مالیات بر درآمد چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

مالیات بر درآمد یکی از اقسام مالیات‌های مستقیم است که در قانون به آن پرداخته شده است. مالیات یکی از درآمد‌های با ثبات برای دولت‌هاست که برای تامین هزینه‌های عمومی و جاری کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع هر شخص حقیقی و حقوقی، مکلف است بخشی از درآمد خود را به دولت بپردازد.

البته این نوع مالیات دارای انواع مختلفی است که هر کدام قوانین مختص خود را دارند. باتوجه به این که تمام افراد جامعه به نوعی با این موضوع درگیر هستند، بهتر است افراد اطلاعات حقوقی خود را در این باره افزایش دهند تا دچار مشکل نشوند.

مالیات بر درآمد چیست؟‌

هر شخصی به واسطه فعالیت حرفه‌ای یا اقتصادی و یا حتی بدون فعالیت ممکن است دارای درآمدی باشد که بخشی از این درآمد باید بر اساس قانون و به طور قانونی به دولت پرداخت شود. به این مالیات در اصطلاح مالیات بر درآمد گفته می‌شود. باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم به نام این مالیات نامیده شده و با رجوع به این باب می‌توانید با انواع آن آشنا شوید.

انواع مالیات بر درآمد

طبق قانون، انواع مالیات‌هایی که به درآمد اشخاص تعلق می‌گیرد، به شرح زیر است:

1. مالیات بر درآمد کشاورزی؛
2. مالیات بر درآمد املاک؛
3. مالیات بر درآمد حقوق؛
4. مالیات بر درآمد مشاغل؛
5. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی؛
6. مالیات بر درآمد اتفاقی

با توجه به این که هر کدام از این مالیات‌ها دارای قواعد خاصی هستند، هر کدام را به اختصار برای شما توضیح خواهیم داد:

۱. مالیات بر درآمد کشاورزی

درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان‌داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار ‌از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات ‌معاف خواهند بود.

۲. مالیات بر درآمد املاک

درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون‌، مشمول مالیات بر درآمد املاک خواهد بود. یعنی اگر ملکی به فروش برسد و یا اجاره داده شود، بر اساس قانون باید درآمد ناشی از آن محاسبه و مطابق قانون مالیات این درآمد پرداخت شود. مالیات بر اجاره، مالیات بر نقل و انتقال املاک و مالیات بر خانه‌های خالی، از مواردی است که قانون‌گذار در بحث مالیات بر درآمد املاک، به آنها پرداخته است.

۳. مالیات بر درآمد حقوق

درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (‌اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر‌حسب مدت یا کار انجام یافته به‌ طور نقد یا غیرنقد کسب می‌کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.

هر سال در قانون بودجه، میزانی از درآمد معاف از مالیات شناخته می‌شود. یعنی کسانی که درآمد آنها از مبلغ خاصی کمتر است، از پرداخت مالیات آن معاف خواهند بود. نرخ مالیات بر حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی مازاد بر مبلغ معاف از مالیات و تا هفت برابر آن، مشمول مالیات سالانه ده درصد (۱۰%) و نسبت به مازاد آن بیست درصد (۲۰%) است.

۴. مالیات بر درآمد مشاغل

این فصل از قانون مربوط به کسانی است که هرگونه کالا و یا خدمات را به دیگران ارائه داده و از طریق آن کسب درآمد می‌کنند. درآمدی که شخص حقیقی، غیر از کارگران و کارمندان، از طریق اشتغال به ‌مشاغل یا به عناوین دیگر در ایران کسب می‌کنند، پس از کسر معافیت‌های مقرر در قانون، ‌مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است. درآمد شرکت‌های مدنی (اعم از اختیاری یا قهری‌) و همچنین درآمدهای ناشی از فعالیت‌های مضاربه در صورتی که ‌عامل (مضارب‌) یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد، تابع ‌مقررات مالیات بر درآمد مشاغل است.

نحوه محاسبه این مالیات بدین شکل است که هزینه‌ها، معافیت‌های مذکور در قانون و همچنین استهلاکات مربوطه بر اساس قانون از درآمد فرد کسر می‌شود، سپس مالیات بر درآمد آنها بر اساس قانون مشخص می‌شود. البته این مالیات مانند سایر مالیات‌های مذکور در قانون باید توسط اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی معرفی گردد.

درآمد این دسته افراد نیز مانند کارمندان و کارگران از معافیت مالیاتی حداقل درآمد برخوردار است. میزان و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد شخص حقیقی تا مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه ۱۵ درصد است. نسبت به مازاد ۲۰۰ میلیون تومان، تا میزان ۴۰۰ میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه به نرخ ۲۰ درصد و مازاد بر ۴۰۰ میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات سالانه ۲۵ درصد است.

۵. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

مجموع تمامی درآمد شرکت‌ها و سایر اشخاص حقوقی بعد از کسر زیان‌های حاصله و معافیت‌های مقرر در قانون، مشمول مالیات به نرخ ۲۵٪ خواهد بود. اشخاص حقوقی مکلف‌اند اظهارنامه، ترازنامه، حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌الشرکه یا تعداد سهام و نشانی‌ هر یک از آنها را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی، به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص‌ حقوقی در آن واقع است، تسلیم کنند و مالیات را پرداخت نمایند.

پس از تسلیم اولین فهرست مزبور، تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت ‌مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران‌ که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نیستند، تهران است‌.

۶. مالیات بر درآمد اتفاقی

درآمد نقدی و یا غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به ‌عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل کسب می‌کند، مشمول ‌مالیات اتفاقی خواهد بود.

سخن پایانی

مالیات بر درآمد یکی از اقسام مالیات است که در قانون افراد مکلف به پرداخت آن شده‌اند. به دلیل قوانین پیچیده و گسترده در زمینه مسائل مالیاتی، بهتر است در این امور حتما با مشاور و وکلای مالیاتی مشورت کنید. درصورتی‌که شما نیز در این زمینه سوال داشتید، بهتر است آن را با وکلای مجرب ما در پلتفرم حقوقی ترازو درمیان بگذارید.