استشهادیه محلی چیست و چه انواعی دارد؟ نمونه استشهادیه

قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری، ادله‌هایی که در فرآیند دفاع یا اقامه دعوی مورد استفاده قرار می‌گیرند را شناسایی کرده و قواعد مربوط به هر یک از آن‌ها را تعیین کرده‌اند. این ادله شامل سوگند، سند، علم قاضی، اقرار و شهادت هستند. طرفین دعوی اعم از خواهان یا خوانده، شاکی یا متهم، قادر خواهند بود برای اثبات ادعای خود یا دفاع از خویش از این اصول استفاده کنند.

یکی از موارد پیش‌بینی شده به عنوان اماره قضایی در قوانین آیین دادرسی، استشهادیه محلی است. این موضوع در زمینه‌هایی مانند اخذ گواهی انحصار وراثت اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به قواعد خاص تنظیم این سند و همچنین الزامی بودن ارائه صحیح آن مطابق با مقررات قانونی جاری، آگاهی دقیق نسبت به شرایط تدوین استشهادیه جهت پذیرش در دادگاه ضروری است.

استشهادیه محلی چیست؟

هنگامی که فردی قصد دارد مدارکی را به منظور دفاع یا طرح دعوای خود در دادگاه ارائه کند، علاوه بر ادله اثبات دعوا، می‌تواند از اماره‌هایی همچون استشهادیه‌های محلی نیز استفاده کند. این اسناد معمولاً شامل امضای افرادی هستند که آمادگی دارند در جلسه دادگاه حاضر شده و شهادت دهند. بدین ترتیب، چنین اقداماتی می‌تواند به قاضی کمک کند تا با تسهیل فرایند کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر، رای مناسب‌تری صادر کند.

استشهادیه محلی، یک سند کتبی است که می‌تواند به صورت دستی یا در قالب فرم‌های چاپی آماده تنظیم شود. این سند توسط افرادی که با تنظیم‌کننده از طریق همسایگی، همکاری یا زمینه‌های مشابه آشنایی دارند، امضا می‌شود. در استشهادیه مذکور، مواردی ذکر می‌شود که شخص قصد دارد تا تأیید و گواهی آن‌ها را از سوی امضاکنندگان دریافت کند.

لازم به ذکر است که استشهادیه محلی، به‌ویژه در زمینه شهادت شهود، دارای یک پروسه خاص است. در صورت درخواست قاضی، امضا کنندگان موظف‌اند تا در دادگاه حاضر شوند و صحت مراحل مربوطه را که با امضای خود گواهی کرده‌اند به صورت حضوری نیز تأیید کنند.

کاربرد استشهاد محلی در دادگاه چیست؟

بر اساس ماده ۱۲۵۸ قانون مدنی، شهادت شهود یکی از ادله معتبر در اثبات دعاوی است. در ابتدا به نظر می‌رسد که شهادت شهود و استشهادیه برابر هستند؛ اما در حقیقت، این دو مفهوم تفاوت‌های اساسی دارند و کاربردشان متفاوت است. در واقع، اعتبار شهود از استشهادیه محلی بیشتر است. بنابراین در مواردی که شهادت شهود در میان دلایل موجود ارائه شده باشد، دلیلی برای پذیرش استشهادیه وجود ندارد؛ زیرا شاهدان به طور حضوری در دادگاه حاضر شده و هر یک نزد قاضی سوگند یاد می‌کنند.

علاوه بر این، اگر شرایط لازم برای گواهی شاهدان وجود داشته باشد و تعداد شاهدان نیز کافی باشد، قاضی ملزم به پذیرش شهادت خواهد بود؛ اما تشخیص اعتبار استشهادیه همواره با قاضی است. البته، در برخی مواقع ممکن است که استناد به استشهادیه در پرونده قابل پذیرش تلقی شده و جایگزین شهادت شود. از جمله مواردی که استشهادیه محلی می‌تواند به جای شهادت ارائه شود می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:

• در جایی که به علت زیاد بودن تعداد شاهدان، امکان حضور همه آن‌ها در محضر دادگاه وجود نداشته باشد.
• در مواردی که شاهد به هر دلیلی از حضور در دادگاه و مواجهه با خوانده یا خواهان امتناع کند.

