نحوه اعتراض به رای اداره کار و مهلت آن
یکی از نهادهای مهم و مؤثر در نظام حقوقی و اداری کشور، مرجع صالح رسیدگی به دعاوی بین کارگران و کارفرمایان است. این نهاد با تکیه بر قوانین و مقررات قانون کار، به اختلافات بین کارگران و کارفرمایان رسیدگی کرده و رأی نهایی را در رابطه این دعاوی صادر می‌کند.
هیئت تشخیص و حل اختلاف کارگر و کارفرما، با هدف کاهش بار سیستم قضایی و کوتاه کردن فرآیندهای رسیدگی به حل اختلاف بین این دو گروه راه اندازی شده است. در این مطلب درباره فرایند رسیدگی به دعاوی و اعتراض به رای اداره کار، نکاتی که باید بدانید را ارائه کرده‌ایم.
برای اختلافات قانون کار به کجا باید مراجعه کرد؟
در موارد اختلافات میان کارگر و کارفرما، جهت تشخیص مرجع صالح به رسیدگی باید به ماده ۱۵۷ قانون کار مراجعه کرد. بر اساس این ماده، هرگونه اختلاف فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز که ناشی از اجرای این قانون و سایر مقررات کاری، قراردادهای آموزشی، موافقتنامههای درون سازمانی یا پیمان‌های جمعی باشد، ابتدا از طریق سازش مستقیم بین طرفین یا نمایندگان آنان در شورای اسلامی کار بررسی می‌شود.
اگر شورای اسلامی کار در محل مورد نظر وجود نداشته باشد، اختلافات از مسیر انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی آنها و نیز نماینده قانونی کارفرما دنبال خواهد شد. چنانچه سازش حاصل نشود, موضوع بر اساس ترتیبات مقرر توسط هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف رسیدگی شده و حل خواهد شد.
برای رسیدگی به این دعاوی، نخستین گام ارائه دادخواست توسط شاکی است. این دادخواست می‌تواند از سوی کارگر، کارآموز یا کارفرما تنظیم شود. سپس باید به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل تقدیم گردد. پس از ثبت دادخواست طرف شاکی، زمان رسیدگی مطابق با تاریخ تقدیم درخواست تعیین خواهد شد. البته، در صورتی که رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضرورت فوریت در رسیدگی را تشخیص دهد، پرونده خارج از نوبت بررسی خواهد شد.
رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در شورای اسلامی کار یا انجمن‌های صنفی
نخستین روش حل اختلاف تعیین‌شده توسط قانون‌گذار، برقراری صلح و سازش بین طرفین دعوی است. طبق ماده مذکور، شورای اسلامی کار، اولین نهادی است که به اختلافات میان کارگران و کارفرمایان بر اساس قرارداد کار رسیدگی می‌کند.
در این شرایط، دلیل اصلی بروز اختلاف اهمیتی ندارد؛ ممکن است موضوع اختلاف مربوط به اجرای قانون کار یا سایر مقررات کاری، قراردادهای آموزشی (کارآموزی)، موافقتنامههای کارگاهی و دیگر موارد باشد. در این ماده مقرر شده است که چنانچه در واحدی شورای اسلامی کار تشکیل نشده باشد، موضوع حل و فصل اختلاف از طریق انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی آنان انجام خواهد شد.
حل اختلاف کارگر و کارفرما در هیات تشخیص اداره کار
هیئت تشخیص اداره کار که از سه نفر تشکیل شده و دومین مرجع قانونی رسیدگی به اختلافات کارفرما و کارگر محسوب می‌شود. در این هیئت یک نفر نماینده کارگران، یک نفر نماینده کارفرمایان و یک نفر نماینده دولت حضور دارند.
بر اساس ماده ۱۰ آئین نامه رسیدگی و چگونگی تشکیل جلسات هیأتهای تشخیص و حل اختلاف موضوع ماده ۱۶۴ قانون کار: «جلسه هیئت تشخیص با حضور هر سه نفر اعضاء تشکیل خواهد شد. ریاست جلسات با نماینده واحد کار و امور اجتماعی بوده و تصمیمات هیات باتفاق یا اکثریت آراء اتخاذ خواهد شد.»
