خروج از کشور مشمولین نظام وظیفه

قوانین مربوط به خروج از کشور مشمولین نظام وظیفه، یکی از سوالات پرتکرار خانواده‌هاست. در ایران خدمت سربازی برای تمام افراد مذکر بالای ۱۸ سال تمام شمسی ضروری است. بنابراین قانون تا هنگامی که شخص این خدمت را انجام ندهد، محدودیت‌هایی برای او مقرر کرده است تا جلوی فرار یا غیبت احتمالی شخص را بگیرد.

یکی از این محدودیت‌ها، در زمینه خروج از کشور برای افرادی است که هنوز خدمت سربازی را به پایان نرسانده‌اند. البته این محدودیت در کنار خود راه‌هایی نیز قرار داده است تا افرادی که برای مقاصد مختلفی مانند گردش، زیارت، تحصیل و … خواهان خروج از کشور هستند، تحت شرایط خاصی امکان آن را داشته باشند. در ادامه به بررسی جزئیات این قوانین می‌پردازیم.

شرایط خروج از کشور مشمولین

همانطور که گفتیم، بر اساس قانون هر فرد ذکور ایرانی از اول فروردین ماه سالی که در آن وارد سن ۱۹ سالگی می‌شود، مشمول مقررات خدمت وظیفه عمومی خواهد‌ شد. یعنی باید حتما یا از معافیت‌های موقت مانند معافیت تحصیلی استفاده کند، یا از معافیت‌های دائم بهره ببرد و یا به انجام خدمت سربازی مشغول گردد.

کسانی که از معافیت تحصیلی استفاده می‌کنند، برای اخذ گذرنامه و خروج از کشور نیازمند مجوز از سازمان نظام وظیفه عمومی کشور خواهند بود. راهی که قانون برای افراد مشمول گذاشته است، سپردن وثیقه است. در واقع این افراد وثیقه‌ای به سازمان نظام وظیفه خواهند داد که تضمین بازگشت ایشان به کشور خواهد بود. این وثیقه می‌تواند پول نقد یا ضمانت‌نامه بانکی باشد.

به طور کلی برای این که فرد مشمول بتواند از مجوز خروج از کشور استفاده کند، باید دارای شرایط زیر باشد:‌

• مشمول فاقد غیبت باشد؛
• دارای معافیت تحصیلی بوده و وضعیت تحصیلی مشخصی داشته باشد؛
• در سنوات اولیه تحصیلی و یا سنوات ارفاقی (دارای مجوز سنوات ارفاقی) باشد؛
• مشمولانی که تحصیل آنان به اتمام رسیده است و در مهلت معرفی یک ساله باشند (فارغ‌التحصیل، انصراف، اخراج و ترک تحصیل منجر به اخراج) باشند؛
• برای مراجعت به موقع به کشور، وثیقه مورد نیاز را بسپارد؛
• ارائه گواهی اشتغال به تحصیل برای دانش‌آموزان و درخواست مجوز خروج موقت از کشور برای دانشجویان.

خروج از کشور مشمولین به منظور سفرهای علمی دانشجویان

هر فرد ممکن است به دلایل مختلف نیاز به رفتن به سفر داشته باشد. یکی از اقسام این سفرها که قانون مجوز خروج به آن می‌دهد، سفرهای علمی است. سفرهای علمی، سفرهایی است که به منظور شرکت در کارگاه‌های آموزشی مرتبط با رشته تحصیلی، کنفرانس‌ها و یا همایش علمی بین‌المللی برای ارائه مقالات انجام می‌شود. شرایط احراز خروج از کشور به منظور سفرهای علمی از این قرار است:

1. مشمول فاقد غیبت و دارای معافیت تحصیلی باشد؛
2. مدت زمان خروج از کشور برای مقالات و کنفرانس‌های علمی برای تمامی مقاطع تحصیلی، حداکثر ۳۰ روز است؛
3. مدت زمان خروج از کشور برای شرکت در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای تمامی مقاطع تحصیلی، حداکثر ۴۵ روز است؛
4. سپردن وثیقه به صورت وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی (سفرهای مطالعاتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی نیز به عنوان سفر علمی تلقی می‌شوند).