انواع استشهاد محلی

استشهادیه محلی با اهداف مختلفی آماده می‌شود. از جمله انواع استشهاد محلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

۱. استشهاد محلی انحصار وراثت

یکی از الزامات اساسی برای درخواست صدور گواهی حصر وراثت، تنظیم استشهادیه محلی است. در این استشهادیه، شاهدان باید تعداد فرزندان متوفی را تأیید کرده و گواهی را امضا کنند. تأیید این امضاها باید توسط دفترخانه اسناد رسمی صورت گیرد. برای تنظیم این استشهادیه‌ها، ذکر نام و نام خانوادگی و همچنین، ذکر نحوه اطلاع و آشنایی افرادی که شهادت داده‌اند با متوفی و خانواده او ضروری است.

۲. استشهاد محلی حسن اخلاق

در صورتی که شرایطی مانند ترک منزل توسط زوجه به دلیل بدرفتاری زوج مطرح شده باشد نیز امکان تنظیم استشهادیه محلی وجود دارد. در این شرایط، مرد می‌تواند با تنظیم استشهادیه محلی حسن اخلاق، خوش رفتاری خودش را در دادگاه ثابت کرده و از آن دفاع کند. به طور معمول، افرادی که دارای رابطه خویشاوندی با فرد هستند و در جریان رفتار مرد با زن و خانواده‌اش بوده‌اند، ذیل استشهادیه را برای تأیید موضوع امضا می‌کنند.

۳. استشهاد محلی اعسار

در صورتی که فرد به دلیل درخواست مهریه توسط همسرش یا بدهی که دارد نیاز به اثبات اعسار داشته باشد، لازم است که استشهاد محلی اعسار را تنظیم کند. در این استشهادیه مرد گواهی می‌دهد که به دلیل شرایط سخت زندگی و مواردی مانند مستاجری، نیاز به تامین نفقه فرزندانش و … توانایی پرداخت بدهی را به صورت یکجا ندارد. سپس شاهدان این موضوع استشهادیه محلی را جهت اثبات این موضوع امضا کرده و صحت مراتب اعلام شده را تأیید می‌کنند.

شرایط امضا کنندگان استشهادیه

شرایط لازم برای امضاکنندگان استشهادیه شامل داشتن صلاحیت قانونی و ارائه اطلاعات شخصی صحیح است. به طور کلی، شرایط مورد نیاز برای امضا کنندگان استشهادیه محلی به شرح زیر است:

۱. داشتن هویت معتبر

امضاکنندگان باید هویت خود را به‌طور رسمی تأیید کنند؛ زیرا، در اغلب موارد امضاهای افرادی که به عنوان متکدی و ولگرد شناخته می‌شوند، فاقد اعتبار قانونی شناخته می‌شود. این موضوع به دلیل عدم اطمینان نسبت به شناسایی هویت و صلاحیت این اشخاص و همچنین فقدان قابلیت ثبت صحیح و پایدار امضاهای آن‌ها در زمان‌ها و مکان‌های معین در نظر گرفته شده است.

۲. صداقت در تأیید استشهادیه

امضاکنندگان این سند باید به‌طور آگاهانه و با درک کامل از اطلاعات موجود در استشهادیه، اقدام به امضای آن کنند. همچنین، این افراد باید تأیید کنند که اطلاعات و شواهد ارائه‌شده در استشهادیه، درست و صحیح است.

۳. حضور شخصی در صورت نیاز به شهادت

حضور فیزیکی و امضای حضوری طرفین تاثیر مثبتی بر اعتبار و صحت امضاهای استشهادیه خواهد داشت. بنابراین، شاهدان در صورت نیاز باید به صورت حضوری در دادگاه حاضر شده و به صورت حضوری نیز سند را امضا کنند.

