در زمان طلاق، مرد باید حقوق مالی زن را پرداخت کند. این حقوق فقط به مهریه محدود نمیشوند. زن میتواند علاوه بر مطالبه نفقه خود، سایر حقوق مالی به ویژه نحله و اجرتالمثل ایام زوجیت را نیز مطالبه کند. البته نکته بسیار مهم در این میان این است که برای مطالبه این حقوق باید با آنها آشنایی داشته باشید. در این مقاله از بلاگ حقوقی ترازو، درباره نحله، اجرتالمثل ایام زوجیت، تفاوت آنها با یکدیگر و نحوه مطالبه این حق از مجموع حقوق مالی زن در ازدواج توضیح میدهیم.
اجرتالمثل چیست؟
زن در ازدواج تکالیفی مانند تمکین از شوهر دارد که قانون درباره آن اظهاراتی دارد. علاوه بر وظایف زن نسبت به شوهر در قانون، وی در خانه شوهر، کارهای دیگری مانند تمیز کردن خانه و آشپزی انجام میدهد که مطابق با عرف جامعه به عهده او گذاشته شده است. زن میتواند برای انجام این امور که جزو وظایف قانونی او نیستند، از شوهر مبلغی به عنوان اجرتالمثل ایام زوجیت مطالبه کند. در حقیقت، اجرتالمثل ایام زوجیت بهای کارهایی است که زن طبق قانون موظف به انجام دادن آنها نیست.
نحله چیست؟
نحله نیز مانند اجرتالمثل ایام زوجیت، در ازای کارهایی که وظیفه شرعی و قانونی زن نیست، پرداخت میشود. البته این مبلغ در صورتی که اجرتالمثل به زن تعلق نگیرد، به وی پرداخت خواهد شد و شرایط خاصی دارد.
تفاوت نحله و اجرتالمثل
نحله مفهومی شبیه به اجرتالمثل دارد. به همین دلیل، این ۲ اصطلاح حقوقی اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته میشوند. در جدول زیر، تفاوتهای نحله و اجرتالمثل ایام زوجیت شرح داده شده است.
| ویژگیها | نحله | اجرتالمثل |
| شرایط تعلق | فقط در صورتی که طلاق از طرف مرد مطرح شده باشد، با تشخیص دادگاه به زن تعلق میگیرد. زن برای دریافت این مبلغ، نیازی به اثبات اینکه کارهایی انجام داده که وظیفه قانونی و شرعی وی نبوده، ندارد. | در هر زمانی امکان مطالبه آن وجود دارد و به زمان طلاق محدود نمیشود. برای مطالبه اجرتالمثل، زن باید در دادگاه ثابت کند که کارهایی (که بدون قصد رایگان انجام دادن یا قصد عدم تبرع) انجام داده جزو وظایف قانونی و شرعی وی نبودهاند. |
| میزان و نحوه تعیین | طبق نظر دادگاه، بر اساس شرایط زن (مانند سن و میزان تحصیلات وی)، نوع کارهایی که انجام شده، مدت زمان زندگی مشترک و شرایط مالی مرد تعیین میشود. | به تشخیص دادگاه، طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری و بر اساس کارهایی که زن انجام داده، تعیین میشود. |
| نحوه مطالبه | در هنگام رسیدگی به درخواست طلاق به این مورد نیز رسیدگی میشود و مطالبه آن به ارائه دادخواست جداگانه نیازی ندارد، مگر اینکه زن موفق به دریافت اجرتالمثل نشده باشد. | با ارائه دادخواست جداگانه و پرداخت هزینه دادرسی، قابل مطالبه است. |
اگر همچنان درباره تفاوت نحله و اجرتالمثل سردرگم هستید یا سوالاتی دارید که در زندگی شخصی با آن مواجه شدهاید، میتوانید در هر ساعتی از شبانهروز سوالات خود را از کارشناسان حقوقی ترازو به رایگان بپرسید.
میتونید سوالاتتون رو به صورت رایگان از کارشناسان متخصص ما بپرسید. در زودترین زمان ممکن، پاسخگوی شما خواهیم بود.
شرایط تعلق نحله به زن
نحله را در شرایط خاصی میتوان مطالبه کرد و برخلاف اجرتالمثل، همیشه امکان مطالبه آن وجود ندراد. شرایط تعلق نحله عبارت است از:
۱- دادخواست طلاق از سوی مرد ارائه شده باشد.
