هر آنچه باید درباره معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان بدانید
معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان یک موضوع بسیار پرطرفدار در بین کسانی است که میخواهند کسب و کاری نوپا و جوان را راهاندازی کرده و محصول یا خدمتی جدید را ارائه کنند. زیرا این معافیتهای مالیاتی به دارندگان کسب و کارهای نوپا کمک میکند تا هزینههایشان را کاهش داده و محصولاتشان یا خدماتشان را با بالاترین کیفیت و در کمترین زمان توسعه دهند. با توجه به شرایط شرکت دانش بنیان، میزان معافیت مالیاتی که برای آن در نظر گرفته میشود متفاوت خواهد بود.
تعریف شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانش بنیان به شرکتهایی گفته میشود که فناوری و دانش را مبنای اصلی کار و فعالیت خودشان قرار دادهاند. این شرکتها با بهرهگیری از دانش و فناوریهای روز دنیا، خدمات و محصولات جدید و نوآورانهای را عرضه میکنند که میتواند برای بهبود کیفیت زندگی افراد جامعه و رشد کشور موثر باشد.
برخلاف آنچه در فرآیند کسب و کارهای سنتی دیده میشود، در شرکتهای دانش بنیان نیاز به درک عمیق دانش، تحقیق و توسعه تخصصی وجود دارد که موجب ایجاد مزیت رقابتی در بازار میشود. از جمله زمینههای رایج فعالیتهای شرکتهای دانش بنیان میتوان به فناوری اطلاعات، داروسازی، بیوتکنولوژی و طراحی صنعتی و اختراع محصولات جدید اشاره کرد.
انواع شرکتهای دانش بنیان
برای اینکه درباره معافیتهای مالیاتی شرکتهای دانش بنیان اطلاعات به دست بیاورید، لازم است که نمونههای مختلف این شرکتها را بشناسید. به طور کلی، بر اساس ماده ۲ آییننامه ارزیابی شرکتهای دانشبنیان مصوب سال ۱۴۰۲ و با توجه به حجم فعالیت، عمر شرکت و ماهیتی که این کسب و کارها دارند، دانش بنیان دانش بنیان به ۳ گروه تقسیمبندی میشوند.
۱. شرکتهای دانش بنیان نوپا
شرکتهای دانش بنیانی که کمتر از ۵ میلیارد تومان فروش در اظهارنامه سال مالی گذشته خودشان ابراز کردهاند، به عنوان شرکت دانش بنیان نوپا شناخته میشوند. این شرکتها معمولاً سطح بالایی از لحاظ تکنولوژی دارند و ۵ سال مهلت دارند تا با افزایش فروششان بتوانند به دسته بالاتر منتقل شوند. در این مدت، شرکتهای دانش بنیان نوپا میتوانند با ارائه برنامه رشد و توسعه خودشان از حمایتهای دولتی نیز بهرهمند شوند. شرکتهای دانش بنیان این گروه به دو دسته زیر تقسیم میشوند.
- شرکت دانش بنیان نوپا نوع ۱:
این شرکتها باید کالا یا خدمات خودشان را به مرحله فروش یا حداقل به مرحله آزمایش برساند. همچنین، توجه به این نکته ضروری خواهد بود که این شرکتها دارای سطح فناوری بالایی هستند که موجب ایجاد ارزش افزوده زیادی میشود. - شرکت دانش بنیان نوپا نوع ۲:
این گروه شرکتهای دانش بنیان شبیه به نوع ۱ هستند، اما پیچیدگیهای فنی و فناوری کمتری نسبت به آن دارند؛ یعنی سطح پیچیدگی شرکتهای دانش بنیان نوپا نوع ۲ نسبت به نوع ۱ کمتر است.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان نوپا
از جمله مهمترین شرایطی که برای این شرکتها در نظر گرفته شده میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- شرکت باید حداقل یک محصول را طبق فهرست کالاها و خدمات در نظر گرفته شده در دانش بنیان ارائه دهد.
- شرکت باید حداقل ۵۰ درصد از هزینههایش را صرف تحقیق و توسعه محصول کرده و برنامهای جهت توسعه آن ارائه کند.
- بیش از نیمی از نیروی انسانی شرکت باید تخصص کامل در زمینه موضوع محصول یا خدمت دانش بنیان داشته باشد.
- آخرین درآمد ابرازی در اظهارنامه مالیاتی شرکت کمتر از ۵ میلیارد تومان باشد.
- ارائه برنامه رشد آینده شرکت و تایید آن توسط دبیرخانه الزامی است.
- شرکت باید قرارداد رسمی پژوهشی با مراکز دولتی و مراکز معتبر داشته باشد.
