده

تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.

دریافت مشاوره

سخن پایانی

تصرف عدوانی در ملک مشاع یکی از شایع‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین اختلافات ملکی است که می‌تواند منجر به تضییع کامل حقوق شرکا شود. اثبات سابقه تصرف، عدوانی بودن عمل و تشخیص مسیر صحیح حقوقی یا کیفری، نیازمند دانش حقوقی دقیق است. بهتر است در مسیر حل چنین پرونده‌هایی از مشورت با یک وکیل دادگستری غفلت نکنید.

سوالات متداول