گواهی عدم تحمل حبس یا کیفر چیست؟
چند وقتی می‌شود که خبر دستگیری جاعل حرفه‌ای گواهی عدم تحمل حبس در ازای دریافت مبالغ هنگفت در رسانه‌ها پخش شده است. اما گواهی عدم تحمل حبس چیست و چه کارایی دارد؟ مرجع صدور این گواهی کجاست؟ این گواهی چه تاثیری در محکومیت کیفری افراد دارد؟ همه این سوال‌ها را در این مقاله پاسخ خواهیم داد.
گواهی عدم تحمل حبس یا کیفر
بر اساس ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، هرگاه محکوم علیه به بیماری جسمی یا روانی مبتلا باشد و اجرای مجازات موجب تشدید بیماری و یا تاخیر در بهبودی وی شود، قاضی اجرای احکام کیفری با کسب نظر پزشکی قانونی تا زمان بهبودی، اجرای مجازات را به تعویق می‌اندازد. چنانچه در جرائم تعزیری امیدی به بهبودی بیمار نباشد، قاضی اجرای احکام کیفری، پس از احراز بیماری محکوم علیه و مانع بودن آن برای اعمال مجازات، با ذکر دلیل، پرونده را برای تبدیل به مجازات مناسب دیگر با در نظر گرفتن نوع بیماری و مجازات به مرجع صادرکننده رای قطعی ارسال می‌کند.
بنابراین گواهی عدم تحمل حبس یک گواهی است که نشان می‌دهد محکوم‌علیه، توان و تحمل اجرای حبس را نداشته و یا با رفتن به حبس، بیماری او تشدید می‌شود و یا بهبودی او به تاخیر می‌افتد. البته در واقع عنوان اصلی این گواهی، گواهی عدم تحمل کیفر است و مربوط به تمام اقسام مجازات‌هاست. اما با توجه به این که مجازات متداول در دادگاه‌ها حبس است، عنوان گواهی عدم تحمل حبس از شهرت بیشتری برخوردار است.
شرایط صدور گواهی عدم تحمل حبس
همانظور که در قانون بیان شده است، محکوم‌علیه ممکن است به طور موقت و یا به طور دائم توان تحمل مجازات را نداشته باشد. برای صدور این گواهی باید یکی از این شرایط زیر وجود داشته باشد:
- اجرای مجازات سبب تشدید بیماری محکوم‌علیه شود؛
- اجرای مجازات سبب تاخیر در بهبودی محکوم‌علیه شود؛
- در جرایم تعزیری، امیدی به بهبودی محکوم‌علیه نباشد.
این گواهی در تمامی جرایم از جمله قصاص، حدود، دیات و تعزیرات جاری است مگر مورد سوم که تنها در جرایم تعزیری حاکم است.
اثر گواهی عدم تحمل حبس
هنگامی که گواهی عدم تحمل حبس و یا به طور کلی گواهی عدم تحمل کیفر برای محکوم‌علیه صادر شد، دو اثر در حق او ممکن است داشته باشد: تعویق و یا تبدیل مجازات.
تعویق مجازات برای حالتی است که محکوم علیه بیمار بوده و اجرای مجازات سبب تشدید یا تاخیر در بهبودی او شود و این بیماری نیز به تایید پزشکی قانونی برسد. این شرط برای انواع مجازات قابل بررسی است. در این صورت، تا زمان بهبودی محکوم‌علیه اجرای مجازات به تعویق خواهد افتاد. پس از بهبودی محکوم‌علیه، ادامه مجازات اجرا خواهد شد.
تبدیل مجازات در جایی است که محکوم‌علیه بیمار بوده و بیماری او به تایید پزشکی قانونی رسیده باشد و امیدی به بهبود او نباشد. در اینجا مجازات محکوم‌علیه به مجازاتی که مناسب حال و شرایط او باشد تبدیل خواهد شد. توجه داشته باشید که تبدیل مجازات تنها در مجازات‌های تعزیری برقرار است؛ یعنی فرد به قصاص، دیه و یا حد محکوم شده باشد. حتی اگر امیدی به بهبود او نباشد، حکم در مورد او اجرا خواهد شد.
مرجع صدور گواهی عدم تحمل حبس
گواهی عدم تحمل حبس به تقاضای قاضی اجرای احکام و توسط پزشکی قانونی صادر خواهد شد. بنابراین راه پیگیری در مورد عدم تحمل کیفر یا حبس، بخش اجرای احکام دادگستری است. قاضی اجرای احکام مکلف است تا نظر پزشکی قانونی را در مورد محکوم‌علیه جویا شود. پزشکی قانونی نیز طی نامه‌ای نظر پزشکی خود را در مورد بیماری و امکان اجرای مجازات اعلام می‌دارد.
