کلاهبرداری‌های اینترنتی امروزه و در سطح جهانی به یکی از جرایم پرشمارتبدیل شده است؛ همه ما در اطرافیان‌مان کسی را سراغ داریم که قربانی اینگونه دزدی‌های شده باشد. بیشترین موارد اینگونه سرقت‌ها شامل ضعف‌های ایمنی و فنی سامانه‌های خرید آنلاین، ایجاد درگاه‌های پرداخت جعلی، لینک‌های جعلی یا پیامک‌های دروغین است. در بیشتر این موارد، قربانیان اقدام به پرداخت مبلغی به عنوان «پیش‌پرداخت» یا «بیعانه» می‌کنند. طبق گزارش رسمی، حدود ۴۰ ٪ از کل پرونده‌های جرایم سایبری کشور به کلاهبرداری اینترنتی اختصاص دارد و بیش از ۳۸۰ میلیارد تومان وجوه متعلق به قربانیان در نیمه نخست سال جاری مسدود شده است.
شروع کلاهبرداری با پرداخت بیعانه
معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهی فراجا به شهروندان ایرانی درباره روش‌های شایع فریب در پلتفرم‌های خرید و فروش آنلاین هشدار داد. سرهنگ «حجت متقی» تاکید کرد: پرداخت بیعانه اصلی‌ترین نقطه آغاز اغلب کلاهبرداری‌ها در سکوهای آنلاین است. به همه کاربران پیشنهاد می‌کنم از هرگونه پیش‌پرداخت یا واریز وجه، پیش از رؤیت کالا و اطمینان از صحت تراکنش بانکی، خودداری کنند.
به گفته سرهنگ متقی، کلاهبرداران از ترفندهایی چون ضرب‌الاجل‌های کاذب و قیمت‌های غیرواقعی استفاده می‌کنند تا قربانی را به واریز سریع پول ترغیب کنند. ضمن اینکه بیشترین جرایم در ساعات پایانی روز یا تعطیلات رخ می‌دهد؛ زیرا در این زمان‌ها امکان استعلام بانکی و احراز هویت کامل طرف مقابل محدود است.
چرا «بیعانه» پرداخت نکنیم؟
زمانی پرداخت بیعانه به کلاهبرداری تبدیل می‌شود که خریدار مبلغ را واریز می‌کند، اما کالا یا خدمات یا ارسال نمی‌شوند یا با کیفیت و مدلی بسیار پایین‌تر به دستش می‌رسد. این کار مصداق «کلاهبرداری اینترنتی» یا «کلاهبرداری خرید جعلی» است که طبق ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۷۷ و ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸، قابل رسیدگی کیفری است.
سامانه جدید دادستانی
قوه قضاییه نیز با هدف بهبود رسیدگی به اینگونه جرایم، راهکاری معرفی کرده است. این سامانه «گزارش مردمی کلاهبرداری‌های پرتکرار» نام دارد و برای رسیدگی بهتر به جرایم پرتکرار در فضای مجازی، در سایت دادستانی کل کشور راه‌اندازی شده است. هدف از این طرح، گردآوری اطلاعات دقیق از کلاهبرداری‌ها، حتی با مبالغ کم، است. در حقیقت این سامانه برای قربانیانی است که به دلیل هزینه‌های مالی یا نداشتن زمان کافی، از ثبت شکایت رسمی در دادسرا منصرف می‌شوند.
البته استفاده از این سامانه جایگزین شکایت حقوقی نیست و شهروندان همچنان امکان ثبت شکایت در دادسرا را دارند. دسترسی به این ابزار قانونی برای عموم شهروندان بسیار ساده است:
۱- ورود به سایت دادستانی
۲- انتخاب گزینه «گزارش مردمی» در منوی اصلی
۳- انتخاب زیرشاخه «فضای مجازی»
۴- ثبت گزارش در قسمت کلاهبرداری‌های پرتکرار و تکمیل فرم مربوطه (شماره حساب یا درگاه کلاهبرداری، مبلغ، و روش فریب)
هشیار باشید
برای کاهش احتمال کلاهبرداری‌های اینترنتی این موارد را همیشه به یاد داشته باشید:
- از پرداخت بیعانه به فروشندگان نامشخص یا سکوهای بدون مجوز خودداری کنید.
- پیش از واریز وجه، کالا را مشاهده یا از ارسال آن مطمئن شوید.
- در ساعات تعطیل یا پایانی روز که امکان استعلام بانکی و پیگیری کمتر است، معامله نکنید.
- رسید بانکی به‌تنهایی ملاک نیست؛ ممکن است جعلی باشد.
اگر درگیر چنین پرونده‌هایی هستید، بعد از مسدود کردن همه حساب‌های بانکی، بهترین کار مشاوره به یک وکیل برای پیدا کردن بهترین راه برای پیگیری چنین مواردی است. وکلای پلتفرم حقوقی ترازو در این مسیر در کنار شما هستند.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.