شرایط بازنشستگی قانون تامین اجتماعی در سال ۱۴۰۲ چیست؟
بازنشستگی یا همان تعبیر رایج استراحت در زمان پیری و کوری، از دغدغه‌های اصلی هر فرد شاغلی است. البته امروزه با تصویب قوانین جدید دیگر بازنشستگی مخصوص افراد کهنسال نیست و قوانین خاصی دراین زمینه وجود دارد. هر فردی در نگاهی کلان، پس از آن که در جامعه آموزش دید، دین خود را از طریق خدمت به جامعه ادا خواهد کرد. اما پس از ادای این دین، حق طبیعی هر فرد است که پس از سالها تلاش و کار، دست از کار کشیده و حاصل زندگی خود را به تماشا بنشیند.
این امر در قوانین به صورت بازنشستگی خود را نمایان کرده است. یعنی فرد پس از انجام سالها خدمت و پرداخت حق بیمه، حال شرایطی را دارد که مستمری دریافت کرده و نیازی به کارکردن نداشته باشد. در این مقاله قصد داریم تا قوانین و شرایط بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی را شرح داده و بیشتر درباره آن سخن بگوییم.
شرایط بازنشستگی در قانون چیست؟
بر اساس ماده قانون تامین اجتماعی، بند ۱۵، بازنشستگی عبارت است از عدم اشتغال بیمه‌شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون. به عبارت دیگر، وقتی فرد به سن مقرر در این قانون رسید، دیگر نیازی به پرداخت حق بیمه نخواهد داشت و می‌تواند با دریافت مستمری دست از کار کردن بکشد. همچنین مستمری وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون به منظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه‌شده و در صورت فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می‌شود.
بیمه‌شده ممکن است از کسانی باشد که مشمول بیمه اجباری توسط کارفرما بوده‌اند و یا از کسانی باشد که به صورت خویش‌فرما خود را بیمه کرده است. اما بازنشستگی دارای شرایطی است که باید آن را بررسی کنیم.
شرایط بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی
بر اساس ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، مشمولین این قانون در صورت حائز بودن شرایط زیر، حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت:
- حداقل سابقه حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند؛
- سن مرد به شصت سال تمام و سن زن به پنجاه و پنج سال تمام رسیده باشد.
حداقل سابقه لازم برای بازنشستگی بر اساس قانون ۲۰ سال تمام پرداخت حق بیمه است. بنابراین برای بازنشستگی به طور کلی دو شرط لازم است که باید همزمان برقرار باشد. اول اینکه فرد ۲۰ سال سابقه بیمه داشته باشد و دوم اینکه به سن مقرر در قانون رسیده باشد. پس به طور کلی اگر کسی سابقه کمتر داشته باشد و یا سنش کمتر از میزان مقرر در قانون باشد، امکان بازنشستگی وجود ندارد. البته باید توجه داشت که این قانون تحت شرایط خاصی برای برخی افراد تغییر خواهد کرد.
شرایط بازنشستگی پیش از موعد در قانون تامین اجتماعی
گفته شد سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال تمام شمسی و برای زنان ۵۵ سال تمام شمسی خواهد بود. اما قانون‌گذار امکان بازنشستگی پیش از موعد را برای افرادی که ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، فراهم کرده است. بر اساس تبصره ۱ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، کسانی که ۳۰ سال تمام کار کرده و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند، درصورتی‌که سن مردان ۵۰ سال و سن زنان ۴۵ سال تمام باشد، می توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.
شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور در قانون تامین اجتماعی
برخی از مشاغل دارای سختی بیش از حد بوده به نحوی که قانون‌گذار لازم دیده است تا افراد در این مشاغل زودتر از موعد بازنشسته شوند. اما مشاغل سخت و زیان آور کدامند؟
بر اساس تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیراستاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر، تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد و بتوان با به کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و غیره، صفت سخت و زیان‌آور بودن را از آن مشاغل کاهش داد یا حذف کرد.
در قانون تامین اجتماعی برای چنین مشاغلی حمایت‌هایی در زمینه بازنشستگی در نظر گرفته شده است، بدین شکل که فرد با سابقه ۲۰ سال پرداخت حق بیمه به صورت مستمر و یا ۲۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه به صورت متناوب در این مشاغل، امکان دریافت مستمری بازنشستگی را دارا خواهد بود.
بر اساس قانون، افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند، می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و‌زیان‌آور یک و نیم سال محاسبه خواهد شد.
شرایط بازنشستگی مخصوص زنان (بازنشستگی با ۴۲ سال سن)
در مورد بازنشتگی زنان، هیچ تفاوتی با مردان وجود ندارد. تنها در سن مقرر در قانون می‌توان این تفاوت را مشاهده کرد. زنان دارای سن ۵۵ سال با سابقه ۲۰ سال بیمه و زنان دارای ۴۵ سال با سابقه ۳۰ سال بیمه می‌توانند اقدام به بازنشستگی کنند.