در اغلب مواقع پزشکی قانونی نظر صریحی درباره بیمار ابراز نمی‌کند و با بیان بیماری محکوم‌علیه و وجود شروطی در زندان، اعلام عقیده بر تحمل حبس می‌نماید. برای مثال، پزشکی قانونی اعلام می‌کند که «در صورت وجود متخصص در زندان و ویزیت دوره‌ای و مصرف منظم داروها و رژیم غذایی خاص، محکوم‌علیه قادر به تحمل حبس است و در صورت عدم وجود شرایط فوق، قادر به تحمل حبس نیست.»
باید توجه داشت که احراز بیماری جسمی یا روانی محکوم‌علیه و این که اجرای مجازات موجب تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی محکوم می‌شود و یا تشخیص مانع بودن آن برای اعمال مجازات، به عهده مقام قضایی ذی‌ربط (قاضی اجرای احکام کیفری و قاضی دادگاه صادرکننده رأی) است. با این وجود، برای احراز این امور با توجه به جنبه تخصصی و فنی آن‌ها، قضات ذی‌ربط باید از نظریات پزشکی قانونی استفاده کنند. نظر پزشکان متخصص در این خصوص موضوعیت ندارد، بلکه راهی برای احراز آن از سوی مقام قضایی است.
تشریفات صدور گواهی عدم تحمل حبس
مانند هر امر قانونی، صدور این گواهی و تعویق یا تبدیل مجازات مستلزم اجرای تشریفاتی است که باید بر اساس قانون اجرا شود. برای معتبر بودن گواهی عدم تحمل حبس، حتما باید نظر پزشکی قانونی در این زمینه اخذ شود. تعویق مجازات توسط خود قاضی اجرای احکام صورت می‌گیرد، اما تبدیل مجازات نیاز به رای قاضی صادرکننده حکم قطعی بر محکومیت دارد. برای تبدیل مجازات، قاضی اجرای احکام کیفری پس از احراز بیماری محکوم علیه و مانع بودن آن برای اعمال مجازات، با ذکر دلیل، پرونده را برای تبدیل به مجازات مناسب دیگر و با در نظر گرفتن نوع بیماری و مجازات، به مرجع صادرکننده رای قطعی ارسال می‌کند.
همچنین هرگاه حین اجرای مجازات، بیماری حادث شود و تعویق اجرای مجازات فوریت داشته باشد، قاضی اجرای احکام کیفری، ضمن صدور دستور توقف اجرای آن، بر اساس این که بیماری مانع دائم یا موقت اجرای کیفر است، اقدام خواهد کرد.
سخن پایانی
عدم تحمل حبس یا کیفر سبب تعویق اجرای مجازات تا حصول بهبودی می‌شود. اما در تعزیرات اگر امیدی به بهبودی محکوم‌علیه نباشد، اقدام به تبدیل مجازات خواهد شد. اگر در مورد عدم تحمل حبس و کیفر سوالی دارید، بهتر است آن را با وکلا و مشاورین متبحر ما در پلتفرم حقوقی ترازو مطرح کنید.
باسلام اگرزندانی بعلت مریضی سرطان نتوان تحمل حبس داشته باشد وتونایی پرداخت جریمه‌های نقدراهم نداشته باشد تکلیف چیست
سلام باید گواهی عدم تحمل کیفر دریافت کند
سلام من ۱۸ سالمه ب پرونده آدم ربایی ۳ سال حبس تعزیری بهم خورده و پروندم اطفال هست وقتی ک این اتفاق افتاده ۱۶ سالم بوده سابقه اولم هست پزشک قانونی رفتم برای مشکل بدنی کمر و زانو و افسردگی مشکل روحی روانی نامه بگیرم آیا تاثیری داره رو پرونده یا خیر
سلام گواهی عدم تحمل کیفر می تواند تاثیرگذار باشد.
به جرم تخریب عمدی به چهار ماه حبس تعزیری در زندان محکوم شده ام . در مرحله تجدید نظر هستم. پسرم اوتیسم دارد و ماهانه پنج میلیون هزینه گفتار درمانی و رفتار درمانیش هست . در ضمن از لحاظ عاطفی بسیار وابسته هست . و حتما حالش بسیار وخیم تر خواهد شد به صورتی که پنجاه روز با خانومم اختلاف داشتم وضعیت روحیش ده سال عقب رفت. پدر و مادرم مطابق قانون تحت تکفل من هستند بالای هفتاد سال سن دارند و انواع بیماریهای لاعلاج که در صورت قطع شدن بیمه تامین اجتماعی من حتما از دست خواهند رفت. آیا راه قانونی برای تبدیل نوع مجازات دارم