۲. شرکتهای دانش بنیان نوآور
شرکتهایی که میزان فروش آنها در اظهارنامه مالی سال گذشته بیش از ۵ میلیارد تومان بوده و کالاها یا خدمات ارائهشده توسط آنها به سطح بالایی از فناوری تجهیز شدهاند، اما سهم فروش خدمت یا محصول دانشبنیان این شرکتها کمتر از ۵۰ درصد فروش آنها است، میتوانند تأییدیه دانشبنیان را برای مدت ۳ سال دریافت کنند. پس از انقضای این دوره، اعضای این شرکت ملزم به تمدید تاییدیه مربوطه خواهند بود تا بتوانند همچنان از حمایتهای مرتبط بهرهمند شوند.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان نوآور
از جمله مهمترین شرایطی که برای شرکتهای دانش بنیان این گروه در نظر گرفته شده میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- شرکت باید در زمینه تولید تجاری کالا یا خدمات خاصی فعالیت داشته باشد. این کالا یا خدمت باید تمامی معیارهای تعیین شده برای تأیید را دارا باشد.
- درآمد اظهار شده اخیر شرکت در آخرین اظهارنامه مالیاتی باید بیش از ۵ میلیارد تومان باشد.
- ارائه برنامه رشد آینده و گزارشهای پیشرفت سالانه که به تایید دبیرخانه رسیده الزامی است.
- کمتر از ۵۰ درصد کل فروش شرکت باید مربوط به محصول یا خدمت دانشبنیان باشد.
۳. شرکتهای دانش بنیان فن آور
بالاترین سطح در بین شرکتهای دانشبنیان به شرکتهای فناور اختصاص دارد. فروش اظهار شده توسط این شرکتها در آخرین اظهارنامه مالی سال گذشته باید بیش از ۵۰ میلیارد ریال بوده و حداقل ۵۰ درصد از کل فروش شرکت متعلق به محصولات یا خدمات دانشبنیان باشد.
این شرکتها تا مدت سه سال از حمایتهای دانشبنیان بهرهمند میشوند و پس از آن، باید برای تمدید این حمایتها اقدام کنند. مطابق با آییننامه جدید، این شرکتها باید برنامهای برای رشد محصول و توسعه کسبوکار خود داشته باشند، تا بتوانند در ارزیابیهایی که انجام میشود از این نظر نیز مورد تایید قرار بگیرند.
مهمترین شرایط شرکت دانش بنیان فن آور
از جمله مهمترین شرایطی که برای شرکتهای دانش بنیان فن آور در نظر گرفته شده میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- شرکت ملزم است حداقل یک کالا یا خدمت مشخص را مطابق با استانداردهای کالاهای مورد تایید ارائه کند.
- میزان آخرین درآمد اظهار شده در اظهارنامه مالیاتی شرکت باید بیش از ۵۰ میلیارد ریال باشد.
- حداقل باید ۱۰ نیروی کار تماموقت با پوشش بیمهای در شرکت فعالیت داشته باشند.
- بیش از ۵۰ درصد فروش کل شرکت باید به محصولات یا خدمات دانشبنیان اختصاص داشته باشد (برای این شرایط تبصرههای خاصی نیز منظور شده است).
- شرکت موظف است سالانه برنامهای جهت رشد و توسعه خود به دبیرخانه مربوطه ارائه دهد.
نحوه محاسبه مالیات شرکتهای دانش بنیان
شرکتها و مؤسساتی که تحت قانون حمایت از شرکتهای دانشبنیان قرار میگیرند، واجد شرایط استفاده از معافیت مالیاتی مربوط به این دسته خواهند بود. این شرکتها هر ساله در سه ماهه نخست سال مورد «ارزیابی مالیاتی» قرار گرفته و در صورت واجد شرایط بودن میتوانند از معافیتهای مالیاتی بهرهمند شوند.
برای شرکتهایی که در پارکهای علم و فناوری مستقر هستند، این معافیت از طریق قوانین ویژهی پارکها محاسبه میشود؛ اما برای آن دسته از شرکتهایی که خارج از پارک علم و فناوری فعالیت دارند، ارزیابی معافیتشان توسط کارگروه دائمی شورای راهبری فناوریها و تولیدات دانشبنیان (مطابق ماده ۸ قانون جهش تولید دانشبنیان مصوب مجلس شورای اسلامی مورخ ۳۱/۲/۱۴۰۲) انجام خواهد شد. طی این ارزیابیها، محصولات و خدمات شرکت به لحاظ فنی بررسی شده و تلاش برای یافتن نام تجاری جدید آن نیز صورت میگیرد.
