یکی از تبعات حمله اسرائیل به ایران، موضوع اخراج گسترده اتباع افغانستانی فاقد مدرک است. این کار بحث‌ها و اظهارنظرهای زیادی را در سطوح داخلی و بین‌المللی به همراه داشته است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این طرح، شرایط اقامت قانونی، دیدگاه‌های موافقان و مخالفان و مقایسه این شرایط با وضعیت مهاجران ایرانی در جهان می‌پردازد.
چرا اتباع اخراج می‌شوند؟
در حال حاضر تمرکز اصلی جمهوری اسلامی بر اخراج اتباع افغانستانی فاقد مدرک اقامتی معتبر است. این گروه شامل افرادی میشود که:
- بدون ویزا و از مبادی غیر رسمی وارد کشور شده‌اند.
- دارای ویزا یا برگه‌های موقت اقامتی (مانند کارت آمایش یا برگه سرشماری) بوده‌اند که مهلت آنها به پایان رسیده و تمدید نشده است.
- از ابتدا هیچ مدرکی برای اثبات هویت و اقامت قانونی خود نداشته‌اند.
پیش از این بارها مقامات ایرانی بر لزوم «ساماندهی اتباع خارجی» و بازگرداندن «اتباع غیرمجاز» به کشورشان تأکید کرده بودند.
اقامت قانونی اتباع افغان در ایران
این اقدام دولت به معنای خروج تمامی اتباع افغان از ایران نیست. آنها با داشتن مدارک معتبر همچنان امکان اقامت در ایران را دارند. این شرایط عبارتند از:
- کارت آمایش: برای پناهندگان شناسایی‌شده که کارت اقامت موقت آنها سالانه تمدید میشود.
- گذرنامه با ویزای معتبر: برای افرادی که به صورت قانونی وارد شده و ویزای آنها هنوز اعتبار دارد یا تمدید شده است.
- پروانه اقامت: بر اساس دلایلی مانند ازدواج با تبعه ایرانی (به ویژه زنان افغان با مردان ایرانی)، سرمایه‌گذاری، تحصیل (ویزای تحصیلی) یا داشتن تخصص‌های مورد نیاز کشور (ویزای کاری).
- برخی گروه‌های خاص با «برگه سرشماری» که به کارت اقامت یک‌ساله تبدیل شده است. (برگه سرشماری به تنهایی مدرک اقامت محسوب نمی‌شود و باید به مدرک معتبر تبدیل شود.)
البته با وجود داشتن همه این مدارک، اقامت در برخی استان‌ها و شهرهای ایران برای اتباع غیرایرانی ممنوع است که این محدودیت‌ها توسط وزارت کشور، در بازه‌های زمانی مختلف، ابلاغ می‌شوند.
موافقان و مخالفان طرح اخراج
موافقان طرح اخراج اتباع افغان از ایران بر دلایل زیر تأکید دارند:
- امنیت ملی: حضور میلیون‌ها تبعه خارجی فاقد هویت می‌تواند چالش‌های امنیتی جدی ایجاد کند؛ به ویژه در شرایط پرتنش منطقه‌ای.
- اقتصاد و اشتغال: ادعا میشود حضور اتباع خارجی، به ویژه در مشاغل کم‌درآمد، بازار کار را تحت تأثیر قرار داده و نرخ بیکاری در میان نیروی کار ایرانی را افزایش داده است.
- فشارهای اجتماعی و خدماتی: جمعیت بالای مهاجران غیرمجاز، بار مضاعفی بر زیرساخت‌ها و خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و مسکن وارد کرده است.
- اجرای قانون: هر کشوری حق دارد بر اساس قوانین مهاجرتی خود با اتباع غیرمجاز برخورد کند و آنها را به کشورشان بازگرداند.
- مسئولیت مشترک: ایران برای دهه‌ها میزبان میلیون‌ها پناهجوی افغان بوده و جامعه جهانی باید مسئولیت بیشتری در کمک به این کشور در مدیریت پناهندگان بر عهده بگیرد.
در مقابل منتقدان این طرح، با استناد به دلایل بشردوستانه، اقتصادی و اخلاقی، به این روند اعتراض می‌کنند:
- ابعاد انسانی و حقوق بشری: اخراج‌های شتاب‌زده، بدون در نظر گرفتن وضعیت خانواده‌ها (از جمله کودکان و زنان آسیب‌پذیر) و بدون فرصت کافی برای تعیین تکلیف، می‌تواند منجر به بحران‌های انسانی و نقض حقوق اولیه افراد شود. بسیاری از این افراد سال‌ها در ایران زندگی کرده و خانواده تشکیل داده‌اند.
- وضعیت افغانستان: با توجه به شرایط نامساعد و بحران انسانی جاری در افغانستان، بازگرداندن اجباری این افراد به کشوری که زیرساختهای لازم برای پذیرش آنها را ندارد و امنیت‌شان تضمین نیست، می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
- نیروی کار ارزان: بسیاری از صنایع و بخش‌های اقتصادی ایران، به ویژه در مشاغل سخت و کم‌درآمد، به نیروی کار افغانستانی وابسته‌اند. اخراج گسترده می‌تواند شوک بزرگی به این بخش‌ها وارد کند.
