قراردادهای استارتاپی و انواع آن

استارت آپ‌ها که نوعی شرکت محسوب می‌شوند، دارای قوانین و قواعدی در قراردادها و سایر موارد حقوقی هستند. انواع قراردادهای استارتاپی جهت امور مختلف مربوط به استارت آپ‌ها تنظیم می‌شوند تا تمام فعالیت‌های آن‌ها ثبت شود و جنبه‌ قانونی داشته باشد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی انواع قراردادهای استارتاپی بپردازیم.

۱- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد محرمانگی یا NDA

اولین رمز موفقیت هر استارت آپی، ایده‌ اولیه‌ آن و میزان کارایی و نو بودن این ایده است. درصورتی‌که نتوان ایده‌ای نو و کاربردی پیدا کرد، تقریبا می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری در این زمینه شکست‌ می‌خورد.

اهمیت بالای ایده‌ استارت آپ‌ها به‌عنوان اولین شاخصه‌ عملکرد آن‌ها سبب می‌شود که محافظت از ایده اهمیت بسیار پیدا کند. تاکنون بارها و بارها در جهان کسب‌وکارهای مجازی، ایده‌ یک کسب‌وکار به‌ سرقت رفته یا الگوبرداری شده است، اما به‌ دلیل آن که ایده‌ موردنظر محافظت نشده بود، موسسان استارتاپ نتوانسته‌اند آن را پس بگیرند.

قرارداد محرمانگی یا NDA که یکی از معروف‌ترین انواع قراردادهای استارتاپی است، دقیقا به همین منظور نوشته می‌شود و هدف از تنظیم آن، محافظت از ایده‌ کار است. ممکن است ایده‌ موردنظر بین شما و چند نفر دیگر مشترک باشد، در این صورت تمام افراد حاضر در پروژه باید قرارداد محرمانگی را امضا کرده و به آن پایبند باشند.

البته گاهی نیز ایده‌پردازان استارت آپ برای اجرایی‌ کردن ایده‌ خود نیازمند سرمایه هستند و به همین دلیل پای یک سرمایه‌گذار نیز به ماجرا باز می‌شود. اگر ایده شما محافظت‌شده نباشد، به‌راحتی می‌تواند به سرقت برود.

۲- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد کوفاندر یا بنیانگذاران

قرارداد کوفاندر که یکی از انواع قراردادهای استارت آپی است، میان موسسان یا بنیانگذاران یک استارتاپ تنظیم می‌شود و در آن موارد متعددی ثبت می‌شود. این قرارداد تمام افراد شریک در یک کسب‌وکار را مشخص می‌کند و برای هر یک از آن‌ها نقشی قائل می‌شود.

در قرارداد کوفاندر تمامی وظایف و مسئولیت‌های افراد در زمان تنظیم قرداد و در آینده مشخص می‌شود. علاوه بر این در قرارداد کوفاندر برای هر شخص تعهداتی درنظر گرفته می‌شود که او ملزم به انجام‌ دادن آن‌ها است.

همچنین میزان و نوع سهام هر یک از شرکا نیز در این قرارداد قید شده و مشخص خواهد شد. همچنین در این قرارداد بندی تحت عنوان مالکیت فکری دارایی‌ها تنظیم می‌شود که سهم هر فرد را در ایده‌پردازی تا اجرای پروژه مشخص می‌کند.

نکته‌ای که در تنظیم قرارداد کوفاندر باید به آن توجه کنید، زمان تنظیم این قرارداد است. کارشناسان حقوقی در این حوزه پیشنهاد می‌کنند بهتر است این قرارداد وقتی نوشته شود که افراد به شناختی نسبی از یکدیگر رسیده‌اند. تنظیم این قرارداد در آغاز کار ممکن است با جدا شدن یک یا چند عضو از گروه باعث بروز ناهماهنگی‌هایی شود و تنظیم دیروقت آن نیز ممکن است منجر به سوء‌استفاده‌هایی از سوی هر کدام از اعضا شود.

۳- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد سرمایه‌گذاری در استارتاپ

یکی دیگر از انواع قراردادهای استارت آپی، قرارداد سرمایه‌گذاری در استارت آپ است. این قرارداد که بین سرمایه‌گذار پروژه و بنیانگذار آن منعقد می‌شود، تمامی الزامات یک همکاری دوجانبه را در نظر می‌گیرد.

به همین منظور، طرفین ماجرا باید هنگام عقد این قرارداد تمام مدارک شناسایی موردنیاز یکدیگر را بررسی کنند، از هویت حقیقی و حقوقی یکدیگر اطلاع داشته باشند و زمینه‌ فعالیت استارت آپ را نیز با یکدیگر تعیین کنند.

