درخواست طلاق از طرف مرد ؛ قوانین و شرایط
امروزه با تغییر الگوی زندگی در کشورمان آمار پدیده طلاق در بسیاری از مناطق کشور رشد چشم گیری داشته است، چه از طرف زن و چه طلاق از طرف مرد. بنابراین باید در مواجهه با این پدیده با حقوق و تکالیف خود بیشتر آشنا باشیم. حتما بسیار شنیده اید که طلاق حق مرد است و مرد میتواند زن خود را هر وقت بخواهد طلاق دهد. در این مقاله می خواهیم به این جملات قدری بیشتر بپردازیم و شرایط و نکات پیرامون آن را برای شما خواننده گرامی بیشتر بیان کنیم.
طلاق از طرف مرد چیست؟
اساسا اقسام طلاق بر اساس اینکه چه کسی درخواست آن را میکند بر سه قسم خواهد بود:
۱. طلاقی که از جانب مرد درخواست می‌شود.
۲. طلاقی که توسط زن درخواست می‌شود. این درخواست صرفا در موارد خاص که قانون اجازه داده است ممکن می‌باشد.
۳. طلاقی که طرفین متقاضی آن هستند یا همان طلاق توافقی.
ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی بیان میکند : «مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.» آنچه از این ماده به‌دست می‌آید این است که مرد برای اینکه بخواهد زن خود را طلاق دهد نیاز به دلیل خاصی ندارد. به عبارت دیگر مرد در تقاضای خود برای صدور گواهی عدم امکان سازش دارای هیچ محدودیتی نیست برخلاف زن که صرفا در مواردی که قانون بر‌شمرده است می تواند درخواست طلاق بنماید.
برای وقوع طلاق از جانب مرد رضایت زن شرط نیست و در صورت عدم رضایت زن به اجرای طلاق تنها زمان بیشتری برای اجرای این حکم سپری‌خواهد‌شد اما در نهایت با شرایطی که خواهیم گفت حکم طلاق اجرا خواهد شد. البته این حرف به آن معنا نیست که مرد میتواند با مراجعه به دفترخانه به راحتی زن خود را طلاق دهد. بلکه مرد برای طلاق دادن زن خود باید مراحلی را طی کند که در مطلب بعدی بدان میپردازیم.
مراحل درخواست طلاق از طرف مرد
همان‌گونه که گفتیم مرد باید مراحلی را که قانون پیش بینی کرده طی کند تا بتواند زن را طلاق دهد. این مراحل به این نحو است.
- ابتدا مرد باید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی با پرداخت هزینه تعیین شده، دادخواستی به طرفیت زوجه تنظیم کند و در آن از دادگاه درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش بکند.
- این دادخواست پس از ثبت و ارجاع به دادگاه خانواده تعیین وقت شده و وقت رسیدگی به طرفین ابلاغ می‌شود.
- دادگاه پس از تشکیل جلسه و شنیدن سخن طرفین، طرفین را به داوری ارجاع خواهد داد.
- پس از گرفتن نظریه داوران در صورت تشخیص دادگاه مبنی بر عدم امکان ادامه زندگی، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش میکند.
- در حکم دادگاه تکلیف مسائل مالی و غیر مالی پیرامون ازدواج مشخص می‌گردد. طبق ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده، قاضی دادگاه خانواده مکلف است نسبت به مهریه، اجرت المثل، نفقه و حضانت فرزندان، ملاقات و نفقه آن ها تعیین تکلیف کند.
- مرد برای اجرای طلاق باید تمام حقوق مالی زن اعم از نفقه و مهریه و … را بپردازد.
- از تاربخ ابلاغ حکم مدت ۳ ماه فرصت دارند تا با مراجعه به دفاتر ازدواج و طلاق نسبت به ثبت طلاق اقدام کنند.
- از هنگام ثبت گواهی عدم امکان سازش در دفترخانه به مدت ۳ ماه باید مدارک مورد نیاز را مهیا کرده و برای اجرای طلاق حاضر شد.
- اگر در مدت های بیان شده گواهی به دفترخانه ارائه نشود و یا برای انجام طلاق حاضر نگردند، گواهی عدم امکان سازش از اعتبار ساقط خواهد شد و برای اجرای طلاق باید مجددا دادخواست داد.
ارجاع به داوری در طلاق از طرف مرد
طبق ماده ۲۷ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۲ در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.
همچنین طبق ماده۲۸ همان قانون پس از اینکه دادگاه طرفین را به داوری فرستاد، هریک از زوجین مکلفند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ، یک نفر از نزدیکان متأهل خود را که حداقل سی سال داشته و آشنا به مسائل شرعی و خانوادگی و اجتماعی باشد به عنوان داور به دادگاه معرفی کنند.