در صورتی این هیئت صالح مرجع رسیدگی به اختلافات خواهد بود، که اختلاف میان کارگر و کارفرما از طریق شورای اسلامی کار یا انجمن‌های صنفی یا نمایندگان قانونی کارگران و کارفرمایان حل و فصل نشده باشد. در این شرایط، هیئت تشخیص بر اساس مواد ۱۰ تا ۳۲ آئیننامه مذکور و سایر قوانین و مقررات مربوط، به اختلاف ارجاع داده شده رسیدگی و رأی مقتضی را صادر خواهد کرد.
رسیدگی به اختلاف کارگر و کارفرما در هیئت حل اختلاف
این هیئت زیر مجموعه وزارت کار و امور اجتماعی بوده و در و متشکل از ۹ عضو شامل سه نفر نماینده کارگران، سه نفر نماینده کارفرمایان و سه نفر نماینده دولت است. مطابق با ماده ۳۵ آئین رسیدگی و چگونگی تشکیل جلسات هیأتهای تشخیص و حل اختلاف، برای رسمیت پیدا کردن این نهاد، حضور حداقل ۷ عضو در هیئت ضروری خواهد بود.
در جلسات رسیدگی به پرونده اختلاف میان کارگر و کارفرما، باید حداقل ۵ نفر از حاضرین نسبت به موضوع مطرح شده رای موافق داده باشند. ریاست جلسه در هیئت حل اختلاف با مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی است. در صورت نبود وی، نماینده وی ریاست جلسه را بر عهده خواهد داشت.
مراحل اعتراض به رای اداره کار
در قدم اول، دعاوی مربوط به کارگر و کارفرما در شورا و هیئت تشخیص بررسی می‌شود. سپس در صورت اعتراض به رای صادر شده، پرونده به هیئت حل اختلاف ارجاع داده شده و مجدداً مورد بررسی قرار خواهد گرفت. پس از صدور رای توسط این نهاد، در صورتی که طرفین دعوی همچنان به رای صادره اعتراض داشته باشند، پرونده به دیوان عدالت اداری فرستاده خواهد شد.
برای اعتراض به رای صادر شده از سمت اداره کار در دیوان عدالت اداری، باید متقاضیان پس از دانلود فرم اعتراض به رای اداره کار در دیوان عدالت اداری، آن را تکمیل کرده و به نمایندگی دیوان عدالت اداری در مراکز استان خودشان تحویل دهند.
مرجع اعتراض به رای اداره کار
اولین مرجع رسیدگی و در واقع رسیدگی بدوی در اداره کار توسط هیئت تشخیص است و هیات حل اختلاف در واقع مرجع تجدید نظر در مورد آرای صادره از هیات تشخیص اداره کار خواهد بود. البته هم هیات تشخیص و هم هیات حل اختلاف در واقع به نوعی بخشی از ساختار اداره کار برای رسیدگی به شکایات در مورد اختلاف میان کارگر و کارفرماست.
برای اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کرده و باید فرد فرم اعتراض به رای صادره را تکمیل کرده و به همراه اسناد و مدارک به دیوان یا نمایندگی آن در شهرستان تحویل دهد. پس از وصول دادخواست کتبی اعتراض کننده، دیوان عدالت اداری از طریق ضابطین قضائی و یا دادگاه‌های شعبه مربوطه دستور تحقیقات را صادر می‌کند.
سپس مجدداً به پرونده در شعبه مد نظر رسیدگی خواهد کرد. در صورتی که دیوان عدالت اداری رای را تأیید کند، رای قطعی و لازم الاجرا خواهد بود؛ اما در صورتی که دیوان رای صادره را تأیید نکند، پرونده را برای بررسی دوباره به هیئت تشخیص هم عرض ارجاع داده خواهد شد.
اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار
اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار مقدور بوده و آرای صادره از طرف هیئت تشخیص، در هیئت حل اختلاف قابل اعتراض و رسیدگی مجدد خواهند بود. مگر در شرایطی که تصمیم گیری در رابطه با دادخواست رسیده مستقیما به هیئت حل اختلاف واگذار شده باشد.
روند رسیدگی به دادخواست و مدارک لازم برای رسیدگی به شکایات مطرح شده توسط هیئت تشخیص و هیئت حل اختلاف در «آئین نامه رسیدگی و چگونگی تشکیل جلسات هیأتهای تشخیص و حل اختلاف موضوع ماده ۱۶۴ قانون کار» تعیین شده است. هیات تشخیص اداره کار پس از رسیدگی به پرونده، رای لازم را صادر می‌کند و این رای نهایی و قطعی خواهد بود.
