بررسی قانون جنجالی افزایش سن بازنشستگی
سن بازنشستگی یکی از مسائل پرچالش همیشگی در قوانین تامین اجتماعی بوده و این روزها نیز با توجه به تصویب قانون برنامه هفتم توسعه که قانونی بالادستی حساب می‌شود بسیار داغ است. به همین دلیل بهتر دیدیم تا قدری برای خوانندگان خود در پلتفرم حقوقی ترازو در این باره سخن بگوییم. البته این قانون هنوز در حال طی کردن روند تصویب خود است و نهایی نشده است. اما با توجه به تصویب آن در کمیسیون تلفیق دولت و مجلس، احتمالا در نهایت اجرایی خواهد شد.
سن بازنشستگی در گذشته
در حال حاضر و قبل از تصویب این قانون، سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال تمام و برای زنان ۵۵ سال تمام است که برای بازنشستگی در این سن نیاز به حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت بیمه خواهند داشت. البته قوانین بازنشستگی با ۳۰ سال سابقه خدمت را نیز پیش‌بینی کرده بودند. برای استفاده از این امر باید سن مردان ۵۰ سال و سن زنان ۴۵ سال تمام باشد، تا ب‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. همچنین کسانی که دارای ۳۵ سال سابقه سنوات حق بیمه باشند بدون درنظر گرفتن سن، می‌توانند اقدام به بازنشستگی کنند. البته بازنشستگی دارای قوانین دیگر و حالات دیگری نیز است که بیان همه آنها طولانی خواهد شد
تغییر سن بازنشستگی در قانون برنامه هفتم توسعه
بند الحاقی بند «خ» ماده ۲۹ با موافقت دولت و کمیسیون برنامه به رأی گذاشته شد که به تصویب رسید. بر اساس این بند سن بازنشستگی برای مردان ۶۲ سال و برای زنان ۵۵ سال خواهد بود. همچنین سنوات مورد نیاز برای بازنشستگی دیگر ۲۰ سال نخواهد بود و به شکل پله‌کانی تغییر خواهد کرد. این تغییر به این شکل است که هرچه شما سابقه کمتری داشته باشید در حال حاضر، در هنگام بازنشستگی به سنوات بیشتری نیاز خواهید داشت. متن این بند به شرح زیر است:
ماده ۲۹ بند «خ» بندالحاقی- به منظور کاهش ناترازی صندوق های بازنشستگی و تقویت توان صندوق ها در انجام تکالیف محوله:
- بیمه پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنها برای بازنشستگی اضافه نمی‌شود؛
- بیمه پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی دو ماه اضافه می‌شود؛
- بیمه پردازانی که ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی سه ماه اضافه می‌شود؛
- بیمه پردازانی که مطابق قوانین ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی چهار ماه اضافه می‌شود؛
- بیمه پردازانی که مطابق قوانین تا ۱۰ سال سابقه خدمت دارند به سنوات اشتغال آنان به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه اضافه می‌شود.
بدین ترتیب هر چه میزان سوابق نیروی کار بیمه شده قبل از شروع اجرای برنامه هفتم توسعه و ابلاغ آن توسط دولت بیشتر باشد، فرد با سابقه کمتر می‌تواند بازنشسته شود و هرچه سوابق کمتری قبل از اجرا و ابلاغ این شیوه جدید محاسبه بازنشستگی داشته باشد، باید سابقه بیشتری کسب کند تا بتواند بازنشسته شود.
البته بر اساس تبصره ۱ این بند، اجرای تمام یا بخشی از احکام فوق الذکر مشروط بر آن است که سن بیمه شده در زمان بازنشستگی برای مردان از ۶۲ سال و برای زنان از ۵۵ سال بیشتر نباشد. یعنی اگر فرد به سن ۶۲ سالگی برسد، دیگر این سنوات مورد نیاز نخواهد بود و بر اساس سنوات موجودش بازنشسته خواهد شد.
تفاوت زنان و مردان در این قانون
با توجه به این که سن مردان و زنان برای بازنشستگی متفاوت است، میزان مدت مورد نیاز اضافه شده برای سنوات بازنشستگی نیز برای ایشان متفاوت خواهد بود. برای روشن شدن بحث، به ذکر یک مثال خواهیم پرداخت.
فرض کنید زن و مردی دارای ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه هستند و سن ایشان ۵۰ سال است. بر اساس بند مذکور به ازای هر سال باقیمانده از خدمت ایشان، باید ۴ ماه به سنوات خدمت اضافه شود. پس با توجه به این که برای مرد تا ۳۰ سال کار، ۱۰ سال باقی مانده است، ۴۰ ماه به سنوات وی اضافه خواهد شد. برای زن نیز ۱۰ سال تا زمان بازنشستگی‌اش مانده و ۴۰ ماه به سنوات او اضافه خواهد شد.
با این حساب، مرد که دارای ۲۰ سال سابقه است، باید علاوه بر ۱۰ سال باقی مانده تا رسیدن به سنوات ۳۰ ساله، ۳ سال و ۴ ماه دیگر نیز خدمت کند. منتها با توجه به این که سن او ۵۰ سال است، در سن ۶۲ سالگی و با ۳۲ سال سنوات بازنشسته خواهد شد و ۱ سال و ۴ ماه از اضافه سنوات در مورد او مصداق پیدا نخواهد کرد. اما زن در سن ۵۵ سالگی با ۲۵ سال سنوات بازنشسته خواهد شد و چون سن مذکور را رد کرده است و حداقل سنوات مورد نیاز در قانون را داراست، دیگر نیازی به گذراندن آن ۴۰ ماه نخواهد داشت.
بازنشستگی ایثارگران و مشاغل سخت و زیان‌آور
بر اساس تبصره ۳ این بند ایثارگران و مشمولان قوانین سخت و زیان آور مشمول قوانین خاص خود هستند. بنابراین تغییری در سن بازنشستگی ایشان رخ نخواهد داد.
آیا خدمت مازاد بر این سنوات ممکن است؟
باید گفت که پاسخ مثبت است. بر اساس تبصره ۴ این بند، اشخاص موضوع این حکم با رضایت خود و موافقت دستگاه‌های ذی ربط می‌توانند بدون نیاز به سنوات مذکور در بند تا سقف سن ۶۲ برای مردان و ۵۵ برای زنان، حسب مورد به خدمت ادامه دهند. خدمت مازاد بر اساس قوانین و مقررات مربوطه امکان پذیر است.
تاثیر افزایش سن بازنشستگی بر مستمری بازنشستگی
مستمری بازنشستگی بر اساس سنوات بیمه محاسبه می‌شود. بر این اساس به ازای هر سال سنوات، یک روز حقوق به فرد در ماه پرداخت خواهد شد. البته بر اساس قانون تامین اجتماعی، حداکثر میزان پرداختی به میزان ۳۵ سال سنوات خواهد بود. با این حساب باید دید که این محدودیت در قانون جدید برداشته خواهد شد تا افرادی که دارای سابقه بیشتری هستند، مستمری بیشتری بگیرند یا خیر؟