محارم زوجه که همسرشان فوت کرده یا از هم جدا شده باشند، در صورت وجود سایر شرایط مذکور در این ماده به عنوان داور پذیرفته می شوند. همچنین درصورت نبود فرد واجد شرایط در بین نزدیکان یا عدم دسترسی به ایشان یا استنکاف آنان از پذیرش داوری، هریک از زوجین می توانند داور خود را از بین افراد واجد صلاحیت دیگر تعیین و معرفی کنند. درصورت امتناع زوجین از معرفی داور یا عدم توانایی آنان دادگاه، خود یا به درخواست هر یک از طرفین به تعیین داور مبادرت می کند.
داوران پس از برگزاری جلسات با طرفین و شنیدن نظراتشان نظر خود را به طور رسمی مبنی بر امکان یا عدم امکان ادامه زندگی توسط طرفین اعلام خواهند کرد. دادگاه پس از دریافت نظر داوران با توجه به آن رای مورد نظر را صادر میکند.
درخواست طلاق از طرف مرد به صورت غیابی
این حالت زمانی رخ می‌دهد که زن خانه را ترک کرده و هیچ نشانی و آدرسی از او در دست نیست. در این جا مرد باید ضمن ارائه دادخواست طلاق به دادگاه خانواده مراحلی را که گفتیم طی کند تا بتواند زن را طلاق بدهد. دادگاه برای ابلاغ احضاریه از طریق انتشار آگهی اقدام خواهد کرد و پس از بررسی محتویات پرونده در صورت لزوم گواهی عدم امکان سازش صادر خواهد کرد. البته با توجه به اینکه این حکم غیابی است،زن حق واخواهی و اعتراض به آن را خواهد‌داشت.
شرط تنصیف دارایی در طلاق از طرف مرد
در صفحه هشتم قباله ازدواج (سند نکاحیه) به صورت چاپی و پیش فرض شرطی با این متن نگاشته شده است: » ضمن عقد نکاح زوجه شرط نمود هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتاری نبوده زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او بدست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.» این شرط به شرط تنصیف دارایی مشهور گشته است. باید توجه داشت که تنها در صورتی این شرط اجرا می‌شود که طرفین زیر آن را امضا زده باشند.
بنابراین شرط تنصیف دارایی نه در طلاق توافقی و نه در طلاق از جانب زن اجرا نخواهد شد. بلکه تنها در طلاق از جانب مرد اجرا می‌گردد. البته اگر مرد بتواند ثابت کند که طلاق در اثر سوء رفتار و سوء معاشرت زوجه و یا تخلف زن از وظایفش در قبال شوهر بوده دیگر شرط تنصیف دارایی اجرا نخواهد شد.
مهریه در طلاق از طرف مرد
در جایی که مرد متقاضی طلاق است حتما باید قبل از اجرای صیغه طلاق تمامی حقوق مالی زن را اعم از نفقه، مهریه و اجرت المثل را نقدا بپردازد. در هیچ حالتی مهریه در جایی که طلاق از طرف مرد باشد ساقط نخواهد شد ولو رای غیابی باشد یا مرد ثابت کند که به دلیل وجود روابط نامشروع توسط زن اقدام به طلاق وی کرده است. پس در همه حال مرد باید مهریه را بپردازد.البته باید دانست اگر بین زن و مرد نزدیکی صورت گرفته باشد مرد موظف به پرداخت تمام مهریه است ولی اگر نزدیکی ای رخ نداده باشد تنها نصف مهریه به زن داده می‌شود.
گفتیم که قبل از ثبت طلاق مرد باید تمام حقوق مالی زن را بدهد اما در چند حالت ممکن است بدون پرداخت مهریه و سایر حقوق مالی زن اقدام به ثبت طلاق در دفترخانه کرد. نخست آنکه خود زن راضی به این امر باشد. حالت بعدی جایی است که بین زن و شوهر توافقی در مورد نحوه پرداخت حقوق مالی صورت گرفته باشد. و نهایتا اگر مرد بتواند عدم توانایی مالی خود را در دادگاه ثابت کند و معسر شناخته شود، دادگاه حکم به تقسیط حقوق مالی کرده و این حکم مانع از اجرا و ثبت طلاق نخواهد بود.
شرایط نفقه در طلاق از طرف مرد
نفقه زن در زمان زندگی با مرد قابل مطالبه است. بنابراین زن میتواند در زمان طلاق نفقه گذشته خود را از مرد مطالبه کند. دادگاه نیز در حکم خود تکلیف این امر را مشخص خواهد کرد. بنابراین برای اجرای طلاق باید حتما نفقه زن توسط مرد پرداخت شود مگر در مورد آن توافقی حاصل شود و یا اینکه مرد اعسار خود را ثابت کند.