۴. داشتن سن قانونی

امضاکنندگان استشهادیه باید به سن قانونی رسیده باشند. این سن معمولاً ۱۵ سال برای پسران و ۹ سال تمام برای دختران است. بدون حضور یا توافق والدین یا نمایندگان قانونی، افراد زیر سن مورد نظر نمی‌توانند به طور مستقل اقدام به امضای استشهادیه کنند؛ مگر اینکه قوانین خاص یا موافقت‌نامه ویژه‌ای از مقامات قضایی فراهم شده باشد که اعتبار این نوع امضا را تأیید کند.

۵. تأیید اثر انگشت

در برخی مواقع، نیاز به تأیید اثر انگشت از جانب امضاکنندگان استشهادیه وجود دارد، به خصوص زمانی که اثر انگشت به عنوان روشی برای شناسایی هویت افراد استفاده می‌شود؛ بنابراین ضروری است که امضاکنندگان با دقت اطلاعات مندرج در استشهادیه را بررسی کرده و اطمینان حاصل کنند که این اطلاعات صحیح و دقیق هستند، سپس نسبت به تصدیق آن اقدام کنند.

۶. عدالت داشتن

رعایت انصاف و صداقت نیز شرایط ضروری و لازم برای شخص امضا کننده محسوب می‌شود. امضا کنندگان این سند باید دارای صلاحیت قانونی و اخلاقی بوده و از بابت صحت اطلاعات درج‌شده در استشهادیه مطمئن باشند.

۷. عدم دیوانگی شاهدان

هرگونه اقدامی برای شهادت از طرف فردی که تحت شرایط دیوانگی قرار دارد فاقد اعتبار حقوقی خواهد بود؛ زیرا چنین فردی قادر نیست وضعیت خود را درست ارزیابی کرده یا تصمیمات منطقی اتخاذ کند.

مجازات تنظیم استشهادیه دروغین

اگر افرادی به دروغ اقدام به تنظیم استشهادیه کنند، متاسفانه در حال حاضر نمی‌توان ایشان را به عنوان جرم شهادت کذب تحت تعقیب قرار داد؛ زیرا شهادت کذب تنها در نزد مقام قضایی جرم است. البته اگر این افراد به دادگاه فراخوانده شده و در نزد قاضی نیز همان مطالب کذب را بیان کنند، می‌توان علیه ایشان به جرم شهادت کذب شکایت کرد.

جعل استشهادیه

اگر فرد با جعل امضای دیگران اقدام به تهیه استشهادیه کرده و آن را به دادگاه ارایه دهد مرتکب جرم شده است. مجازات جرم جعل استشهادیه یا ارائه استشهادیه دروغین در ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی به‌طور مشخص تعیین شده است. این ماده قانونی مقرر می‌دارد که هر فردی که اقدام به جعل اسناد و نوشته‌های غیررسمی کرده و سپس آن‌ها را مورد استفاده قرار دهد، ملزم به جبران خسارت وارده بوده و با مجازات‌هایی از جمله حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جزای نقدی بین ۳ تا ۱۲ میلیون ریال مواجه خواهد شد. همچنین علاوه بر جرم جعل ممکن است وی به استفاده از سند مجعول نیز متهم گردد.

نحوه نوشتن استشهاد محلی

برای تهیه متن استشهادیه محلی قابل ارائه به دادگاه، باید اطلاعات و جزئیات لازم با دقت ثبت شوند. ابتدا باید موضوع مرتبط با استشهادیه را در بالای صفحه ذکر کنید. سپس اطلاعات اولیه، شامل نام و نام خانوادگی فردی که اقدام به تنظیم این استشهادیه می‌کند، باید به طور دقیق در این سند نوشته شود. همچنین تاریخ و مکان وقوع واقعه نیز باید مشخص شده و با دقت ثبت شده باشد.