همچنین در این قرارداد میزان کل سرمایه‌ای که باید برای راه‌اندازی استارت آپ هزینه شود، مشخص خواهد شد و میزان هزینه‌ لازم برای هر بخش از فعالیت نیز تعیین می‌شود. زمان همکاری نیز یکی از مهم‌ترین شاخصه‌هایی است که طرفین باید در آن به توافق برسند. در این بند از قرارداد باید مشخص شود که مدت‌زمان همکاری چقدر خواهد بود و طرفین پس از طی‌ شدن چه مدت‌زمانی می‌توانند از تعهد خارج شوند.

در این قرارداد که تنها یکی از انواع قراردادهای استارتاپی است، میزان سهم طرفین از سود کار نیز تعیین خواهد شد و همچنین در بندی دیگر، دو طرف باید متعهد شوند که تا پایان زمان تعهد با رقبا و سایر شرکت‌های مشابه همکاری نخواهند کرد.

درنهایت پایان‌بخش این قرارداد، تعریف‌ کردن بندی تحت عنوان شرایط فسخ و قطع همکاری است و در آن برای هر یک از طرفین مشخص می‌شود که تحت چه شرایطی می‌توانند قرارداد را فسخ کنند و از ادامه‌ همکاری انصراف دهند.

۴- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد SHA یا توافق سهام‌داران

قرارداد SHA نیز که یکی از انواع قراردادهای استارتاپی است، میان سهام‌داران شرکت یا کسب‌وکار امضا می‌شود. این قرارداد تمام سهام‌داران را ملزم می‌کند تا روابط میان سهام‌داران را رعایت کنند و به مفاد آن پایبند باشند.

این قرارداد بیشتر در شرکت‌هایی کاربرد دارد که چندین سهام‌دار دارند و باید نحوه‌ مدیریت کارها میان آن‌ها مشخص شود. در این قرارداد موادی پیش‌بینی می‌شوند که بتوانند در آینده‌ و درصورت بروز اختلاف، اختلافات را حل‌وفصل کند و قابل استناد باشد. در این قرارداد مواردی همچون حق فعالیت در هیئت‌مدیره، حق انجام اقدامات حقوقی هنگام فوت یک یا چند تن از سهام‌داران و همچنین تعیین اقدامات حقوقی در صورت ورشکستگی همه یا برخی از اعضا در نظر گرفته می‌شود.

۵- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد وستینگ

قرارداد وستینگ یا همان قرارداد واگذاری سهام مبتنی بر زمان نیز یکی دیگر از انواع قراردادهای استارتاپی است. این قرارداد به این منظور در میان سرمایه‌گذاران یک استارت آپ تنظیم می‌شود که هر فرد تنها بر اساس شرایطی مشخص از جمله زمان سرمایه‌گذاری بتواند سهام خود را دریافت کند. قرارداد وستینگ همه‌ افراد حاضر در پروژه‌ سرمایه‌گذاری را متعهد می‌کند که درصدی از سهم آن‌ها در رهن شرکت قرار بگیرد. بر همین اساس سرمایه‌گذران نمی‌توانند تا پیش از زمان تعیین‌شده، سهام خود را بفروشند؛ زیرا در این صورت درصدی از سهام هر سرمایه‌گذار به حساب شرکت خواهد رفت.

قرارداد وستینگ ریسک سرمایه‌گذاری را برای همه‌ افراد کاهش می‌دهد و موجب می‌شود همه‌ سرمایه‌گذاران به تعهدات مالی خود پایبند بمانند.

۶- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد ESOP یا سهام تشویقی

به‌طور کلی استارتاپ ها باید به تک‌تک اعضای خود اهمیت دهند. در شرایطی که اوضاع اقتصادی کسب‌وکاری خوب نباشد و نتواند به کارمندان یا اعضای شاخص خود پاداش یا هدیه اعطا کند، معمولا قراردادی میان سرمایه‌گذاران و کارمندان منعقد می‌شود که بر اساس آن درصدی از سهام شرکت به نام کارمندان نوشته خواهد شد.

این موضوع علاوه بر جنبه‌ تشویقی‌اش، می‌تواند کارمندان را به کسب‌وکار وفادار کند تا مانع از ترک کار یا تغییر شغل آن‌ها شود. قرارداد ESOP که یکی از انواع قراردادهای استارت آپی است، حقوق کارمندان را تا درصد قابل توجهی بیشتر می‌کند، مالیات پرداختی آن‌ها کمتر می‌شود و به‌طور کلی رضایت شغلی آن‌ها را افزایش می‌دهد.