انواع معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان
از جمله معافیتهای مالیاتی شرکتهای دانش بنیان میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
۱. معافیت مالیات بر عملکرد شرکتهای دانش بنیان
شرکتهای دانشبنیان و شرکتهای مستقر در پارکهای علم و فناوری، بر اساس مواد ۳ و ۹ آییننامه اجرایی «قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاریسازی نوآوریها و اختراعات» مشمول معافیت مالیاتی نامحدود و بر اساس ماده ۱۰۵ قانون، معاف از مالیاتهای مستقیم هستند.
با این وجود، تنها فروش کالاها یا خدماتی از شرکت که واجد شرایط دانشبنیان میباشند، از این معافیت بهرهمند خواهند شد. به عنوان مثال، اگر یک شرکت ۱۰ محصول بفروشد ولی فقط ۳ محصول آنها واجد شرایط باشند، صرفاً فروش و سود حاصل از آن ۳ محصول تحت پوشش معافیت قرار خواهد گرفت. همچنین لازم به ذکر است که حداکثر مدتزمان استفاده از این معافیت برای هر شرکت تا ۱۵ سال تعیین شده است. البته بر اساس ماده ۹ قانون مذکور و رأی شماره ۲۰۰۴ دیوان عدالت اداری مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۶، شرکتهای دانش بنیانی که در پارکهای علم و فناوری مستقر هستند، به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات بر درآمد مشمول مالیات خود معاف خواهند بود.
به منظور اخذ معافیت مالیاتی، محصولات این شرکتها باید به صورت سالانه تأیید شوند؛ یعنی فقط در همان سال قابلیت استفاده از معافیت وجود دارد. توجه به این نکته ضروری است که کلیه تسهیلات مربوطه فقط شامل مالیات عملکرد (مطابق ماده ۱۰۵ ق.م.م) بوده و برای سایر موارد مانند مالیات نقل و انتقال خودرو یا ملک، مالیات بر درآمد اتفاقی و… امکان دریافت معافیت مالیاتی وجود ندارد.
۲. معافیت مالیات حقوق شرکتهای دانش بنیان
سازمان مالیاتی به منظور حمایت از شرکتهای دانشبنیان مستقر در پارکهای علم و فناوری، امتیاز ویژهای را در نظر گرفته است. بر اساس رأی شماره ۱۰۶۱۸۲ مورخ ۱۴۰۲/۰۳/۲۷، حقوق کارکنان واحدهای پژوهش، فناوری و مهندسی مستقر در پارکهای علم و فناوری معاف از مالیات خواهد بود. این معافیت شامل شرکتهای دانشبنیانی که خارج از پارکهای علم و فناوری فعالیت دارند نخواهد شد.
۳. معافیت مالیات بر ارزش افزوده شرکتهای دانش بنیان
در موضوع ماده ۹ قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده (معافیتهای قانون مالیات بر ارزش افزوده)، اشارهای به شرکتها و مؤسسات دانشبنیان نشده است؛ بنابراین، تنها در صورتی که شرکتهای دانشبنیان به تولید کالاها یا خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده، نظیر دارو، مشغول باشند، از الزامات ثبتنام و تکالیف مربوط به مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهند بود.
آیین نامه اجرایی معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان
آیین نامه اجرایی معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان در راستای حمایت از این کسب و کارها و توسعه علم و فناوری در کشور به تصویب هیئت وزیران رسیده است. این آیین نامه بخشهای مختلفی از جمله تعاریف، شرایط برخورداری از معافیت مالیاتی، نحوه ارائه درخواست و بررسی آن، تعهدات شرکتهای دانش بنیان و سایر موارد مرتبط را دارد.
از جمله مهمترین نکات آیین نامه اجرایی معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان میتوان به این موضوع اشاره کرد، شرکتهای دانش بنیانی که واجد شرایط باشند میتوانند از پرداخت مالیات بر درآمد، مالیات ارزش افزوده و سایر عوارض و مالیاتهای مرتبط با فعالیتهایشان به مدت ۱۵-۱۰ سال معاف شوند. برای بهرهمندی از این معافیت، شرکتهای دانش بنیان باید شرایطی مانند فعالیت در حوزههای فناوری مورد تأیید، ارائه محصولات و خدمات دانش بنیان، داشتن اعضای هیئتعلمی در سهامداران و فعالیت در راستای اهداف علمی و فناوری کشور را داشته باشند.
