اجرا گذاشتن سفته – نحوه وصول سفته

اجرا گذاشتن سفته یا وصول سفته یکی از سوالات متداول مراجعین به کارشناسان حقوقی است. همانطور که می‌دانید به سندی تجاری که به وسیله‌ی آن فرد تعهد می‌کند مبلغی مشخص را عندالمطالبه یا در زمانی معیّن به شخصی دیگر بپردازد، سفته می‌گویند؛ در مبادلات تجاری بازار به دلیل پرکاربرد بودن اسنادی مانند چک و سفته، همیشه ممکن است پیش بیاید که در زمان معیّن شده مبلغ آن توسط صادرکننده پرداخت نشود، در این حالت است که باید حتما از نحوه‌ی وصول سفته اطلاع داشته باشید.

نحوه وصول سفته

به مطالبه‌ی قانونی وجه سفته، واخواست یا اجرا گذاشتن سفته می‌گویند که به گواهی عدم پرداخت چک نیز شباهت دارد؛ با این کار دارنده نشان می‌‌دهد که با وصول سفته می‌خواهد از طریق قانونی وجه خود را از صادرکننده و ضامنان او طلب کند، چرا که به محض صدور واخواست در مراجع قانونی، ابلاغیه‌ای هم برای متعهدان ارسال می‌شود.

مسئولیت ظهرنویس یا پشت‌نویس

باید بدانید که اگر متعهدان این سند تجاری بیش از یک نفر باشند، یعنی یک یا چند نفر پشت سفته را امضاء کرده باشند، در مقابل پرداخت وجه آن مسئولیت تضامنی خواهند داشت. لازم به ذکر است که طبق ماده ۲۸۶ قانون تجارت، دارنده برات تنها تا یکسال از تاریخ اعتراض به عدم تادیه می‌تواند به ظهرنویسان برات مراجعه کند. اگرچه به موجب رای وحدت رویه شماره ۵۹۷ مورخ ۱۲/۰۲/۱۳۷۴، «ظهرنویس» در این ماده به معنای مصطلح کلمه بوده و ناظر به شخصی که به عنوان ضامن برات را امضا کرده نمی‌باشد. بنابراین با توجه به هدف اصلی از ضمانت، هیچ محدودیتی برای مراجعه به ضامنین برات جهت تادیه مبلغ وجود ندارد.

اگر دارنده بخواهد بر علیه صادر کننده و ضامن با هم واخواست تهیه کند، باید در برگه‌ی واخواست و در قسمت خوانده، هم نام صادرکننده و هم ضامن را درج کند؛ در قسمت شرح خواسته نیز می‌تواند تقاضای محکومیت هر دو را به ثبت برساند.

نحوه‌ی تنظیم سفته

بر اساس ماده‌ی 308 قانون تجارت، علاوه بر مهر و امضاء در این سند باید تاریخ نیز درج شده باشد و هم‌چنین مبلغ مورد تعهد باید در آن ذکر شود؛ علاوه بر این در سفته قسمتی برای نام و نام خانوادگی و نشانی محل سکونت صادرکننده دارد که نوشتن آنها ضروری است.

اگر می‌خواهید این سند برای شخص خاصی قابل وصول باشد باید حتما نام و مشخصات او را در قسمت گیرنده درج کنید، البته می‌تواند در وجه حامل نیز نوشته شود که در این صورت کسی که آن را در دست دارد می‌تواند وجه آن را مطالبه کند.

نحوه وصول سفته تاریخ گذشته

باید بدانید که اگر در مهلت قانونی یعنی ده روز پس از تاریخ تعهد، برای واخواست اقدام نشود، سند تجاری مزایای حقوقی خود را برای مطالبه در مراجع قانونی از دست خواهد داد، یعنی دیگر به عنوان یک سند عادی تلقی می‌شود.

در اینجا برای اینکه شخص بتواند طلب خود را وصول کند، همراه ارائة دادخواست به دادگاه می‌تواند آن را به عنوان مدرک طلب به پرونده ضمیمه کند، به عبارتی بدون واخواست هم می‌توانید سفته را وصول کنید ولی فقط به عنوان یک رسید معمولی به محکمه ارائه می‌شود.

هزینه‌ی اجرا گذاشتن سفته

وقتی می‌خواهید به عنوان یک سند تجاری و از طریق حقوقی برای واخواست سفته اقدام کنید، طبیعتا باید مبلغی را برای انجام عملیات حقوقی به مراجع قانون بپردازید که کاملا بستگی به مبلغ سفته خواهد داشت؛ قسمتی از این هزینه برای صدور واخواست و بخشی نیز مربوط به ارائه‌ی دادخواست است.

به عنوان مثال برای مبلغ 50 میلیون تومان، باید دو درصد از آن را به عنوان هزینه‌ی واخواست و سه درصد برای تنظیم دادخواست بپردازید، البته اگر استطاعت پرداخت نداشته باشید می‌توانید تقاضای اعسار از پرداخت را در دادگاه ثبت کنید. گفتنی است اگر مبلغ سند تا ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به آن به عهده‌ی شورای حل اختلاف است و اگر بیشتر باشد در صلاحیت دادگاه می‌باشد.

اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ

اگر در قسمت تاریخ سند زمان دقیق معیّن نشود، معمولابه یکی از روش‌های زیر عمل می‌شود که هر کدام شرایط وصول خودش را خواهد داشت:

1. ممکن است در قسمت تاریخ بنویسند: به محض رؤیت یا عندالمطالبه، که در این صورت هر زمان که دارنده آن را برای وصول نزد صادرکننده ببرد، باید وجه مندرج در آن به فرد دارنده پرداخت شود.
2. اگر زمان پس از رؤیت تعیین شود، مثلا در قسمت تاریخ بنویسند که پانزده روز پس از رؤیت، صادرکننده مکلف است ظرف این مدت مبلغ را بپردازد.
3. گاهی هم در قسمت تاریخ، زمانی به نسبت تاریخ صدور آن درج می‌شود که در همان موعد صادرکننده مکلّف به پرداخت وجه خواهد بود.

امّا اگر سفته بدون تاریخ و هیچ نوشته‌ای صادر شود، دارنده می‌تواند آن را هر زمان که بخواهد پس از درج تاریخ، برای صدور واخواست و مطالبه نزد مراجع قانون ببرد.

مدت زمان وصول سفته یا حکم جلب سفته

از ابتدای طرح شکایت تا مراحل پرداخت مبلغ سفته حدود 70 روز زمان طول می کشد که پس از این مدت در صورت عدم پرداخت شاکی می تواند حکم جلب صادر کننده سفته را بگیرد.

مراحل اجرا گذاشتن سفته یا نحوه وصول سفته

پیش از این اشاره شده که حداکثر ده روز پس از تاریخ سررسید باید برای اجرا گذاشتن آن اقدام کنید، وگرنه به عنوان سند عادی محسوب شده و قابلیت پیگرد حقوقی نخواهد داشت.

برای این کار ابتدا باید به اداره‌ی واخواست دادگستری مراجعه کرده و پس از صدور آن علیه صادرکننده دادخواست حقوقی تنظیم کنید که پس از این کار برای او ابلاغیه و سپس احظاریه فرستاده می‌شود تا او را از طریق قانونی ملزم به پرداخت وجه کنند. البته طی مراحل دادرسی می‌تواند تقاضای توقیف اموال نیز برای گرفتن طلب خود داشته باشید.

قابلیت انتقال سفته

طبق مقرراتی که برای این سند تجاری در نظر گرفته شده است، دارنده می‌تواند آن را به فرد دیگری نیز انتقال دهد؛ عبارتی با عنوان «حواله کرد» روی سفته موجود است که به فرد اجازه می‌دهد آن را به شخص دیگری حواله کند.

آیا پرداخت وجه سفته اقساطی می‌شود؟

پس از تشکیل جلسه‌ی دادرسی در شورای حل اختلاف یا دادگاه که بستگی به مبلغ سفته دارد، صادرکننده می‌تواند تقاضای اعسار داشته باشد، یعنی ادعا کند که قدرت پرداخت مبلغ را به صورت یک جا ندارد و برای این کار شهادت شاهدان معتبر الزامی است.

وقتی دادگاه تقاضای صادرکننده را پذیرفت، می‌توانند بسته به درآمد فرد و به صورت توافقی، مبلغی را برای پرداخت ماهیانه تعیین کنند و دارنده نیز حق دارد برای قسط بندی کردن ضامن طلب کند که این امور با توافق حاصل می‌شود.

آیا سفته زندان دارد؟

همان‌طور که می‌دانید امکان پیگیری سفته به صورت کیفری وجود ندارد، پس در قانون مجازات حبس برای صادرکننده تعریف نشده است؛ امّا پس از ارائه‌ی دادخواست و تشکیل جلسة دادرسی، اگر شخص نتواند مبلغ بدهی خود را پرداخت کند، ممکن است قرار بازداشت برای او صادر شود.

البته شخص می‌تواند با تقاضای اعسار از بازداشت رها شده و به صورت اقساطی بدهی خود را تسویه کند که اگر در این مورد هم به تعهد خود عمل نکند، دادگاه می‌تواند قرار بازداشت را صادر کند تا صادرکننده مبلغ را بپردازد.

سخن پایانی

اولین اقدام قانونی که دارنده‌ی سفته وقتی در زمان مشخص، وصول نمی‌شود، آن را انجام می‌دهد اجرا گذاشتن سفته است؛ اگر سفته در تاریخ معین پرداخت نشود، دارنده آن باید حداکثر ظرف 10 روز نسبت به وصول سفته اقدام کند.

اسناد تجاری از گذشته تا امروز نقش مهمی در مبادلات تجاری داشته‌اند، به همین دلیل اطلاع از مقررات و قوانین مربوط به آنها ضروری است؛ اکنون که از مقررات مربوط به اجرا گذاشتن سفته یا واخواست سفته، مدت زمان و هزینه آن و نحوه وصول و مراحل آن مطلع شدید، بدانید که طی کردن مراحل حقوقی برای وصول آن نیاز به تجربه و آگاهی کامل از مواد قانونی خواهد داشت، البته در صورت مراجعه به پلتفرم حقوقی ترازو دیگر نگران این موضوع نخواهید بود.