وکیل اعسار

با توجه به پرکابرد بودن دعاوی مالی در دادگاه‌ها حتما کلمه‌ی اعسار را شنیده‌اید. به همین دلیل در این مقاله شما را با مفهوم اعسار، دادخواست اعسار و موارد مربوط به آن و هم‌چنین وکیل اعسار آشنا خواهیم کرد، با ما همراه باشید.

اعسار یعنی چه؟

از نظر لغوی واژه‌ی اعسار به معنای سختی و رنج است و در حقوق به شرایطی گفته می‌شود که در آن فرد به دلیل وضعیت مالی نامناسب، توان پرداخت بدهی خود را ندارد. در این شرایط اگر در دادگاه ثابت شود که فرد توانایی ندارد، به او مهلت داده می‌شود یا به او اجازه داده می‌شود تا بدهی خود را به صورت اقساطی پرداخت کند.

گفتنی است که فقط افراد حقیقی یا عادی می‌توانند از دادخواست اعسار استفاده کنند و مثلا شرکت‌های تجاری که اشخاص حقوقی هستند، نمی‌توانند دادخواست اعسار بدهند.

انواع اعسار

دادخواست اعسار می‌تواند بر دو نوع مطرح شود: اعسار برای هزینه‌ی دادرسی و اعسار نسبت به محکومٌ به (آنچه به آن محکوم شده است) یا همان فرد طلبکار. می‌دانید که اگر فردی بخواهد برای گرفتن حق خود در دادگاه دادخواست ثبت کند، بسته به نوع دعوا باید هزینه پرداخت کند که به آن هزینه‌ی دادرسی گفته می‌شود.

اگر فرد به دلیل ناتوانی مالی نتواند این هزینه‌ها را پرداخت کند، طبق قانون می‌تواند دادخواست اعسار بدهد و با اثبات ناتوانی مالی خود، از هزینه‌های دادرسی معاف شود.

امّا نوع دوم زمانی اتفاق می‌افتد که فرد بدهکار در دادگاه محکوم شده است که مبلغ مشخصی را به شخص دیگری بپردازد، اگر فرد توانایی مالی برای پرداخت آن را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار بدهد که آن به به دو صورت ممکن است، یا اصلا توانایی پرداخت ندارد و یا نمی‌تواند آن را به صورت یک‌جا پرداخت کند که در هر دو حالت باید این موضوع را در دادگاه ثابت کند.

اعسار مطلق و نسبی:

طبق توضیحاتی که داده شد اعسار به دو نوع مطلق و نِسبی تقسیم می‌شود، یعنی اگر فرد به هیچ عنوان توانایی مالی پرداخت هزینه‌ی دادرسی یا بدهی خود را نداشته باشد، اعسار مطلق است و اگر فعلا توانایی پرداخت نداشته باشد و بعدا بتواند به صورت اقساط پرداخت کند، اعسار نسبی خواهد بود.

پنهان کردن اموال از دادگاه

گاهی اوقات ممکن است افراد در هنگام دادخواست اعسار، صداقت نداشته باشند و با وجود داشتن اموال و دارایی و توانایی مالی در پرداخت بدهی، اموال خود را از دادگاه مخفی کرده و تقاضای اعسار بدهند؛ قانون این موضوع را پیش بینی کرده و در قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی برای آن مجازات تعیین کرده است.

بر اساس ماده‌ی ۱۶ قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی، اگر فردی اموال و دارایی خود را از دادگاه مخفی کند به حبس درجه‌ی هفتم محکوم می‌شود و حبس درجه‌ی هفتم طبق ماده‌ی ۱۹ قانون مجازات اسلامی برابر با سه تا شش ماه حبس خواهد بود.

گفتنی است که علاوه بر این مجازات، دادخواست اعسار این فرد نیز مورد قبول واقع نمی‌شود، بنابراین بهتر است بدهکاران مالی لیست اموال خود را به درستی و کامل به دادگاه تسلیم کنند.

تبدیل حبس به جزای نقدی

طبق ماده‌ی ۶۶ قانون مجازات اسلامی، که در سال ۹۲ تصویب شده است، دادگاه باید مجازات‌هایی را که حداکثر آن شش ماه حبس است، به جریمه‌ی نقدی تبدیل کند. مجازات دادخواست اعسار دروغین یا همان پنهان کردن اموال از دادگاه نیز جزو همین دسته هستند.