برای دریافت معافیت مالیاتی، باید این شرکتها درخواست خودشان را به همراه مدارک لازم به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارائه کنند. پس از بررسی درخواست توسط کارگروه متشکل از متخصصان این حوزه و در صورت احراز شرایط، شرکت دانش بنیان میتواند از معافیتهای مالیاتی برخوردار شود.
شرایط معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان
برای معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان شرایط خاصی در نظر گرفته شده. از جمله این موارد میتوان به این موضوع اشاره کرد که شرکت باید بهطور قانونی ثبت شده و مجوز فعالیت را از مراجع ذیصلاح اخذ کرده باشد. همچنین، شرکت باید در قالب یکی از انواع شرکتهای سهامی عام، سهامی خاص، با مسئولیت محدود یا تضامنی فعالیتش را شروع کرده باشد. علاوه بر این موارد، باید حداقل ۵۰ درصد از سهام یا سهمالشراکه شرکت متعلق به اعضای هیئت علمی دانشگاهها، پژوهشگاهها، پارکهای علم و فناوری و یا مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی دولتی یا غیردولتی باشد.
شرکت باید در یکی از حوزههای دارای فناوری پیشرفته و اولویتدار فعالیت کند. این حوزهها توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعیین میشوند. محصول یا خدمت ارائه شده توسط شرکت باید دارای ارزش افزوده بالا و ماهیت نوآورانه باشد. همچنین، محصول یا خدمت مورد نظر باید قابلیت تولید یا ارائه در داخل کشور را داشته باشد.
طبق قانون معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان، شرکتهای نوپا (نوع ۱) که حداکثر ۵ سال از زمان تأسیس آنها گذشته باشد و هیچ سابقه عملکردی یا اظهارنامه مالیاتی نداشته باشند، میتوانند از معافیتهای مالیاتی بهرهمند شوند. شرکتهای نوآور (نوع ۲) با حداکثر عمر ۱۰ سال از تاریخ تأسیس و حداقل رشد متوسط سالانهی ۳۰ درصد در فروش یا صادرات محصولات و خدمات خود در سنوات قبل از درخواست معافیت نیز مشمول این شرایط خواهند بود. همچنین، شرکتهای فناور (نوع ۳) که بیش از ۱۰ سال از تاریخ تأسیسشان گذشته است و در سنوات پیشین خودشان حداقل رشدی معادل ۲۰ درصد به طور متوسط سالانه در فروش یا صادرات محصولات و خدمات داشتهاند نیز واجد شرایط دریافت معافیتهای مالیاتی خواهند بود.
بر اساس بخشنامه معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان، این شرکتها جهت دریافت معافیتهای مالیاتی ملزم به ارائه گزارش عملکرد سالانه خود به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هستند. همچنین، این شرکتها باید تمامی ضوابط و مقررات مرتبط با شرکتهای دانشبنیان را رعایت کنند و موظف هستند مستندات مربوط به فعالیتهای خود را به مراجع ذیصلاح ارائه کنند.
در نهایت، برای برخورداری از این شرایط، شرکتهای ثبت شده به عنوان دانش بنیان نباید در فعالیتهای واسطهگری، دلالی، خرید و فروش املاک و مستغلات و سایر فعالیتهای غیر مرتبط با حوزه اصلی خودشان مشغول فعالیت باشند. شرکت نباید در حال تصفیه یا ورشکستگی قرار داشته باشد؛ و مدیران و صاحبان سهام شرکت نیز نباید از سوء پیشینه کیفری برخوردار باشند.
معافیت مالیاتی دانش بنیان نوع ۲
شرکتهای دانش بنیان نوع ۲ گروهی هستند که حداکثر ۵ سال از تاریخ تأسیس آنها گذشته و در سالهای قبل از درخواست معافیت مالیاتی خودشان، حداقل ۳۰ درصد رشد متوسط سالانه در فروش یا صادرات محصولات و یا خدمات را تجربه کردهاند.
این شرکتها میتوانند با ارائه درخواست و مدارکشان، از معافیتهای مالیاتی مشابه با شرکتهای دانش بنیان نوع ۱ به مدت ۱۰ سال بهرهمند شوند. برای برخورداری از این شرایط، باید شرکت تمام شرایط عمومی مربوط به شرکتهای دانش بنیان را دارا باشد.
معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان تا ۱۵ سال
در حال حاضر، شرکتهای دانشبنیان از بسیاری از معافیتهای مالیاتی بهرهمند هستند. با این وجود، فرآیند اجرای معافیت مالیاتی برای این شرکتها متفاوت از سایر کسب و کارها خواهد بود. مطابق ۹ آییننامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاریسازی نوآوریها و اختراعات، درآمدهای مشمول مالیات این نوع شرکتها و مؤسسات که ناشی از قراردادها و فعالیتهای تحقیق و توسعه، تجاریسازی و همچنین تولید محصولات و خدمات دانشبنیان است، به مدت ۱۵ سال از پرداخت مالیات موضوع ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم معاف خواهند بود.
ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم بر لزوم پرداخت ۲۵٪ سود خالص شرکتها تحت عنوان مالیات تأکید دارد؛ اما شرکتهای دانشبنیان از پرداخت این مقدار سود مستثنا هستند. باید توجه داشته باشید که تنها محصولات و خدماتی میتوانند از این معافیت استفاده کنند که جزء مصادیق تعریفشده برای شرکتهای دانشبنیان هستند. این مصادیق هر ساله ارزیابی میشوند و در صورتی که سود حاصله شرکت بخشی غیر دانشی را شامل شود، آن قسمت مشمول قوانین عمومی خواهد بود و معافیت مالیاتی را دریافت نخواهد کرد.
ذخیره مالیاتی در شرکتهای دانش بنیان
ذخیره مالیاتی یکی از مزایای مهمی است که توسط دولت به شرکتهای دانش بنیان واجد شرایط تعلق میگیرد. این موضوع به شرکتهای دانش بنیان این امکان را میدهد تا بخشی از سود خود را به جای پرداخت به عنوان مالیات، برای سرمایهگذاری در فعالیتهای تحقیق و توسعه، تولید یا ارائه خدمات دانشبنیان صرف کنند. از جمله مزیتهای این روش میتوان به افزایش توانایی مالی شرکتها برای تحقیق و توسعه، تسریع در فرایند نوآوری آنها و ایجاد اشتغال اشاره کرد.
نحوه تکمیل اظهارنامه شرکتهای دانش بنیان
با وجود اینکه شرکتهای دانش بنیان واجد شرایط برخورداری از معافیتهای مالیاتی هستند، اما لازم است که مانند سایر کسب و کارهای فعال به صورت سالانه اظهارنامه مالیاتی خودشان را تنظیم کرده و ارائه دهند. از جمله مواردی که برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی شرکتهای دانش بنیان باید به آنها توجه داشته باشید میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- پیش ثبتنام شماره اقتصادی و دریافت کد رهگیری
- تایید تمامی اطلاعات پیش ثبتنام و همچنین دریافت پاکت نامه حاوی اطلاعات کاربری شرکت
- ثبتنام شماره اقتصادی شرکت
- تایید اطلاعات ثبتنام شرکت
- دریافت و تکمیل اظهارنامه الکترونیکی
- ارسال اظهارنامه مالیاتی و دریافت کد رهگیری
- پرداخت قبوض مالیاتی بهصورت اینترنتی
سخن پایانی
هر شرکتی داراییهایی دارد که شامل منابع انسانی، محصولات و … است. با توجه به میزان سود سازی و ارزش داراییهای هر شرکت، مبلغی به عنوان مالیات برای آن در نظر گرفته میشود. با توجه به اینکه شرکتهای دانش بنیان با هدف توسعه فناوری، ایجاد اشتغال و… راهاندازی شدهاند، شرایط خاصی برای معافیت مالیاتی آنها در نظر گرفته شده است. در این مطلب درباره این موارد نکاتی که باید بدانید را به صورت کلی ارائه کردهایم. در صورتی که درباره نحوه محاسبه اعتبار مالیاتی و … نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر دارید، با مشاورین متخصص پلتفرم حقوقی ترازو در ارتباط باشید.
سوالات متداول
معافیت مالیاتی شرکتهای دانشبنیان چیست؟
مجموعهای از تسهیلات و مزایا است که دولتها برای این شرکتها در نظر گرفته، تا از آنها حمایت کرده و به رشد و توسعه فعالیتهای تحقیق و توسعه و نوآوری این کسب و کارها کمک کنند.
چه شرکتهایی به عنوان دانشبنیان شناخته میشوند؟
شرکتهایی که در حوزههای فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، داروسازی و حوزههای مبتنی بر فناوری و نوآوری فعالیت میکنند دانش بنیان محسوب میشود. البته، این شرکتها باید توسط مراجع ذیصلاح به عنوان شرکت دانشبنیان ثبت و تایید شده باشند.
مدتزمان معافیت مالیاتی شرکتهای دانشبنیان چقدر است؟
حداکثر ۱۵ سال. البته شرکتهای دانش بنیانی که در پارکهای علم و فناوری مستقر هستند، به مدت ۲۰ سال از پرداخت مالیات بر درآمد مشمول مالیات خود معاف خواهند بود.