بر اساس جدیدترین ابلاغیه بانک مرکزی، از ابتدای سال ۱۴۰۵ چک تضمینشده صیادی به عنوان جایگزین نهایی و قطعی چکهای رمزدار وارد چرخه مبادلات مالی کلان میشوند.
خداحافظی با چک رمزدار
بانک مرکزی برنامه اجرایی حذف چک رمزدار و جایگزینی آنها با چک تضمینشده را به شبکه بانکی ابلاغ کرد. بر اساس این بخشنامه، صدور هرگونه چک رمزدار از هفته پایانی فروردین سال آینده ممنوع خواهد شد. قرار بود این طرح زودتر اجرایی شود، اما به دلیل درخواست بانکها برای تکمیل زیرساختهای فنی و همچنین جلوگیری از اختلال در ترافیک کاری پایان سال، مهلت اجرای آن تا فروردین ۱۴۰۵ اعلام شد. از این تاریخ به بعد، با بهروزرسانی سامانه چکاوک، امکان صدور چک رمزدار در سیستم بانکی غیرممکن میشود.
چرا چک تضمینشده؟
پاسخ در «شفافیت» و «امنیت» نهفته است. چکهای تضمینشده جدید (صیادی) ویژگیهایی دارند که چکهای رمزدار سنتی فاقد آن بودند:
۱- ثبت در سامانه صیاد (پیچک)
مهمترین ویژگی چکهای تضمینشده جدید، الزام به ثبت در سامانه صیاد توسط بانک صادرکننده است. این یعنی هویت صادرکننده، ذینفع و مبلغ چک کاملا شفاف است و ریسک پولشویی یا جعل به حداقل میرسد.
۲- امکان استعلام آنی برای ذینفع
ضمن اینکه برخلاف چکهای رمزدار قدیمی که استعلام آنها دشواریهای خاص خود را داشت، چکهای تضمینشده جدید از تمام درگاهها مانند همراه بانک و اینترنت بانک، دستگاههای خودپرداز (ATM)، پیامک و کدهای دستوری و اپلیکیشنهای موبایلی معتبر قابل استعلام است.
۳- عدم محدودیت جغرافیایی در پرداخت
چک تضمینشده صیادی در کلیه شعب بانکها در سراسر کشور قابل نقد شدن است و محدودیتهای جغرافیایی چکهای رمزدار بینبانکی را ندارد.
۴- خداحافظی با چک برگشتی
از نظر حقوقی، چک تضمینشده به معنای «تعهد پرداخت توسط بانک» است. بنابراین، این چکها امکان برگشت خوردن ندارند. بانک مرکزی تأکید کرده است که بانکها میتوانند رویه پرداخت فوری را برای این چکها اجرا کنند؛ یعنی به محض مراجعه ذینفع و تأیید ثبت در سامانه صیاد، وجه باید پرداخت شود.
تفاوت چک رمزدار و چک تضمینشده
برای درک بهتر تغییراتی که در راه است، جدول زیر را مرور کنید:
| ویژگی | چک رمزدار (در حال حذف) | چک تضمینشده (جایگزین جدید) |
| مرجع صدور | به درخواست مشتری توسط بانک | به درخواست مشتری توسط بانک |
| قابلیت ردیابی | سنتی (نیاز به استعلام خاص) | ثبت سیستمی در سامانه صیاد |
| امنیت | بالا | بسیار بالا (ضد جعل و پولشویی) |
| نقدشوندگی | تضمین شده توسط بانک | تضمین شده توسط بانک (پرداخت فوری) |
| محدودیت زمانی | ندارد | ندارد |
طبق دستورالعمل بانک مرکزی، بانکها موظفند در فرصت باقیمانده تا فروردین ۱۴۰۵، مشتریان خود را با مزایای چک تضمینشده آشنا کنند. به فعالان اقتصادی توصیه میشود که از هماکنون در قراردادهای مالی سنگین که موعد پرداخت آنها در سال ۱۴۰۵ است، شرط پرداخت را بر مبنای «چک تضمینشده صیادی» تنظیم کنند تا در زمان سررسید با چالشهای قانونیِ ممنوعیت صدور چک رمزدار مواجه نشوند. اگر در این مورد سوالی دارید یا به راهنمایی نیاز دارید، میتوانید با وکلای پلتفرم حقوقی ترازو مشاوره حقوقی آنلاین داشته باشید.