خروج از کشور مشمولین به منظور سفرهای زیارتی

سفرهای زیارتی، سفرهایی است که برای زیارت عتبات عالیات به کشور عراق و سوریه و یا انجام مناسک حج عمره و تمتع به کشور عربستان انجام می‌شود. شرایط احراز خروج از کشور به منظور سفرهای زیارتی به شرح زیر است:

1. مشمول فاقد غیبت باشد؛
2. دارای معافیت تحصیلی بوده و وضعیت تحصیلی مشخص داشته باشد؛
3. در سنوات اولیه تحصیلی و یا سنوات ارفاقی (دارای مجوز سنوات ارفاقی) باشد؛
4. مشمولانی که تحصیل آنان به اتمام رسیده است (فارغ‌التحصیل، انصراف، اخراج و ترک تحصیل منجر به اخراج)، برای مراجعت به موقع به کشور وثیقه مورد نیاز را بسپارند؛
5. ارائه گواهی اشتغال به تحصیل برای دانش‌آموزان و درخواست مجوز خروج موقت از کشور برای دانشجویان؛
6. مهلت معرفی مشمولان فارغ‌التحصیل به پایان نرسیده باشد و دارای برگه اعزام بدون غیبت باشند؛
7. فارغ‌التحصیلان مقاطع دیپلم و پیش‌دانشگاهی که مهلت معرفی آنان به اتمام نرسیده و یا دارای برگ اعزام به خدمت بدون غیبت باشند، می‌توانند این مجوز را با ارائه مدارک لازم درخواست نمایند. تاریخ مراجعت این افراد به کشور باید حداقل تا ۴۵ روز قبل از تاریخ اعزام به خدمت باشد؛
8. درخواست مجوز خروج از کشور دانشجویان باید دارای محدوده زمانی، مشخصات شناسنامه‌ای،کد ملی، سال ورود به دانشگاه، مقطع تحصیلی، نام کشور و علت مسافرت باشد؛
9. مجوز خروج برای سفرهای زیارتی دانشجویان و طلاب علوم دینی به کشورهای عراق و عربستان با درخواست دانشگاه یا مدیریت حوزه علمیه استان محل تحصیل و تعیین محدوده زمانی خروج از کشور و حداکثر به مدت ۳۰ روز صادر می‌شود؛ ( مدت مذکور برای حج تمتع، ۵۰ روز است.)
10. مدت مجوز خروج از کشور برای روحانیون کاروان‌های زیارتی حداکثر ۶۰ روز و اساتید و مبلغین با اعلام مرکز مدیریت مربوط، حداکثر به مدت ۱۸۰ روز است؛
11. سپردن وثیقه سفر زیارتی متعهدین خدمت، به صورت وجه نقد و سفرهای سیاحتی (غیرزیارتی) به صورت وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی خواهد بود.

خروج از کشور مشمولین به منظور سفرهای مطالعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی

سفر مطالعاتی سفری است که دانشجویان مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد در حین تحصیل و به منظور پیشرفت تحصیلی یا برای تحقیق، آزمایش یا استفاده از تجربیات سایر کشورها انجام می‌دهند.شرایط اخذ مجوز خروج از کشور مشمولین به منظور سفرهای مطالعاتی بدین شرح است:

1. مشمول دارای معافیت تحصیلی باشد؛
2. حداکثر مدت زمان این سفرها برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد، ۶ ماه و برای دانشجویان دکتری، یک سال است. ضمنا در این مدت ورود و خروج مشمول به داخل کشور برای موارد ضروری، با ارائه درخواست و موافقت وظیفه عمومی بلامانع است. مهلت دوره نامبردگان غیرقابل تمدید است؛
3. برای کلیه دانشجویان در هر مقطع، فقط یک بار مجوز خروج فرصت مطالعاتی صادر می‌شود؛
4. سپردن ودیعه به صورت نقد و یا ضمانت‌نامه بانکی با معرفی معاونت وظیفه عمومی استان محل سکونت به یکی از بانک‌ها و یا موسسات مالی در سراسر کشور و ارائه اصل رسید آن به مرکز وظیفه عمومی استان محل سکونت؛
5. سپردن وثیقه سفرهای مطالعاتی و دوره‌های مشترک که با درخواست دانشگاه مربوط و تایید وزارت علوم یا وزارت بهداشت و یا سازمان مرکزی دانشگاه آزاد صورت گرفته، مانند سفرهای علمی خواهد بود.

خروج از کشور مشمولین به منظور سفرهای سیاحتی

سفر سیاحتی سفری است که به منظور گردش، افزایش اطلاعات و معلومات فردی و یا دیدار از بستگان ساکن خارج از کشور باشد. شرایط احراز مجوز خروج از کشور به منظور سفرهای سیاحتی، موارد زیر است:

1. مشمول فاقد غیبت و دارای معافیت تحصیلی باشد؛
2. حداکثر مدت زمان این سفرها ۲۰ روز است؛
3. مجوز خروج از کشور برای سفرهای سیاحتی دانشجویان، با درخواست دانشگاه محل تحصیل و تعیین محدوده زمانی خروج از کشور، حداکثر به مدت ۳۰ روز صادر می‌شود؛
4. سپردن وثیقه سفر سیاحتی به صورت وجه نقد و یا ضمانت‌نامه بانکی.

خروج از کشور مشمولین غایب

اگر فرد مشمول به هر علتی از مراجعه به معاونت وظیفه و اقدام جهت معافیت تحصیلی و یا اعزام به سربازی در زمان مقرر خودداری کند، غایب محسوب شده و قانون او را از برخی از حقوق محروم خواهد کرد. برای مثال، خروج از کشور برای مشمولین غایبی که در کشور حضور دارند، ممکن نیست و چنین اجازه‌ای به ایشان داده نخواهد شد.