ممکن است سوال شود که در طلاق از جانب مرد در مدت عده به زن نفقه تعلق میگیرد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که باید به نوع طلاق دقت کرد. اگر طلاق از نوع رجعی باشد مانند جایی که مرد بعد از نزدیکی با زن برای بار اول یا دوم زن را طلاق می‌دهد، نفقه زن در مدت عده بر دوش مرد خواهد بود. اما اگر طلاق بائن باشد مانند جایی که مرد زن را بدون نزدیکی طلاق داده و یا زن یائسه خود را طلاق می‌دهد و یا برای سومین بار متوالی زن خود را طلاق داده است، دیگر در مدت عده، نفقه بر عهده مرد نخواهد بود و زن تنها نفقه ایام زندگی را می تواند مطالبه کند.
قانون اجرت المثل زن در طلاق از طرف مرد
زن میتواند بابت انجام اموری که شرعا نسبت به آنها وظیفه ای نداشته (مانند خانه داری و اموری از این دست) درصورتی‌که به دستور شوهر بوده و آنها را به قصد رایگان انجام نداده باشد، اجرتی را مطالبه کند. هنگامی که طلاق از جانب مرد است نیز این حق به زن تعلق گرفته و دادگاه در حکم خود نسبت به تعیین آن اقدام میکند و مرد مکلف به پرداخت آن است. معمولا اجرت المثل بر اساس سال‌های زندگی و شرایط زن و زندگی زوجین و توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌گردد.
آیا شرط تنصیف و اجرت المثل با هم قابل جمعند؟
با توجه به اینکه منشا ایجاد این دو کاملا از هم مجزا هستند می‌توان همزمان هر دو را مطالبه کرد. شرط تنصیف به‌واسطه شرط در هنگام عقد بوجود آمده و اجرت المثل بر اساس حکم قانون. بنابراین در صورت وجود شرایط هر دو قابل مطالبه خواهد بود.
حضانت فرزند
هنگامی که طلاق از طرف مرد باشد تاثیری در حضانت فرزندان نخواهد داشت. یعنی حضانت فرزندان تابع قواعد کلی این امر است. به این شکل که تا سن ۷ سالگی حضانت دختر و پسر با مادر بوده و از ۷ سالگی تا زمان بلوغ حضانت با پدر است. سن بلوغ در دختران ۹ سال تمام قمری و در پسران ۱۵ سال تمام قمری است. همچنین پس از بلوغ فرزندان خود می‌توانند انتخاب کنند که با کدام از یک از والدین زندگی کنند. البته زوجین می‌توانند در مورد حضانت توافق کنند. دادگاه در حکم خود برای حضانت نیز تعیین تکلیف خواهد کرد.
شرایط رجوع مرد در طلاق از طرف مرد
در‌یک تقسیم بندی کلی، طلاق یا رجعی است یا بائن. طلاق بائن طلاقی است که امکان رجوع مرد به زن در مدت عده وجود ندارد برخلاف طلاق رجعی که مرد میتواند در مدت عده به زن رجوع کرده و زندگی سابق را ادامه دهد. هنگامی که طلاق از جانب مرد است گاهی بائن است و گاهی رجعی. اگر طلاق رجعی باشد مرد میتواند در مدت عده به زن خود رجوع کند. این رجوع ممکن است به‌واسطه رفتاری مانند بوسیدن یا گفتار خاصی باشد که نشان‌دهنده قصد مرد برای رجوع است.
طلاق در این موارد بائن است و غیر از اینها طلاق رجعی خواهد بود:
- سومین طلاق توسط مرد به صورت متوالی
- طلاق دادن زن یائسه توسط مرد
- طلاق دادن زن قبل از نزدیکی توسط مرد
مزایای استفاده از وکیل در طلاق
مهمترین مزیت استفاده از وکیل در طلاق از جنب مرد این است که در هیچ مرحله ای از مراحل مانند داوری یا دادگاه دیگر نیازی به حضور مرد نخواهد بود. همچنین با توجه به اینکه موضوع طلاق دارای رسیدگی ۳ مرحله ای است، استفاده از وکیل مجرب و خبره میتواند به کاهش زمان پرونده و تسریع امر کمک بسیاری کند.
سخن پایانی
طلاق ممکن است از جانب مرد تقاضا شود و در این صورت مرد باید تمام حقوق مالی زن را بپردازد یا در مورد آنها با زن توافق کند. مرد برای طلاق دادن زن نیاز به دلیل ویژه ای ندارد اما مراحلی را باید طی کند تا بتواند زن را طلاق دهد. این مراحل حتما با حضور وکیل با سرعت و دقت بیشتری طی خواهد شد و از طولانی شدن روند رسیدگی جلوگیری به عمل خواهد آمد.