وضعیت مهاجران ایرانی در جهان
بسیاری از منتقدان طرح اخراج، به حضور گسترده ایرانیان مهاجر در کشورهای مختلف جهان اشاره می‌کنند و این سوال را مطرح می‌کنند که آیا با مهاجران ایرانی نیز این‌گونه برخورد میشود؟ برای درک این تفاوت‌ها، باید شرایط پذیرش مهاجران را بررسی کرد.
ایرانیانی که در کشورهای دیگر به عنوان مهاجر پذیرفته شده‌اند، عموماً مراحل قانونی دقیق و پیچیده‌ای را طی کرده‌اند. این مراحل شامل:
- مهاجرت تحصیلی: اخذ پذیرش از دانشگاه‌ها، ویزای تحصیلی و رعایت قوانین دانشجویی.
- مهاجرت کاری: دریافت پیشنهاد شغلی، کسب ویزای کار، ویزای همراه، و پایبندی به قوانین کار و مالیات کشور مقصد.
- مهاجرت از طریق سرمایه‌گذاری: با تزریق سرمایه مشخص و ایجاد شغل در کشور مقصد.
- مهاجرت از طریق ازدواج: با شهروندان کشور مقصد.
- پناهندگی: (در موارد خاص) پس از اثبات ترس موجه از آزار و اذیت و طی کردن روند قانونی پناهندگی که اغلب بسیار طولانی و دشوار است.
در این میان مهم‌ترین تفاوت پناهجویان ایرانی در کشورهای دیگر این است که آنان در کشورهای میزبان، دارای مدارک اقامتی معتبر و قانونی هستند؛ با ویزاهای مشخص، اجازه کار یا وضعیت پناهندگی رسمی در آن کشورها حضور دارند و از قوانین و مقررات مهاجرتی تبعیت می‌کنند. در صورت نقض قوانین یا انقضای مدت اقامت بدون تمدید، آنها نیز با عواقب قانونی از جمله دیپورت مواجه خواهند شد.
دولت‌ها با مهاجران “غیرقانونی” یا “فاقد مدرک” برخورد جدی می‌کنند، فارغ از ملیت آنها.
راهکارها و توصیه به اتباع افغان
برای جلوگیری از اخراج و مدیریت مهاجرت، توصیه میشود از یکی از راه‌های زیر اقدام و اقامت خود را قانونمند کنید:
- ثبت‌نام در نهادهای بین‌المللی: مانند UNHCR و IOM
- گرفتن مدارک اقامت معتبر: پاسپورت، ویزای توریستی/کار/دانشجویی و مجوزهای قانونی
پشتیبانی حقوقی: همکاری با وکلای مهاجرت و استفاده از حمایت سازمان‌های حقوق بشر
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
نتیجه‌گیری
موضوع اخراج اتباع افغان از ایران، ترکیبی از ملاحظات امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و حقوق بشری است. در حالی که هر دولتی حق دارد مرزهای خود را کنترل کرده و با مهاجرت غیرقانونی برخورد کند، نحوه اجرای این طرح و پیامدهای انسانی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. مقایسه با وضعیت مهاجران ایرانی در جهان نشان می‌دهد که تفاوت اصلی در نوع اقامت (قانونی در برابر غیرقانونی) و تبعیت از قوانین بین‌المللی و ملی مهاجرت است. مدیریت این بحران نیازمند رویکردی جامع است که هم امنیت و منافع ملی را تأمین کند و هم ابعاد انسانی و حقوق بشری را در نظر بگیرد.
بنده یک کارمند هستم و مالیات پرداخت می کنم و به عنوان یک ایرانی در این سرزمین حق مشاع دارم لذا از دولت و حاکمیت درخواست می کنم که پول مالیات مرا صرف یارانه آب ، برق ،نان و بهداشت و آموزش افاغنه نکنند و آنها به نیروی کار ارزان برای سازندگان ، کارگاه داران و تولیدکنندگان نکنند و جوانان ایران و آینده او را با اشتغال افاغنه نابودنکنند و پول مالیات مرا صرف توسعه زیرساختهای کشور ، اشتغال نسل جوان و مسکن نسل جوان و صرف ساخت مدارس در مناطق محروم از جمله استان سیستان و بلوچستان کنند که دختران نازنین آن دیار در کپرها درس نخوانند و صرف بهداشت و مدیریت خانوارهای مناطق روستانشین محرم کنند. با تشکر
إخراج افغانیها چه قانونی چه غیر قانونی
سلام
اصولا بهترین راه تبعیت از قانونه
همه افاغنه چه مجاز چه غیر مجاز باید از ایران اخراج بشن، خسته شدیم از دایه شدن مهربان تر از طالبان شما
سلام
اصولا در هر موقعیتی اجرای قانون بهترین راه است و نباید از چارچوب قانونی خارج شویم.