در بخش بعدی، باید موضوع مورد نظر را با جزئیات لازم شرح دهید. به عنوان مثال، در صورتی که حادثه‌ای مانند تصادف رانندگی مطرح باشد، اطلاعاتی نظیر نوع حادثه، تعداد افراد درگیر و خسارات ناشی از آن قابل ذکر است. اگر استشهادیه‌ای مبنی بر اعسار تهیه می‌شود، شخص ارائه کنند استشهادیه باید وضعیت مالی خود را به دقت بیان کرده و مبلغ حقوق دریافتی خود و همچنین هرگونه اطلاعات ضروری دیگر برای اثبات اعسار جهت ارائه به دادگاه را در متن سند درج کند.

در قسمت پایانی لازم است که هویت شاهدان ثبت شود. این موارد شامل اسامی شاهدان، مشاغل و سن آنان خواهد بود. همچنین باید این موضوع تأیید شود که این افراد در زمان وقوع حادثه در محل حضور داشته‌اند. پس از تأیید و امضای شاهدان، استشهادیه آماده ارائه به دادگاه خواهد بود.

نمونه متن استشهادیه محلی برای دادگاه

در این بخش از مطلب یک نمونه استشهادیه محلی اعسار را ارائه کرده‌ایم، تا با نحوه تنظیم این سند کتبی بیشتر آشنا شوید.

اینجانب……………، فرزند……………….، به کد ملی……………..، داری شغل………، با حقوق ماهانه………. تومان، در حال حاضر، منزل مسکونی نداشته، از ماشین شخصی، برخوردار نیستم و تا زمان تنظیم این استشهادیه، داری دو فرزند هستم که متاسفانه یکی از آن‌ها به بیماری سرطان مبتلا بوده و مخارج ماهانه داروی ایشان، ………. تومان است و به همین سبب، معسر بوده و توان پرداخت مهریه مورد مطالبه همسر خویش را به صورت یکجا ندارم.

اینجانب فرزند ……….، به شماره شناسنامه……. به موجب ………….، با آقای……….، آشنایی داشته و صحت مراتب فوق را گواهی می‌نمایم و در صورت لزوم، حاضر به شهادت در دادگاه نیز هستم. امضا

اینجانب فرزند ……….، به شماره شناسنامه……. به موجب …………. با آقای……….، آشنایی داشته و صحت مراتب فوق را گواهی می‌نمایم و در صورت لزوم، حاضر به شهادت در دادگاه نیز هستم. امضا

دفترخانه اسناد رسمی یا شورای اسلامی محل:

صحت موارد فوق و امضا / اثر انگشت شهود فوق مورد تأیید است. مهر و امضا

وکیل جهت تنظیم استشهادیه

استشهادیه محلی به عنوان یک سند حقوقی بسیار حائز اهمیت در موقعیت‌های مختلف مانند انحصار وراثت، اثبات اعسار و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند تنظیم استشهادیه محلی ممکن است برای افراد غیرحرفه‌ای مشکلات و چالش‌هایی را ایجاد کند، زیرا اغلب مواقع، محتویات استشهادیه شامل جزئیات و نکات فنی حقوقی است که فهم آن‌ها به دانش تخصصی حقوق نیاز دارد. در نتیجه، کسانی که تحصیلات مرتبط ندارند نمی‌توانند به طور کامل این سند را درک کنند.

سخن پایانی

با توجه به نکات فنی در تهیه استشهادیه محلی و در این شرایط، حضور یک وکیل متخصص که تجربه کافی در این زمینه دارد کمک کننده خواهد بود. وکیل با ارائه مشاوره‌های لازم و کمک در تنظیم جزئیات استشهادیه، به تنظیم درست و دقیق این سند کمک می‌کند. تا استشهادیه در مراجع قانونی اعتبار لازم را داشته باشد و مورد قبول قرار بگیرد. برای تنظیم انواع استشهادیه محلی مانند استشهادیه محلی در دعاوی کیفری و … می‌توانید از تیم متخصص پلتفرم حقوقی ترازو کمک بگیرید.

سوالات متداول