آیا شکایت از قاضی ممکن است؟ قاضی عالی‌ترین مقام حاضر در جلسه رسیدگی دادگاه است و ریاست آن را برعهده دارد. شواهد و مدارکی را که طرفین دعوا ارائه می‌دهند، می‌شنود و بر اساس آن قضاوت کرده و رأی صادر می‌کند. اما قاضی هم مانند سایر اشخاص و به ذات انسانی خود ممکن است در امر قضاوت و صدور رأی دچار اشتباه شود، از حدود رفتار حرفهای خارج شده و نسبت به اصحاب دعوا یا وکلای آنها مرتکب توهین شود و یا گاهی تخلف انتظامی انجام دهد. اما قانون برای بازداشتن قاضی از این اعمال، برای افراد حق شکایت از قاضی را پیش‌بینی کرده است. در ادامه به بررسی این حق قانونی و مرجع رسیدگی و نحوه طرح آن خواهیم پرداخت.
از چه قضاتی می‌توان شکایت کرد؟
حق شکایت بیان شده در قانون نظارت بر رفتار قضات، حاکم بر تمام قضاتی است که به حکم رئیس قوه قضاییه به سمت قضایی منصوب شده‌اند. بنابراین کلیه قضات دادگاه عمومی و دادگاه تجدیدنظر، قضات شورای حل اختلاف و قاضی اجرای احکام را شامل می‌شود.
عواقب شکایت از قاضی
با توجه به این که قضات حتی در صورت حصول برائت و تشخیص عدم تخلف توسط مراجع رسیدگی‌کننده، نمی‌توانند اعاده حیثیت کنند، فرد شاکی بدون ترس و واهمه می‌تواند موارد تخلف را گزارش داده و از قاضی متخلف شکایت کند. حتی ممکن است فرد شاکی مطابق ماده ۲۶ قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد و آیین‌نامه اجرایی آن، مشمول دریافت جایزه شود.
مرجع رسیدگی به شکایت از قضات
افراد برای طرح شکایت انتظامی علیه قضات می‌توانند به دادسرای انتظامی قضات مراجعه کنند و همچنین شکایت خود را به دادگستری استان مربوط نیز تحویل داده یا از طریق پست سفارشی ارسال کنند. پس از یک هفته از ثبت شکایت، شماره ثبت شکایت انتظامی از طریق دبیرخانه دادسرای انتظامی قضات قابل دریافت است. به جرایم کیفری اعم از اهانت، فحاشی و توهین و … قضات سراسر کشور، در دادسرای تهران رسیدگی می‌شود.
موارد لازم برای ثبت شکایت از قاضی متخلف
در نگارش این شکواییه باید نکاتی را مدنظر قرار داد تا شکایت در دادسرای انتظامی قضات پذیرفته شود. این موارد به شرح زیر هستند:
- نام و نام خانوادگی، نشانی اقامتگاه، کدپستی و کد ملی و در صورت امکان شماره تماس (ثابت و همراه) شاکی انتظامی؛
- سمت شاکی انتظامی در پرونده قضایی (در صورتی که اقامه دعوا از طرف وکیل باشد، باید حق اقامه شکایت انتظامی در وکالتنامه بیان شده باشد)؛
- اعلام شماره پرونده قضایی مورد شکایت؛
- اعلام هویت قاضی یا قضات مورد شکایت؛
- مشخص بودن مورد شکایت به این معنی که کلی نباشد؛
- مستندات مورد شکایت از قبیل تصویر دادنامه، برگ احضاریه یا اخطاریه و برگ اجراییه؛
- امضا یا اثر انگشت شاکی یا نماینده قانونی وی، در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت وی؛
- ابطال تمبر با مبلغ موردنظر؛
- کپی کارت ملی شاکی انتظامی و وکیل وی نیز باید به شکایت ضمیمه شود.
شکایت از قاضی در دفتر خدمات قضایی
شکایت از قاضی در دفتر خدمات قضایی قابل طرح نیست؛ چون شکایتی است که باید ضوابط از پیش تعیین شده در مورد آن رعایت شود و افراد باید به مراجعی که در قانون و رویه قضایی بیان شده، عبارت از دادسرای انتظامی قضات واقع در تهران یا واحد نظارت اداره کل دادگستری استان مراجعه شود.
شکایت از قاضی به جرم توهین
اگر قاضی از رفتار و گفتار مناسب شأن قضایی خارج شد و نسبت به طرفین دعوا مرتکب توهین شد، می‌توان از او شکایت کرد. به جرایم کیفری اعم از اهانت، توهین و غیره قضات سراسر کشور در دادسرای تهران رسیدگی می‌شود.