۲- مرد بدون دلیل موجه و محکمهپسند (مانند سوء رفتار زن)، زندگی مشترک را ترک کرده باشد یا درخواست طلاق داشته باشد.
۳- زن اجرتالمثل مطالبه نکرده باشد. در صورت مطالبه اجرتالمثل ایام زوجیت، نحله به زن تعلق نمیگیرد.
نحله با شرایط مذکور، فقط در زمان حیات مرد قابل مطالبه است. اگر مرد فوت کند، این مورد به زن تعلق نمیگیرد.
نحوه مطالبه نحله و اجرتالمثل
همانطور که پیش از این اشاره شد، نحوه مطالبه این دو حق مالی با یکدیگر متفاوت است. برای مطالبه اجرتالمثل در طلاق، باید دادخواست جداگانهای تنظیم شده و به دادگاه خانواده ارائه شود. در مقابل، تعلق نحله به زن، هنگام بررسی پرونده طلاق از سوی زوج و در شرایطی که این درخواست بدون دلیل موجهی باشد، بدون نیاز به ارائه دادخواست جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد.
با این حال، اگر طلاق به درخواست زن یا از سوی مرد به دلایلی مانند سوء رفتار زن باشد و زن اجرتالمثل ایام زوجیت دریافت نکرده باشد، میتوان طی دادخواستی جداگانه نحله وی را مطالبه کرد. به این منظور، باید مراحل زیر طی شوند:
۱- تنظیم دادخواست و ضمیمه کردن مدارکی مانند اوراق هویتی زن، سند ازدواج، حکم طلاقی که نشان میدهد زن شرایط دریافت نحله را دارد، مدارکی مانند شهادت شهود که زحمات زن در زندگی مشترک را به اثبات میرسانند و مستنداتی که توانایی مالی مرد برای پرداخت این مبلغ را نشان میدهند. این موارد میتوانند به تعیین میزان آن توسط دادگاه کمک کنند.
۲- رسیدگی به پرونده تشکیل شده در دادگاه خانواده: قاضی دادگاه بر اساس مدارک و مستندات ارائه شده، وضعیت مالی مرد، نوع و میزان کارهای زن در زندگی مشترک و مدت زمان زندگی مشترک را بررسی میکند. لازم به ذکر است که برای تعیین اجرتالمثل، پرونده به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده میشود، اما برای تعیین میزان نحله این اقدام الزامی نیست. این مبلغ را قاضی دادگاه پس از احراز شرایط تعلق آن به زن، بر مبنای مواردی که گفته شد، تعیین میکند.
۳- صدور حکم دادگاه: این حکم طی ۲۰ روز قابل اعتراض است. پس از اتمام این مهلت قانونی و قطعی شدن رأی دادگاه، این حکم از طریق واحد اجرای احکام دادگاه مذکور اجرایی خواهد شد.
راهحلهای قانونی عدم پرداخت نحله
پس از صدور حکم دادگاه و قطعی شدن آن، زوج مکلف به پرداخت مبلغ تعیین شده به عنوان نحله است. در صورتی که وی از انجام این کار خودداری کند، زن میتواند از واحد اجرای احکام دادگاه، درخواست صدور اجرائیه کند. در این صورت، میتوان با ایجاد محدودیتهایی مانند ممنوعیت خروج مرد از کشور یا توقیف اموال وی، این دستور قضایی را اجرا کرد.
سخن پایانی
هنگام بررسی پرونده طلاقی که از سوی زوج مطرح شده، حقوق مالی زن از جمله نحله مورد بررسی قرار میگیرند. از آنجایی که ممکن است مطالبه این حق مالی با پیچیدگیهای حقوقی همراه شود، بهتر است از همراهی یک وکیل یا مشاور حقوقی در این مسیر کمک بگیرید. وکلای پلتفرم حقوقی ترازو بهترین انتخاب برای چنین پروندههایی هستند.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
سوالات متداول
آیا به همه زنان در طلاق نحله تعلق میگیرد؟
خیر. شرایط خاصی دارد.
آیا میشود هم اجرتالمثل و هم نحله را با هم گرفت؟
خیر. این امکان وجود ندارد.
چه کسی میزان نحله را تعیین میکند؟
قاضی دادگاه این رقم را مشخص میکند.