محاسبه مهریه

به دلیل تفاوت قیمت طلا و ارز و وجود تورّم، همواره در مورد نحوه محاسبه مهریه سوالات و ابهاماتی برای افراد وجود دارد. خصوصا در مواردی که سال‌ها از ازدواج می‌گذرد و زن قصد مطالبه مهریه را دارد. مهمترین سوال این است که آیا زن می‌تواند مهریه را به ارزش روز دریافت کند یا خیر؟ یا ارزش مهریه زن به نرخ روز چقدر است؟ با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله ما را همراهی کنید تا نحوه محاسبه مهریه، تعدیل مهریه و جدول شاخص مهریه را با هم بررسی کنیم.

محاسبه مهریه به نرخ روز

بر اساس تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اگر مهریه وجه رایج باشد، ارزش آن طبق تغییر شاخص قیمت‌ها و تفاوت ارزشی که مبلغ مهریه از سال وقوع ازدواج تا زمان ادا کردن آن داشته است و بر اساس نظر بانک مرکزی محاسبه می‌شود. دادگاه نیز طبق این تغییر شاخص قیمت محاسبه مهریه را انجام داده و مبلغی را تعیین می‌کند.

امّا طبق همان تبصره، اگر برای ارزش‌گذاری و نحوه محاسبه مهریه، توافقی بین زن و مرد با رضایت طرفین اتفاق افتاده باشد، دادگاه بر اساس آن عمل خواهد کرد.

طبق ماده ۲ آیین‌نامه اجرایی این ماده، برای محاسبه مهریه، نرخ متوسط ارزش پول سال قبل از مطالبه آن، در میزان مهریه تعیین شده در عقدنامه ضرب خواهد شد و سپس بر نرخ متوسط ارزش آن در سال انجام ازدواج، تقسیم می‌شود.

بر اساس ماده بعدی، اگر مهریه پس از فوت شوهر مطالبه شود و باید از اموال شوهر پرداخت شود، تاریخ فوت نسبت به تاریخ عقد، مبنای محاسبه مهریه است و نه تاریخ پرداخت آن. گفتنی است که در خصوص محاسبه مهریه به نرخ روز، تفاوتی بین ازدواج موقت و دائم وجود ندارد.

اگر در مورد نحوه ارزش‌گذاری مهریه که وجه رایج بوده بین زوجین توافقی صورت گرفته باشد، دادگاه بر همان اساس عمل خواهد کرد و در غیر اینصورت دادگاه بر اساس شاخص قیمت اعلامی از سوی بانک مرکزی عمل خواهد کرد.

تعدیل مهریه

یکی از مواردی که زن و مرد پس از درخواست مطالبه مهریه توسط زن با آن روبه‌رو می‌شوند، تقاضای تعدیل مهریه است. زمانی که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را ندارد، باید به دادگاه تقاضای اعسار (توانایی مالی نداشتن برای پرداخت) بدهد و لازم است این موضوع را ثابت کند.

در چنین حالتی، دو نوع تعدیل مهریه برای شوهر امکان دارد:

1. دادگاه حکم می‌دهد تا مهریه را به صورت اقساط پرداخت کند که به آن تعدیل در تقسیط هم گفته می‌شود.
2. مهلتی برای مرد معیّن می‌شود که باید مهریه را در زمانی مشخص به زن پرداخت کند.

امّا حکم تعدیل نسبت به شرایطی که در آینده پیش می‌آید، قابل تغییر است؛ یعنی به عنوان مثال اگر مردی پس از اثبات ناتوانی خود در پرداخت مهریه و اقساطی کردن آن، به ثروت برسد یا ارثی به او برسد، زن می‌تواند برای تغییر نحوه پرداخت مهریه به دادگاه مراجعه کند و حکمی جدید برای تعدیل مهریه درخواست کند. این کار در صورتی ممکن است که وضع مالی مرد به یک‌باره تغییر کند.  البته اگر زن مالی را از شوهر خود بیابد می‌تواند بدون مراجعه به دادگاه و صرفا با کمک واحد اجرا یا اجرائیه، ثبت مال را به نفع خود توقیف کند.