وکیل برای شکایت از قاضی
همانطور که در بندهای فوق ذکر شد، شاکی می‌تواند برای طرح شکایت خود به یک وکیل دادگستری آشنا به قوانین نظارتی و انتظامی ناظر بر رفتار قضات وکالت بدهد و از دانش وی بهره‌مند شود؛ زیرا این شکایت جنبه تخصصی دارد و ممکن است افراد از وجود قوانین مرتبط و نحوه به‌کارگیری آنها بی‌اطلاع باشند و مجبور به صرف زمان طولانی برای آن شوند.
تخلفات قاضی
شکایت از قاضی متخلف نیز ممکن است. از جمله تخلفات مطابق با قانون نظارت بر رفتار قضات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تشکیل جلسه؛
- عدم حضور در جلسه رسیدگی بدون عذر موجه؛
- اهمال در انجام وظایف قانونی؛
- رفتار خارج از نزاکت حین انجام وظیفه یا به مناسبت آن؛
- ثبت و ضبط نکردن لایحه؛
- رفتار خلاف شأن قضاوت
شکایت از قاضی برای اطاله دادرسی
چنانچه رفتار قاضی موجب اطاله دادرسی یا تاخیر یا تجدید وقت دادرسی بدون وجود دلیل قانونی شود، مطابق بند ۴ ماده ۱۵ قانون مذکور قابل شکایت است. آنچه بیان شد امکان و نحوه شکایت حقوقی و کیفری از قاضی بود، اما اگر شکایت نسبت به آرایی باشد که قاضی در صدور آن تخلف کرده است، شخص ذینفع می‌تواند از طریق دفتر خدمات قضایی شکایت خود را ثبت کند و دادسرای انتظامی قضات به آن رسیدگی می‌کند.
تلفن سامانه شکایت از قاضی
هم اکنون قوه قضاییه در جهت ارائه خدمات مطلوب و کسب رضایتمندی حداکثری نهادهای نظارتی دستگاه قضایی از جمله حفاظت اطلاعات قوه قضاییه را به صورت شبانه‌روزی در قالب سامانه تلفنی ۱۵۸۰ آماده دریافت گزارشات و شکایات و اخبار ملت قرار داده است.
شهروندانی که به هر دلیل از قضات گلایه‌مند هستند، می‌توانند شکایت خود را با تقدیم لایحه، به واحد ارزشیابی استان ارائه دهند و اگر به نحو دلخواهشان به آن ترتیب اثر داده نشد، می‌توانند شکایت خود را برای ریاست کل دادگستری استانها برده و از این طریق اقدام کنند و همچنین شکایت خود را به صورت مستقیم به دادسرای انتظامی قضات برده و شخصا پیگیری کنند.
شکایت از قاضی در حفاظت اطلاعات قوه قضاییه
شکایت از قاضی در حفاظت اطلاعات قوه قضاییه یکی از راه‌های شکایت است و زمانی انجام می‌شود که دلایل و مدارک کافی جهت طرح شکایت وجود ندارد. بنابراین در صورت وجود دلایل کافی، باید مستقیما به دادسرای انتظامی قضات مراجعه کرد.حفاظت اطلاعات معمولا گزارشاتی از جمله فساد اخلاقی و فساد مالی را پیگیری می‌کند. البته این گزارشات مانع از پیگیری گزارش تخلفات دیگر مانند تندخویی، به کار بردن الفاظ نامناسب با شأن قضایی، استفاده از لباس نامناسب و غیرمتعارف در ملأعام یا محل کار نیست.
شکایت از قاضی تعزیرات حکومتی
بررسی اتهامات وارد به روسا و اعضای شعب سازمان تعزیرات حکومتی که در مقام رسیدگی به پرونده‌های قاچاق کالا و ارز مرتکب می‌شوند، در صلاحیت دادسرا (دادسرای کارکنان دولت) و دادگاه‌های تهران است. در مورد اطاله در رسیدگی و نقض قوانین در سازمان تعزیرات حکومتی، شخص ذینفع می‌تواند شکایت خود را در سامانه جامع رسیدگی به شکایت سازمان تعزیرات حکومتی ثبت و ارسال کند تا برابر مقررات به آن رسیدگی شود.
شکایت از قاضی برای رای اشتباه و مسئولیت وی
در صورت اشتباه قاضی در رای صادره، حق شکایت و اعتراض برای شخصی که خسارت متوجه او شده، محفوظ است. طبق اصل ۱۷۱ قانون اساسی، هرگاه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا در حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد، در صورت تقصیر، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران می‌شود. در هر حال از متهم اعاده حیثیت می‌شود.