۷- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد شتاب‌دهی یا شتاب‌دهنده

قرارداد شتاب‌دهنده یکی دیگر از انواع قراردادهای استارت آپی است که میان ایده‌پرداز و شرکت‌های شتاب‌دهنده یا میان کارمند و کارفرما منعقد می‌شود. مفاد قرارداد شتاب‌دهنده تمام مواردی است که به‌وسیله‌ آن‌ها سرعت پیشرفت استارت‌آپ افزایش یافته یا به اصطلاح شتاب می‌گیرد. در قرارداد شتاب‌دهنده باید دو شرط برای آغاز کار مهیا باشد: شرط اول ارائه‌ خدماتی در جهت دانش و مشاوره است و شرط دوم به اختصاص کمک‌هزینه‌ها و امکانات موردنیاز برای انجام یک کار تمرکز دارد.

در قرارداد شتاب‌دهنده که از معروف‌ترین انواع قراردادهای استارتاپی هستند، بین ایده‌پرداز و شرکت‌های شتابدهی، ایده‌ شما از جوانب مختلف بررسی شده و پیرامون آن راهنمایی و مشاوره دریافت خواهید کرد. درصورتی که ایده‌ی شما قابلیت اجرا داشته باشد، شرکت شتابدهی بر روی آن ایده سرمایه‌گذاری خواهد کرد. علاوه بر این شرکت‌های شتابدهی معمولا سرمایه‌ اندکی را برای آغاز فعالیت در اختیار شما قرار خواهند داد.

۸- انواع قراردادهای استارتاپی: قرارداد عدم رقابت

تمام کارکنان بخش‌های مختلف یک استارت آپ از جمله متخصصان بخش‌های حیاتی آن، در طول دوره‌ کاری خود تجربه‌هایی کسب می‌کنند که بخشی از آن با فراگرفتن اطلاعات حیاتی شرکت یا کسب‌وکار میسر شده است.

حال اگر کارمند یا متخصصی به هر دلیلی از شرکت خارج شود و اطلاعات کاربردی شرکت را در اختیار رقبا قرار دهد تکلیف چیست؟ برای جلوگیری از این اتفاق، قراردادی تحت عنوان قرارداد عدم رقابت تهیه شده است تا کارفرما بتواند از فعالیت کارمند خود در شرکت‌های مشابه یا رقیب جلوگیری کند.

درصورتی‌که اطلاعات شرکت به‌ هر نحو در اختیار سایر شرکت‌ها قرار بگیرد، حق شکایت برای کارفرما محفوظ خواهد بود. البته در مواردی نیز کارفرما مانع فعالیت همیشگی کارمند خود نمی‌شود و برای عدم فعالیت او در حوزه‌ مربوطه یک دوره‌ زمانی تعیین می‌کند.

قرارداد عدم رقابت که مشخصا به این منظور تنظیم می‌شود، یکی از کاربردی‌ترین انواع قراردادهای استارتاپی است.

۹- انواع قراردادهای استارتاپی: سند حاکمیت شرکتی

در بسیاری از شرکت‌ها گروهی که کارهای شرکت را پیش می‌برند با گروه سهامداران یا سرمایه‌گذاران شرکت متفاوت است و عملکرد این دو ممکن است گاهی باعث به‌وجود آمدن اختلافاتی درون شرکت شود.

به همین منظور برای مقابله با اختلافات، سندی تحت عنوان سند حاکمیت شرکتی تعریف شده است که در آن رابطه‌ بین سهامداران، مدیریت شرکت و اعضای هیات‌مدیره تعریف شده است. وظیفه‌ حاکمیت شرکتی این است که روابط سه ضلع ساختاری هر شرکت یعنی سهامداران، مدیریت شرکت و  اعضای هیات مدیره را بررسی کرده و نسبت آن‌ها را نیز در قبال سایر ذی‌نفعان روشن کند.

حاکمیت شرکتی به‌عنوان یکی از انواع قراردادهای استارت آپی به‌طور واضح می‌خواهد طوری عمل کند که موازنه‌ قدرت به‌صورت برابر میان افراد هیات مدیره تقسیم شود و هیات مدیره بتواند به‌صورت مستقیم بر فعالیت بخش اجرایی نظارت کند. سند حاکمیت شرکتی سبب می‌شود دسترسی شرکت به بازارهای مالی و بازارهای سرمایه بهبود پیدا کند و به ماندن شرکت در چرخه‌ رقابت نیز کمک کند.

سخن پایانی

اگر مدیریت یک کسب‌وکار را بر عهده دارید و یا در فکر راه‌اندازی یک استارت آپ هستید تا ایده‌های خود را در آن اجرایی کنید، پلتفرم حقوقی ترازو این امکان را برای شما فراهم کرده است تا با انواع قراردادهای استارتاپی آشنا شوید و با آگاهی کامل از آن‌ها استفاده کنید. همچنین می توانید از خدمات ترازو در حوزه استارتاپ که شامل مشاوره حقوقی استارتاپ یا وکیل استارتاپ می باشد استفاده کنید.

سوالات متداول