در شرایطی متفاوت، اگر پس از حکم پرداخت مهریه، مرد به هر دلیلی توانایی پرداخت خود را از دست بدهد، مثلا بیکاری، بیمار شدن و …، بر اساس قانون می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و با تنظیم دادخواست، تقاضای تعدیل مهریه را داشته باشد.

جدول محاسبه مهریه

اعداد شاخص بهای کالا و خدمات تا سال ۹۹ در ایران برای محاسبه مهریه، به صورت سالانه و ماهانه در جدول‌های زیر مشخص هستند:

فرمول محاسبه مهریه به نرخ روز

پیش از این اشاره کردیم که برای محاسبه مهریه و ارزش آن به قیمت روز، مطابق با ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، مبلغی که در عقدنامه درج شده است را در عدد شاخص ارزش آن در سال پیش از مطالبه (منظور زمان پرداخت کردن) ضرب می‌کنند و سپس تقسیم بر عدد شاخص در سال ازدواج می‌کنند که حاصل این معادله، ارزش مهریه به قیمت روز خواهد بود.

مثلا اگر مبلغ مهریه در سال ۱۳۶۰ دو هزار تومان مشخص شده است و مهریه در سال ۹۹ مطالبه شود، مبلغ دو هزار تومان را در عدد شاخص ارزش پول در سال ۹۸ ضرب می‌کنند و حاصل آن را تقسیم بر عدد شاخص ارزش پول در سال ۶۰ خواهند کرد. عدد به‌دست‌آمده مبلغ مهریه‌ای است که شوهر باید به زن پرداخت کند.

آخرین قانون مهریه

طبق ماده ۱۳ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در رابطه با مهریه در سال ۹۹، چون قباله ازدواج سندی لازم‌الاجرا است (یعنی مفاد آن قانونا باید اجرا شوند)، در صورتی که زن قصد مطالبه مهریه را داشته باشد و شوهر اموالی داشته باشد، زن باید به اداره ثبت اسناد مراجعه کند. اداره ثبت موظف است اموال شوهر را شناسایی کرده و آن‌ها را به نفع زن توقیف کند.

اگر ثبت اسناد در مورد شناسایی اموال و توقیف آنها موفق نبود، بعد از شش ماه از زمان درخواست، برای دادگاه گواهی صادر می‌کند و رسیدگی توسط دادگاه خانواده انجام می‌شود.

مقررات جدید مهریه برای کاهش زندانیان مالی و پایین آوردن معضلات ناشی از زندانی شدن افراد تصویب شده و با توجه به این که توقیف اموال توسط اداره ثبت نیز ممکن است، پرونده تا حد امکان در دستگاه قضایی پیگیری نمی‌شود تا از ازدحام در محکمه نیز جلوگیری شود.

جدول اقساط مهریه

هنگامی که بر دادگاه ثابت شود که مرد توانایی پرداخت یکباره مهریه را ندارد، اقدام به تقسیط مهریه خواهد کرد. قسط بندی کردن مهریه به امور مختلفی بستگی دارد. مواردی مانند درآمد ماهانه مرد، توانایی مالی و سرمایه مرد، هزینه‌های زندگی و جاری او و افراد تحت تکفلش و اموری از این دست. بنابراین قاضی دادگاه به تناسب هر شخص اقدام به تعیین اقساط برای پرداخت مهریه خواهد کرد. این مقدار هیچ معیار و ملاک قانونی نداشته و کاملا در اختیار قاضی پرونده است. بنابراین مطالب هیچگونه جدول اقساط مهریه به صورت عمومی وجود نخواهد داشت.

سخن پایانی

مطالبه مهریه روند قانونی خاص خود را دارد و بدون حضور وکیل یا مشاور آگاه و باتجربه در خصوص حقوق خانواده، کار سخت خواهد شد، البته محاسبه مهریه به نرخ روز بر عهده مرجع قضایی است و با کمک ارقامی که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود، صورت می‌گیرد و ارزش مهریه زن مشخص می شود. در این مطلب سعی کردیم با قوانین محاسبه مهریه به نرخ روز، جدول شاخص مهریه و شرایط تعدیل مهریه را بررسی کنیم. در هر حال، در صورت نیاز به مشاوره و کمک پلتفرم حقوقی ترازو همیشه کنار شما خواهد بود.

سوالات متداول