با این وجود، محکوم علیه یا فردی که ملزم به اجرای رای شده است، می‌تواند برای اعتراض به تصمیم صادره توسط هیئت‌های حل اختلاف، به دیوان عدالت اداری مراجعه کند. پس از اعتراض به رای هیات حل اختلاف در دیوان عدالت اداری، دیوان صرفاً از لحاظ مطابقت رای با قوانین و مقررات جاری آن را بررسی خواهد کرد.
مراحل اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار در هیات حل اختلاف
مرحله نخست اقامه دعواست که این کار با تقدیم دادخواست به هیات شروع خواهد شد. این دادخواست ممکن است توسط کارگر، کارفرما یا نمایندگان آنان به اداره کار محل تقدیم گردد. دادخواست باید ثبت و رسیدی به ارایه دهنده تحویل خواهد شد. پس از بررسی دادخواست جلسه رسیدگی تعیین و موضوع به طرفین ابلاغ و در جلسه اقدام به بررسی و تصمیم در مورد موضوع خواهد شد. در نهایت در صورت فراهم بودن شرایط، در همان جلسه یا حداکثر ظرف مدت یک هفته، مرجع اقدام به صدور رای خواهد کرد.
نحوه اعتراض به رای اداره کار
طبق ماده ۱۵۹ قانون کار، طرفین دعوا تنها ۱۵ روز وقت دارند تا نسبت به آراء صادره از هیات های تشخیص اعتراض خودشان را اعلام کنند. این اعتراض باید به صورت دادخواست کتبی تنظیم شده و به هیات های حل اختلاف ارائه شود. در صورتی که طرفین پرونده، اعتراض به اجراییه اداره کار، اعتراض به بازرسی اداره کار و اعتراضی نسبت به رای صادر شده توسط هیات های حل اختلاف کارگر و کارفرما نداشته باشند، رای ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ قطعی شده و لازم الاجرا خواهد بود.
در حال حاضر فرم‌های کاغذی که برای اعتراضی به رای بدوی و اعتراض به رای تجدید نظر اداره کار وجود داشتند جمع آوری شده‌اند؛ در نتیجه متقاضیان می‌توانند از طریق سامانه جامع روابط کار دادخواست شکایت و اعتراض به رای صادره را ثبت کنند. سپس نهاد مربوطه یا دیوان عدالت اداری به این دادخواست رسیدگی خواهد کرد.
مهلت ثبت اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار
مهلت اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ است؛ زیرا طبق ماده ۱۵۹ قانون کار، رای هیئت‌های تشخیص حل اختلاف بعد از گذشت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ، به صورت قطعی و لازم‌الاجرا در می‌آید. منظور از این مدت زمان آن است که رای به هر کدام از طرفین ابلاغ شده باشد. از آن تاریخ، فرد ۱۵ روز برای اعتراض به حکم قطعی اداره کار و ثبت اعتراض به حکم اداره کار فرصت خواهد داشت.
توجه به این نکته ضروری است که روز ابلاغ رای و روز شانزدهم جزء زمان مهلت اعتراض به رای صادره محسوب نمی‌شوند؛ یعنی، شروع محاسبه مهلت ۱۵ روزه از فردای تاریخ ابلاغ آغاز خواهد شد و تا روز شانزدهم فرصت ثبت اعتراض وجود خواهد داشت. در صورتی که آخرین روز مهلت تعیین شده با تعطیل رسمی مصادف شود، فرد معترض می‌تواند در اولین روز کاری بعد از آن نسبت به ثبت اعتراض اقدام کند.
مهلت اعتراض به رای اداره کار در دیوان عدالت اداری
بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲، مهلت اعتراض به رای صادر شده از هیات حل اختلاف اداره کار در دیوان عدالت اداری، از تاریخی که برای ابلاغ هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما، ثبت شده، مدت ۹۰ روز خواهد بود. این بازه زمانی برای افراد مقیم خارج از کشور حدود ۱۸۰ روز است. در صورتی که کارگر یا کارفرما نسبت به رای دیوان اعتراض داشته باشند، باید آن را در قالب یک دادخواست رسمی ارائه دهند.
سامانه اعتراض به رای اداره کار
برای اعتراض به رای کارشناس اداره کار یا هیئت‌های رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما، لازم است به سامانه جامع روابط کار مراجعه کنید. سپس باید در این سامانه حساب کاربری ساخته و وارد آن شوید. در قدم بعدی لازم است که وارد پنجره واحد خدمات شده و پنجره خدمت را انتخاب کنید. سپس از بخش «اداره کل روابط کار» روی گزینه «دادخواست تجدید نظر خواهی – ثبت دادخواست» کلیک کنید، تا به درخواست اعتراضتان رسیدگی شود.