وثیقه خروج از کشور مشمولین

تا اینجا با اقسام سفرهای مجاز و شرایط آن آشنا شدیم و دیدیم که در تمامی این موارد، سپردن وثیقه شرط اصلی برای اخذ مجوز خروج از کشور است. اما وثیقه‌ای که بیان شد چیست؟ در حال حاضر رایج‌ترین شیوه وثیقه‌گذاری، پرداخت نقدی وجه به حساب مشخص‌شده توسط سازمان نظام وظیفه است. فرد متقاضی پس از طی مراحل اداری، بسته به نوع سفر، میزان معینی وجه نقد را به حساب مشخص‌شده واریز خواهد کرد و این وجه وثیقه خروج از کشور او خواهد بود.

پس از بازگشت از سفر، فرد مشمول با حضور در معاونت وظیفه فراجا و ارائه گذرنامه که ممهور به مهر ورود به کشور است، می‌تواند جهت بازگشت وجه وثیقه اقدام کند. در حال حاضر بر اساس اعلام معاونت وظیفه، حضور شخص مشمول در هنگام برگشت در این معاونت الزامی است.

البته با توجه به اعلام معاونت وظیفه، علاوه بر وجه نقد، امکان سپردن ضمانت‌نامه بانکی به عنوان وثیقه نیز وجود دارد.

میزان وثیقه خروج از کشور مشمولین در سال ۱۴۰۲

سوال اصلی در زمینه وثیقه، میزان آن است. میزان وثیقه هر سال توسط دولت تعیین و توسط معاونت وظیفه فراجا اعلام می‌شود. میزان وثیقه‌ای که توسط معاونت نظام وظیفه عمومی فراجا برای سفرهای مختلف اعلام شده، به شرح زیر است:

1. برای سفر زیارتی مبلغ ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال؛
2. برای سفر سیاحتی مبلغ ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال؛
3. برای سفر علمی مبلغ ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال؛
4. برای سفر تحصیلی مبلغ ۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال.

نحوه پرداخت از وثیقه خروج از کشور

متقاضیان خروج از کشور در حال حاضر باید به سایت سخا به آدرس sakha.epolice.ir مراجعه کرده و پس از تکمیل مشخصات هویتی خود، اقدام به ثبت درخواست خروج از کشور با تعیین نوع و تاریخ آن نمایند. پس از انجام این امر، امکان پرداخت آنلاین وثیقه برای ایشان فراهم می‌شود. پس از پرداخت و با دریافت کد رهگیری می‌توانند برای اخذ گذرنامه اقدام کنند.

در مورد دانش‌آموزان باید با ارائه گواهی اشتغال به تحصیل (دانش آموزی) به همراه وثیقه سفر مربوطه، درخواست صدور مجوز را در وظیفه عمومی محل تحصیل یا سکونت مشمول ثبت کرد و پس از صدور و ارسال مجوز خروج از کشور توسط سامانه وظیفه عمومی، به پلیس گذرنامه ناجا جهت صدور گذرنامه یا تمدید آن توسط اداره گذرنامه مراجعه کنند.

تعداد دفعات مجاز خروج از کشور برای مشمولین

حال که دانستیم که با سپردن وثیقه می‌توان اقدام به خروج از کشور کرد، ممکن است این سوال پیش آید که آیا خروج مشمولین دارای محدودیت است؟ به عنوان مثال آیا در هر ترم تحصیلی و یا در هر سال شمسی صرفا یک بار چنین مجوزی به آنها اعطا می‌شود؟ در پاسخ باید گفت که هیچگونه محدودیتی از سوی معاونت وظیفه عموم دراین زمینه وجود ندارد و مقرر شده تا وزارتخانه‌های مربوط مجوزهاز تردد سالانه برای این مشمولان را صادر کنند.

اما با مشمولی که با صدور مجوز به خارج از کشور سفر نموده و در موعد مقرر به کشور بازنگشته، چگونه رفتار خواهد شد؟

حسب مورد ضبط وثیقه و ممنوع‌الخروجی برای آنها اعمال خواهد شد. باید توجه داشت که ضبط وثیقه در این موارد، بر خلاف ضبط وثیقه قضایی قابل اعتراض نیست.

سخن پایانی

خروج از کشور مشمولین در حال حاضر تا حدود زیادی بدون مراجعه حضوری و از طریق سامانه‌های مجازی قابل انجام است، اما باید به شرایط و قوانین آن توجه کافی داشت. بهتر است اگر شما نیز در این زمینه سوالی دارید، آن را با مشاورین ما در پلتفرم حقوقی ترازو مطرح کرده تا پاسخ خود را دریافت کنید.