با این حال گروه دیگری از حقوق‌دانان با این مسئله مخالفند و دلیل آنها این قضیه است که قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی بعد از قانون مجازات اسلامی تصویب شده است، بنابراین قانون‌گذار می‌دانسته که حبس‌های درجه ۷ می‌تواند به جزای نقدی تبدیل شود، پس چرا با این وجود در قانون صریحا نوشته است که اگر کسی اموال خود را از دادگاه مخفی کند، به حبس درجه هفت محکوم می‌شود.

این دلیل به نظر منطقی می‌آید و بنابراین می‌توان گفت که قانون‌گذار تأکید دارد که اگر شخصی اموال خود را از دادگاه مخفی کرد، به حبس درجه ۷ محکوم شود؛ بنا بر توضیحات داده شده می‌توان نتیجه گرفت که حبس درجه ۷ قابل تبدیل به جریمه نقدی است مگر در مواردی که قانون بر اجرای آن تأکید کرده است، پس حبس افرادی که اموال خود را مخفی کرده‌اند، قابل تبدیل نخواهد بود.

روند قانونی اعسار از پرداخت محکومٌ بِه (دادخواست اعسار)

دادخواست اعسار هم مانند تمام دادخواست‌های حقوقی باید ابتدا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسند تا پس از نوبت‌دهی در دادگاه رسیدگی شوند، امّا اگر شخصی که ادعای اعسار دارد، در زندان باشد، می‌تواند این دادخواست را از زندان برای دادگاه ارسال کند.

گفتنی است که برای تنظیم دادخواست اعسار باید حداقل دو شاهد معتبر آن را امضاء کرده باشند و هم‌چنین فهرست دارایی و اموال شخص مدعی باید به آن پیوست شده باشد. بعد از آن دادخواست اعسار و شهادت شاهدان باید در حضور دادگاه اثبات شود و اگر این امر انجام شود، دادگاه حکم به اعسار فرد بدهکار خواهد داد و برای او مهلت تعیین کرده یا بدهی او را تقسیط خواهد کرد.

پس از اینکه دادخواست اعسار به دفتر قاضی برسد، فورا طی دو روز به دست قاضی خواهد رسید و اگر قاضی لازم بدانید شاهدان باید در دادگاه حاضر شده و شهادت بدهند، البته آنها باید کاملا از وضعیت زندگی مدعی اعسار آگاه باشند.

البته باید گفت که اگر دادگاه دادخواست اعسار را بپذیرد و یا نپذیرد، در هر دو حالت این رأی قابل تجدید نظر خواهی خواهد بود، یعنی افراد می‌توانند نسبت به این حکم تقاضای تجدید نظر داشته باشند امّا این حکم قابلیت پیگیری در دیوان عالی کشور را ندارد.

مقررات جزایی اعسار

طبق قانون اگر فرد نتواند ادعای اعسار خود را در دادگاه اثبات کند، دادخواست اعسار او رد شده و دادگاه او را به پرداخت دو برابر هزینه‌های رسیدگی به دعوی اعسار، محکوم می‌کند. هم‌چنین همان‌طور که گفته شد اگر پس از صادر شدن حکم اعسار، ثابت شود که مدعی دروغ گفته یا اموال خود را مخفی کرده است یا پس از حکم صاحب مال شده باشد و آن را مخفی کند، فرد به حبس درجه هفت محکوم می‌شود.

حتی اگر پس از صادر شدن حکم، معلوم شود که شاهدان به دروغ شهادت به اعسار فرد داده‌اند یا فردی خود را به دروغ طلبکار او معرفی کرده باشد، شاهدان دروغین و طلبکار دروغین طبق قانون به حبس محکوم می‌شوند.

سخن پایانی

آشنایی با دادخواست اعسار و مقررات مربوط به آن در دعاوی مالی که ممکن است برای شما پیش بیاید بسیار مفید خواهد بود و همان‌طور که گفته شد بهتر است در تمام مراحل با وکیل اعسار یا کارشناس باتجربه در این زمینه مشورت شود که با وجود پلتفرم حقوقی ترازو نگران این موضوع نخواهید بود.