معاونت حقوقی ریاست جمهوری در آذر ۱۴۰۴، شیوهنامه اجرایی تبصره ۴ماده ۱۶ قانون دیوان عدالت اداری را ابلاغ کرد. بر همین اساس مسیر شکایت و پیگیری حقوقی از ادارات دولتی برای همه شهروندان شفافتر و سریعتر شده است. طبق این شیوهنامه جدید، ادارات دولتی دیگر نمیتوانند درخواستهای قانونی مردم را بیپاسخ گذاشته یا بدون دلیل رد کنند. هدف اصلی این قانون، کاهش پروندههای ورودی به دیوان عدالت اداری و پاسخگو کردن مسئولان اجرایی است.
اول اداره، بعد دادگاه
نکته مهم این شیوهنامه تغییر در روند رسیدگی به نارضایتیهاست. یعنی اگر درخواستی از یک اداره دارید (مثلاً صدور یک مجوز یا توقف یک تخریب)، نباید در ابتدا به دیوان عدالت اداری شکایت کنید. بلکه ابتدا باید درخواست خود را در همان ادارهای که مسئول این مورد خاص است، ثبت کنید. آنها موظفند طبق فرآیند دقیقی که برای آنها مشخص شده، به شما پاسخ دهند. در حقیقت مسیر شکایت از ادارات دولتی تغییر کرده است و لازم است در ابتدا تخلفات اداری را بشناسید.
مراحل قانونی ثبت درخواست
اگر ادارهای کار شما را انجام نمیدهد، طبق این قانون باید مراحل زیر را طی کنید:
۱- ثبت درخواست رسمی: درخواست خود (انجام کار یا خودداری از انجام کار) را به صورت مکتوب (اظهارنامه یا نامه دبیرخانهای) به اداره مربوطه تحویل دهید.
۲- دریافت رسید (الزامی): دبیرخانه اداره موظف است همان لحظه به شما رسید الکترونیکی یا فیزیکی حاوی شماره پیگیری بدهد.
۲- بررسی در کمیته ۵ نفره: درخواست شما به یک کارگروه تخصصی شامل رئیس اداره و مسئول حقوقی ارجاع میشود. آنها نمیتوانند به سادگی درخواست را رد کنند.
۴- حق دفاع: اگر اداره بخواهد درخواست شما را رد کند، باید از شما دعوت کند تا دلایل خود را حضوری توضیح دهید.
۵- پاسخ نهایی: نتیجه باید کتبای و با ذکر دلایل قانونی به شما ابلاغ شود. اگر پاسخ ندهند، کارمندان مرتکب تخلف شدهاند.
این روال برای زمانی است که شما تقاضای انجام یا عدم انجام یک کار را دارید. اگر خواسته شما «ابطال یک تصمیم یا نامه اداری» است که قبلاً صادر شده، نیازی به طی کردن این مراحل نیست؛ مستقیم به دیوان عدالت اداری مراجعه کنید.
سخن پایانی
این شیوهنامه گامی بزرگ در راستای شفافیت اداری است. اگر با بیتوجهی یک اداره مواجه شدید، حتما با استناد به این قانون درخواست خود را ثبت کرده و رسید دریافت کنید. در صورت عدم پاسخگویی، راه برای شکایت شما در دیوان عدالت اداری هموارتر خواهد بود. اگر در این باره نیاز به راهنمایی و کمک دارید، وکلای پلتفرم حقوقی ترازو در کنار شما هستند.