یکی از مواردی که ممکن است هنگام تقسیم ترکه، وراث یک متوفی با آن مواجه شوند، وجود یک غایب مفقودالاثر در میان آنها است. اما اگر چنین فردی در میان وراث باشد، آیا از سهم‌الارث خود محروم می‌شود؟ تکلیف میزان ترکه به ارث رسیده به این فرد چه می‌شود؟ در این مقاله، به چنین سؤالاتی پاسخ داده می‌شود.
غایب مفقودالاثر به چه کسی گفته می‌شود؟
قبل از اینکه بخواهیم درباره ارث غایب مفقودالاثر توضیحی بدهیم، باید بدانید که از نظر حقوقی، منظور از غایب مفقودالاثر چیست.
مطابق با ماده ۱۰۱۱ قانون مدنی: «غایب مفقودالاثر کسی است که از غیبت او مدت بالنسبه مدیدی گذشته و از او به هیچ وجه خبری نباشد.»
بنابراین، به فردی غایب مفقودالاثر گفته می‌شود که از نظر عرفی بتوان گفت مدت بسیار زیادی از غیبت او سپری شده و در طول این مدت نیز هیچ کسی از او هیچ خبری نداشته باشد.
آیا غایب مفقودالاثر ارث می‌برد؟
پاسخ کوتاه به این سؤال مثبت است.
وقتی کسی ناپدید شده و از او خبری نیست، این بی‌خبری لزوماً موجب محروم شدن او از حقوقی قانونی‌اش نمی‌شود. از سوی دیگر، نمی‌توان تا زمان پیدا شدن خبری از این فرد، سایر وراث را معطل نگه داشت؛ چراکه عدم صدور گواهی انحصار وراثت و تقسیم نشدن ماترک متوفی، می‌تواند به ضرر این وراث تمام شود. به همین دلیل، قانونگذار راهکاری پیش‌بینی کرده که می‌توان از آن برای تأمین شدن حقوق قانونی غایب مفقودالاثر و ورثه با یکدیگر بهره برد. به این راهکار قانونی در ماده ۸۷۹ قانون مدنی اشاره شده است.
نحوه تقسیم ارث در صورت مفقودالاثر شدن یکی از وراث
همان‌طور که اشاره شد، شرایط ارث غایب مفقودالاثر در در ماده ۸۷۹ قانون مدنی آمده است. مطابق با این ماده قانونی، در صورت غایب بودن یکی از وراث، سهم او تا مشخص شدن وضعیت زنده بودن یا فوتش کنار گذاشته می‌شود. در ماده ۸۷۹ قانون مدنی مقرر شده:
«اگر بین وارث غایب مفقودالاثری باشد، سهم او کنار گذارده می‌شود تا حال او معلوم شود، در صورتی که محقق گردد قبل از مورث مرده است حصه او به سایر وراث برمی‌گردد والا به خود او یا به ورثه او می‌رسد.»
درباره اداره اموال غایب مفقودالاثر نیز می‌توان به ماده ۱۰۱۲ قانون مدنی استناد کرد. طبق این ماده قانونی:
«اگر غایب مفقودالاثر برای اداره اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانونا حق تصدی امور او را داشته باشد، محکمه برای اداره اموال او یک نفر امین معین می‌کند. تقاضای تعیین امین فقط از طرف مدعی‌العموم و اشخاص ذی‌نفع در این امر قبول می‌شود.»
از مجموع این مواد قانونی می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که اگر در میان وراث، غایب مفقودالاثری وجود داشته باشد و این فرد برای اداره اموال خود شخصی را تعیین نکرده باشد و کسی نیز قانوناً حق تصدی امور او را نداشته باشد، به تقاضای مدعی‌العموم یا سایر وراث، توسط دادگاه برای او یک امین مشخص می‌شود. امین غایب مفقودالاثر مسئولیت اداره اموالی که به او به ارث رسیده را خواهد داشت و مطابق با مواد ۱۵۱، ۳۰۳ و ۳۲۱ قانون امور حسبی، سهم‌الارث او را دریافت می‌کند تا پس از اینکه این فرد پیدا شد، به او تحویل دهد.
حال ممکن است پس از مدتی مشخص شود که فردی که غایب مفقودالاثر بوده، فوت کرده است. در این مورد نیز دو حالت وجود خواهد داشت که هر یک شرایط خاص خود را دارند. این دو حالت به این ترتیب هستند:
- در برخی از موارد، مشخص می‌شود که غایب مفقودالاثر پیش از متوفی، فوت کرده است. در این صورت، او از این فرد چیزی ارث نمی‌برد و ماترکی که برای او کنار گذاشته شده بود، میان سایر وراث تقسیم می‌شود.
- گاهی اوقات نیز مشخص می‌شود که غایب مفقودالاثر پس از متوفی، وفات یافته است. در این شرایط، سهم‌الارث فرد مفقود، به وراث خود او می‌رسد.
سخن پایانی
تقسیم سهم‌الارث میان ورثه شرایط مختلفی دارد که یکی از آنها وجود غایب مفقودالاثر در میان وراث است. در صورت وجود چنین فردی، به منظور صدور گواهی انحصار وراثت و تقسیم ترکه میان وراث از جمله غایب مفقودالاثر، برای او فردی به عنوان امین تعیین می‌شود. امین تا مشخص شدن وضعیت فرد غایب، اموالی که به او ارث رسیده را اداره می‌کند. پس از اینکه موضوع زنده بودن یا فوت غایب قطعی شد نیز سمت امین زائل شده و ماترک به شکل میان وراث دیگر، تقسیم خواهد شد.
موضوعاتی نظیر وجود غایب مفقودالاثر در میان وراث از جمله مسائلی هستند که پیچیدگی‌های خاص خود را دارند. بنابراین، اگر می‌خواهید در چنین وضعیتی به حقوق قانونی خود برسید، بهتر است با یک وکیل باتجربه در زمینه ارث مشورت کنید. پیشنهاد ما برای این کار، استفاده از خدمات وکلای پلتفرم حقوقی ترازو است.