سلام. در هر کار و انجام هر امری ما باید مراقب باشیم پا را از گلیم خود درازتر نکنیم. آری، ما با برخی از افغانیها مشکل داریم. حرفی نیست. ولی آیا ما باید به همین بهانه اندک بیاییم به رابطه تاریخی مردم ایران و افغانستان که ریشه در صدها و هزاران سال تاریخ دارد لگد و پشت پا بزنیم؟ و نیز آب به آسیاب آنهایی بریزیم که از همین اختلافات و تفرقه افتادن بین کشورها و مردم ملت های اسلامی ذوق می کنند و سود می برند؟ آقا، ما هم جغرافیای مشترک و منابع آب و خاک و معادن و ذخائر مشترک داریم و هم ادبیات و فرهنگ و مشاهیر مشترک. درست است که مرزهای کنونی کشور ایران در حال حاضر به این صورت گربه شکل خاص است اما آیا مرزهای تاریخی و فرهنگی و همچنین مرزهای فلات ایران منطبق با همین مرزهای سیاسی کنونی است؟ آری ما اگر حکومت کنونی ایران را مبنا قرار دهیم طبعا مرزش همین وضع کنونی است ولی ما اگر گستره فلات ایران را مبنا قرار دهیم آنوقت بخش‌های وسیعی از کشورها و سرزمین‌های اطراف بویژه همان افغانستان داخل فلات ایران واقع خواهند شد. ولی با عرض معذرت، بعضی‌ها که فقط دچار شعار زدگی شده اند بدون دیدن این حقایق، این افغانستان و همچنین سایر مردم کشورهای اطراف ما را اجنبی و بیگانه می خوانند! که این تفکر اصولا غلط است. چون این عزیزان لطفا اندکی تاریخ مطالعه کنند تا متوجه شوند این مرزهای کنونی نتیجه دخالت‌ها و تحمیل های قدرت‌ها و استعمارگران دنیا بر ایران ما در همین دو دهه اخیر است. آیا یک ایرانی غیرتمند چنین دخالت ها و تحمیل هایی را قبول دارد و تصمیمات آنها علیه ما را به رسمیت می شناسد؟ خوب با این حساب بخش قابل توجهی از مردم اطراف کش ر ما هم مثل ماها ایرانی تلقی خواهند شد. آیا مثلا یکی بیاید دستهایم را از بدنم جدا کند، آن دست که از بدنم جدا میشود به محض جدا شدن از من تب یل می شود به ملک بیگانه و اجنبی؟ چرا بعضی کاربرها و کاربرنماهای ما همینقدر دانش و اطلاعات را ندارند و حرفهای ضد و نقیض می نویسند؟ مثلا یکی می نویسد افغانیها همه اعم از مجاز و غیر مجاز باید اخراج شوند در اولین فرصت! آقا این دیگه چه حرف و منطق ناقص و چه توقع عجیبی است؟ مگر چنین کاری به همین سادگی شدنی و آسان است؟ و اصلا مگر یک کار درست و منطقی است؟ لطفا از هول حلیم نیفتید توی دیگ! هر امر و کاری حساب و کتاب و تدبیرات و ملزومات دارد که باید بصورت کارشناسانه رعایت شود و انجام گیرد. فله ای و گتره ای و همینطور یلخی که نمی توان کارهای مملکت و کشورداری را به پیش برد. لطفا این مخاطبان تان را توجیه و مجاب کنید و ضمناً از اشاعه این نظریات ناقص و کامنتهای غیر کارشناسی درسایت تان جلوگیری کنید. اعلام هر نظری باید مستند به مدارک و اطلاعات مربوطه باشد و بعدش تحلیل درستی از آن انجام گرفته باشد. لااقل شما مراقب آبرو و حیثیت خودتان باشید و با اشاعه هر کامنت و نظریات ناقص کاری نکنید که هشیاران بر شما بخندند و شما را جاهل و ناآگاه بنامند و ملامت تان کنند. التماس دعای خیر و سلامت.
سلام
بهترین مسیر اجرای مفاد قانون است و باید از آن پیروی کرد و از هرگونه نظرات و تصمیمات شتاب‌زده و غیر قانونی خودداری کرد.
ملت ایران بسیار راضی از این اخراج افغانها هست
پس سکوت کن
آقامحسن حیدربکی، لطف می کنی بفرمایی کدام ملت ایران؟ مگر تو و امثال تو از همه شهرها و استان‌ها و شهرستانها و مناطق مختلف و دوردست این کشور پهناور ایران خبر داری که آمدی از زبان همه مردم ایران که در مناطق مختلف این کشور زندگی می کنند نطق می کنی و تصمیم می گیری؟ مگر رفتی نظرسنجی کردی و آمار گرفتی؟ چرا همینطور بی حساب جمع می بندی؟ آقا چرا حرف گزاف و بی حساب می زنید؟ چرا؟