در قوانین دیگر هم حق شکایت و درخواست جبران خسارت نسبت به تقصیر و اشتباه قاضی بیان شده است. برای نمونه ماده ۳۰ قانون نظارت بر رفتار قضات، به دعوای جبران خسارت ناشی از اشتباه و تقصیر قاضی در دادگاه عمومی پرداخته است که البته منوط به احراز تقصیر یا اشتباه قاضی در دادگاه عالی انتظامی قضات است. بنابراین مدعی ورود خسارت از سوی قاضی رسیدگی‌کننده، باید قبل از مراجعه به دادگاه عمومی برای اثبات تقصیر یا اشتباه قاضی به دادگاه عالی انتظامی قضات مراجعه کند تا پس از صدور حکم در آن مرجع، در دادگاه عمومی طرح دعوا کند.
در قانون مجازات اسلامی بیان شده که چنانچه در مرحله صدور حکم، حکم به مجازات شخص بی گناه یا مجازات اضافه بر قانون داده شود، در حالت عمد قاضی، مسئولیت پرداخت دیه بر بیت‌المال است و قاضی به قصاص یا تعزیر و بازگرداندن دیه به بیت‌المال محکوم می‌شود. در حالت تقصیر قاضی که عمدی در آن نبوده، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود و قاضی به بازگرداندن دیه به بیت‌المال محکوم می‌شود.
نمونه شکایت از قاضی
دادستان محترم دادسرای انتظامی قضات
باعرض سلام و ادب
احتراما به وکالت از شاکی انتظامی توضیحات ذیل به استحضار عالی می‌رساند
خانم … به عنوان شاکی اقدام به طرح شکایت خیانت در امانت از همسر خود آقای … می نماید که پرونده به شعبه … بازپرسی ناحیه … ارجاع می‌شود. پس از ارجاع پرونده با دستوراتی به مرجع انتظامی جهت تحقق ارسال می‌گردد. مرجع انتظامی برخلاف قانون، امر ابلاغ و جلب را انجام میدهد، اما با معرفی وکیل از طرف مشتکی عنه و حضور در شعبه و مرجع انتظامی، پرونده به دلایل واهی از دسترس ایشان خارج و پس از مراجعه به شعبه از سوی وکیل، بازپرس اقدام به صدور جلب به دادرسی می نماید که پس از اعتراض و حضور نزد سرپرست با استرداد پرونده از اظهارنظر و خارج نمودن اوراق (قرار جلب به دادرسی) اقدام به صدور ابلاغ برای موکل می‌نماید.
پس از رویت پرونده توسط سرپرست و مطالعه پرونده توسط وکیل با تغییر تاریخ مندرج در قرار جلب به دادرسی و قبل از اتمام مهلت حضور و بدون اخذ آخرین دفاع اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی می‌نماید. سپس به دلیل اختلاف بازپرس و معاون اظهارنظر مبنی بر تعقیب و جلب به دارسی پرونده به شعبه …کیفری دو مجتمع … با حل اختلاف و تایید نظر بازپرس در یک رای فرمی و بدون هرگونه استدلال، به شعبه عودت و در نهایت پرونده برای رسیدگی به شعبه … مجتمع … ارسال و قاضی محترم شعبه بدون توجه به ایرادات پرونده و حق دفاع اقدام به محکومیت موکل به یک سال حبس تعزیری می‌نماید.
شرح تخلفات بازپرس محترم شعبه … بازپرسی ناحیه … تهران آقای … عبارت است از:
- عدم درج نام در اوراق قضایی؛
- عدم رعایت مقررات ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری؛
- عدم رعایت مقررات ماده ۱۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری؛
- خروج از بی‌طرفی و غرض‌ورزی
سخن پایانی
آنچه پس از بررسی قوانین مربوط به شکایت از قاضی دیده می‌شود این است که قاضی با وجود این که یک مقام عالی قضایی است، اما مصون از تخلف، اشتباه و تقصیر نیست و افراد در برابر او از حق شکایت و پیگیری قانونی برخوردارند. اگر در این مورد سوالی دارید، می‌توانید از طریق خدمات آنلاین ما در پلتفرم حقوقی ترازو آن را با مشاورین و وکلای متبحر ما مطرح کنید.