اما در تبصره ۴ ماده ۷۶، قانون‌گذار اختیاری به زنان داده است که بر اساس آن زنان کارگر با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و ۴۲ سال سن تمام، می‌توانند از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند، به شرط آن که در زمان تقاضای بازنشستگی یا ترک کار، مشمول قانون کار باشند. باید دقت شود که تفاوت این حالت با حالتی که زن با داشتن ۳۰ سال سابقه و ۴۵ سال سن بازنشسته می‌شود، در پرداختی مستمری است. در حالت اول دریافتی فرد بازنشسته به میزان ۲۰ روز حقوق است اما در حالت دوم، فرد دارای مستمری کامل به ازای ۳۰ روز خواهد بود.
بازنشستگی بر اساس سابقه بیمه
همانطور که گفتیم دو شرط سنی و سابقه پرداخت حق بیمه برای بازنشستگی لازم است. اما آیا ممکن است صرفا بر اساس سابقه پرداخت حق بیمه اقدام به بازنشستگی کرد؟ پاسخ مثبت است. بر اساس تبصره ۳ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، بیمه‌شدگانی که دارای ۳۵ سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می‌توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون، تقاضای بازنشستگی کنند.
شرایط بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه
همانطور که قبلا بیان شد، شرط بازنشستگی به طور کلی داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه و داشتن ۶۰ سال برای مردان و ۵۵ سال برای زنان است. البته برای زنان کارگر امکان بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه بیمه و حداقل ۴۲ سال سن نیز برقرار است که پیش‌تر توضیح داده شد.
درخواست بازنشستگی توسط کارفرما
برقراری مستمری بازنشستگی طبق ماده ۷۶ قانون و تبصره‌های مربوط به آن در اختیار بیمه‌شده بوده و موکول به درخواست کتبی وی خواهد بود. کارفرما نمی‌تواند در صورت احراز شرایط مذکور تقاضای بازنشستگی بیمه‌شده خود را داشته باشد. اما در دو مورد امکان درخواست بازنشستگی توسط کارفرما نیز وجود دارد.
بر اساس ماده ۷۸ قانون تامین اجتماعی، کارفرما می‌تواند بازنشستگی بیمه‌شدگانی را که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون به کار خود ادامه داده‌اند، از سازمان تامین اجتماعی تقاضا کند. یعنی هنگامی که مردان به ۶۵ سال تمام و زنان به ۶۰ سال تمام برسند، کارفرما می‌تواند درخواست بازنشستگی ایشان را داشته باشد.
همچنین سازمان تأمین اجتماعی موظف است با درخواست کارفرمایان واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره‌برداری، بیمه‌شدگانی را که حایز شرایط مقرر در ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی باشند، بازنشسته کند.
سن بازنشستگی
همانطور که بیان شد، سن بازنشستگی ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی سن بازنشستگی برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ سال است. البته مردان با ۵۰ سال سن و زنان با ۴۵ سال سن و سابقه ۳۰ سال حق بیمه، امکان بازنشسته شدن را دارند. همچنین زنان کارگر دارای ۴۲ سال سن و سابقه ۲۰ سال حق بیمه نیز می‌توانند بازنشسته شوند. تنها در یک حالت شرط سنی وجود نخواهد داشت و آن هم در مورد کسی است که ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
سخن پایانی
قوانین و مقررات مربوط به شرایط بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی را در حد امکان برای شما شرح دادیم. دانستیم که بازنشستگی در مردان با سن ۶۰ سال و در زنان با سن ۵۵ سال با پرداخت حداقل ۲۰ سال سابقه بیمه ممکن خواهد بود که البته این امر دارای استثنائاتی نیز خواهد بود. البته این موضوع دارای پیچیدگی‌هایی است که نیاز به دانش و تخصص در این زمینه دارد. بنابراین بهتر است تا در صورت لزوم از مشورت وکلای خبره در این زمینه بهره ببرید. در صورت لزوم شما می‌توانید از خدمات ما در پلتفرم حقوقی ترازو بهره‌مند شوید.
من.دارای.بیمه.تامین.اجتماعی.هستم.وباسابقه.۱۹سال۱۰ماه۷روزوبیماری.ام.اس.وازکارافتادگی.کمتراز۶۶درصدهستم.و۵۲سالمه.وتوان.کارندارم.بخاطربیماری.وضعف.جسمی.خواهان.بازنشستگی.هستم.
سلام وقت شما بخیر. سوال حقوقی شما چیست؟
سلام. سنم۵۳سال است و۱۰سال آن درکارهای سخت بوده که نیم آنرادرپرونده محاسبه ونوشتندو۲سال خدمت راخریدم درپرونده است ومابقی رادرابزارفروشی هنوزمشغول وبیمه گفته سال آینده برج۷بیادرخواست بده آیادرسته؟ کدملی ۳۱۳۱۰۴۵۶۵۵
منتظرتونم بهرطریقی میتونین کمکم کنید ممنونم ثوابداره بلدنیستم چکنم وتوانایی کار را ندارم. 🙏 باتشکروسپاس عبداللهی حقیرشما اجرکم عندالله وعاقبتتون بخیر متشکرم 🙏 🙏 🙏 🙏 🙏