دادخواست اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار
در ادامه یک نمونه اعتراض به رای اداره کار در دیوان عدالت اداری را برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.
ریاست محترم دیوان عدالت اداری
با سلام و عرض ادب
احتراماً اینجانب نسبت به رای شماره… هیئت حل اختلاف اداره کار و امور اجتماعی شهرستان… اعتراض داشته و خواستار نقض و ابطال رأى معترض عنه هستم.
اینجانب در تاریخ … اقدام به تاسیس کارگاهی به نشانی … و استخدام کارگرانی کرده‌ام و مدت ده سال است که این کارگاه و کارگران مشغول به کار اند. لکن از تاریخ … به دلیل مشکلات اقتصادی، تصمیم به تعدیل نیرو و اخراج عده ای از کارگران گرفته‌ام. در همین راستا آقای ب نیز که یکی از کارگرانی بوده که در تعدیل نیرو از کارگاه اخراج شده است، اقدام به طرح دعوی علیه اینجانب بابت الزام به پرداخت حقوق معوقه و پاداش و عیدی کرده است و رای هیئت تشخیص و هیئت حل اختلاف علیه اینجانب صادر شده است.
ولیکن مدارک و رسیدهای موجود که به این دادخواست ضمیمه می‌گردد، موید پرداخت حقوق و پاداش در موعد مقرر و عدم استحقاق آقای ب است و هیئت حل اختلاف اداره کار نیز علی رغم ابراز این دلایل و مدارک، حکم به بی حقی اینجانب صادر کرده است.
بنابراین رای فوق الذکر به جهت عدم توجه هیئت تشخیص به دلایل ابرازی مخدوش بوده و از این جهت، از مقام محترم ریاست دیوان عدالت اداری، خواستار رسیدگی مجدد به مدارک ابرازی و نقض رای هیئت تشخیص اداره کار و امور اجتماعی هستم.
مراحل شکایت در مورد اختلافات کارگر و کارفرما به صورت خلاصه
- از طریق سازش مستقیم بین کارفرما و کارگر یا کارآموز و یا نمایندگان آنها در شورای اسلامی کار و در صورتی که شورای اسلامی کار در واحدی نباشد، از طریق انجمن صنفی کارگران و یا نماینده قانونی و کارگران و کارفرما.
- در صورت عدم سازش، طرح شکایت در هیات تشخیص اداره کار با تقدیم دادخواست.
- اعتراض به رای هیات تشخیص اداره کار ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ رای در هیات حل اختلاف اداره کار با تقدیم دادخواست.
- اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار ظرف مدت ۹۰ روز برای افراد مقیم ایران یا ۱۸۰ روز برای افراد مقیم خارج از کشور در دیوان عدالت اداری با تقدیم دادخواست.
سخن پایانی
شورای حل اختلاف کار، هیئت تشخیص و هیئت حل اختلافات بین کارگر و کارفرما متشکل از نماینده‌های طرفین بوده و به درخواست‌های رسیده ناشی از اختلافات بین کارفرما و کارگر یا کارآموز رسیدگی می‌کنند. این هیئت‌ها با توجه به شرایط پرونده، رای را به نفع یکی از طرفین صادر می‌کنند. طرف مقابل می‌تواند در مهلت تعیین شده نسبت به رای صادره اعتراض کرده و درخواست تجدید نظر دهد. در غیر این صورت، رای تأیید شده و قابل اجرا خواهد بود.
برای اینکه درباره نحوه تنظیم شکایت از کارفرما و کارگر و اعتراض به رای صادره توسط دیوان عدالت اداری اطلاعات کسب کنید، نیاز به مشاوره با وکلای متخصص این حوزه مانند تیم پلتفرم حقوقی ترازو دارید.
سوالات متداول
چگونه به رأی اداره کار اعتراض کنیم؟
برای اعتراض به رأی اداره کار باید دادخواست کتبی تنظیم کرده و آن را به هیئت تشخیص یا دیوان عدالت اداری تحویل دهید.
سامانه شکایت از کارفرما اداره کار کدام است؟
برای شکایت از کارفرما لازم است که به سامانه شکایت اداره کار مراجعه کنید.