با سلام اینجانب ازقاضی محترم شعبه ۳دادگاه حقوقی شهرستان ارومیه بدلیل صدور حکم ناعادلانه که دلایل محرز دارم ناراضی بوده وشاکی هستم چونکه بنده به ناحق به پرداخت مبلغ ۸۴۵میلیون کرده که واقعا شعبه محترم ۲۸ باقضاوت درست وعادلانه بنده را نجات داد تا اخرعمرم دعاگویشان خواهم بود ودستشان را میبوسم چونکه توان چنین مبلغی را که به ناحق صادرشده بود نداشتم باید تا اخرعمرم زندان میموندم یا خودم رو ازبین میبردم والسلام
با عرض سلام اینجانب ۲سال پیش ماشینی خریدم که متاسفانه موتور تعویض شده ومدارک نداره صاحب ماشین هم مامور راهنمایی هست پرونده میخواست بره تجدید نظر که به من ابلاغ شد که نقص داره هزینه داد خواست ودر ضمن ۶ ماه ۴بار تجدید جلسه شد به علت نداشتن قاضی ومن بعد ۶ روز هزینه رو پرداخت کردم که الان حکم آمده که به علت رفع نکردن نقص دادخواست باطل کردن من مدارک واریز وبردم به شعبه محترم منشی میگه برو اعتراض بنویس شاید تجدید نظر قبول کنه گفتم برم جای خود ریس شعبه شاید قبول کنند گفتن نمیشه ۲ساعت پشت درب نشستم تا حاج آقا بیرون بیاد بعد که اومدن بیرون بهشون گفتم …. میگه اشتباه گرفتی میگم شما ریس شعبه هستین گفتن میگم که اشتباه گرفتی برو خدا خیرت بده امروز رفتم جای ریس مجتمع میگه این که صحبت نداره رای دادن برک اعتراض بنویس که احتمالا اونم قبول نمیشه گفتم سهل انگاری از منشی شعبه من باید چوبشو بخرم میگن دیگه قانون اینو میگه واقعا قانون اینجوری هوای مردم داره که من با ۳تا بچه ۲ سال ماشین کنار خونه افتاده پیاده باید اینطرف وآنطرف برم
با سلام عرض ادب
جسارتا بنده در پرونده ای که دومیلیارد ریال در معامله بابت تنظیم سند نگه داشته بودیم تا فروشنده پس از مفاصا حساب دارایی و شهرداری دریافت نماید فروشنده هیچ اقدامی انجام نداده و طرح دعوی باز کرده حال قاضی بدوی تاخیر تادیه نوشته و بنده اعتراض کردم و قاضی تجدید نظر نیز علاوه بر تاخیر تادیه ۲۰درصد ثمن معامله را وجه التزام صادر کرده حال من میخوام در دادسرای قضات از دست قاضی شکایت کنم بنظرتون نتیجه میده?
باسلام حقیر بازنشسته فرهنگی هستم صاحب خانه که من دو سال مستاجر بودم موقع تخلیه خانه به دلایل واهی ۳۰ میلیون پول پیش من را نگه داشته حقیر در دفتر قضایی طرح شکایت کردم ارجاع دادن به شورای حل اختلاف پس از سه که مراجعه کردم پرونده من به جریان افتاد و تعیین وقت شد زمان رسیدگی قاضی شورایحا اختلاف بدون توجه به خواست‌های من که حتی اجازه صحبت کردن به من نداده یک سری فاکتورهای که صاحب خانه جعلی جمع آوری کرده بود در پرونده یادداشت کرد در صورتی که من شاکی بودم اجاره ارایه مدارک را حتی به من نداد با آنکه هنوز رای صادر نشده ولی من مطمین که قاضی به سمت صاحب خانه که کارن. بانک بودند قشک ده به ضرر حقیر رای میدهد در چنین شرایطی حقیر به کجا برای احقاق حق کمراجعه بکنم.
باسلام وعذض ادب بنده از جانبازان جنگ با ۳۰درصد معلولیت پرونده ای دارم در دا گاه قدس تهران فقط میخوام یک سوال بپرسم ذایا شغبه رسید گی کننده میتونه از از اقوام نزدیک شاکی باشه بازپرس از اقوام نردیک شاکی کاری با من کرده که هر کجا می م ،ودتر زنگ زده پخوذس شخصا جای شاکی تصمیم میگی ه وهم اکن.ن بدون یک ریال وجهی خونه من. و دستور ابطال سند داده واصلا به حرفهای بنده گو ش نداد وحتی د شاهد من رو باطل اعلام کرد یا واقعاً مرجعی برای رسیدگی هست یا فقط شعار این‌ها من من حتی گفتم حتی گفتم خدا رو خوش نمیاد اما کسی گوش به حرف ما نداد ریاست محترم خواهشمندم به داد این مردم برسید قعاً ظلم و زور داره بیداد می‌کنه به هر کجا هم که می‌ریم جواب نمیدن بهمون چند بار وقت ملاقات گرفتم همون کسی گوش نداد به حرف من آیا واقعاً کسی هست به داد مردم برسه یا فقط شعار میدن حداقل یک بار برای خدا یه کاری بکنید وقتی بازپرس پرونده پسر عموی شاکی باشه معلومه حکم چی میشه هم اکنون بلایی که سر ما اومده من نمی‌دونم چقدر باید خدا رو صدا بزنیم لعن الله القوم الظالمون