آشنایی کامل با وکالت بلاعزل و انواع آن

وکالت بلاعزل در واقع وکالتی است که طرفین به نوعی امکان برهم زدن این عقد را از دست می‌دهند. با توجه به این که وکالت، عقدی جایز است و به راحتی از جانب دو طرف قابل برهم‌ زدن است، طرفین دست به اقدامی می‌زنند که به واسطه آن، دیگر امکان برهم‌ زدن وکالت وجود نداشته باشد. یعنی نه موکل می‌تواند وکیل را عزل کند و نه وکیل امکان استعفا دارد. در برخی موارد نیز حق انجام آن عمل، از خود موکل نیز سلب خواهد شد. مثلا در وکالت بلاعزل برای فروش ماشین، موکل خود را از فروش ماشین منع می‌کند.

انواع وکالت بلاعزل

انواع وکالت بلاعزل به این شکل است که یا وکالت را در ضمن عقد لازم دیگری به صورت شرط می‌آورند و یا ضمن عقد لازم دیگری حق فسخ وکالت را از خود سلب می‌کنند. البته در وکالت بلاعزل نیز با فوت یا حجر یکی از طرفین، وکالت از بین خواهد رفت. بنابراین اگر شخصی خودرویی را بفروشد و وکالت بلاعزل به خریدار جهت فک پلاک داده شود، اگر قبل از فک پلاک فروشنده فوت کند، دیگر امکان فک پلاک وجود نخواهد داشت.
البته همانند خود عقد وکالت، وکالت بلاعزل نیز ممکن است مطلق یا مقید، عام یا خاص باشد که قبلا در مقاله قرارداد وکالت، توضیح آن داده شد.

وکالت بلاعزل بعد از فوت وکیل یا موکل

همانگونه که بیان شد، وکالت حتی اگر بلاعزل باشد، با فوت یکی از طرفین از بین ‌می‌رود. بنابراین حتی اگر وکالت بلاعزل از کسی داشته باشید و فرد فوت کند، دیگر امکان انجام وکالت را نخواهید داشت. با توجه به موضوع وکالت، انواعی را برای وکالت بلاعزل می‌توان برشمرد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

۱. وکالت بلاعزل در ارث

گاهی در هنگام تقسیم ارث، یک یا چند نفر از ورثه وکالت‌نامه‌ای به شکل تام و تمام و بلاعزل از متوفی ارائه می‌دهند که از طریق آن، مدعی انتقال برخی از اموال متوفی به خود یا دیگری هستند. همانگونه که گفتیم، حتی وکالت بلاعزل نیز با فوت موکل از بین رفته و امکان انجام موضوع وکالت‌نامه منتفی است. بنابراین اگر فرد مدعی، مبایعه‌نامه یا سند رسمی را قبل از تاریخ فوت تنظیم کرده باشد، آن بیع نافذ و صحیح است. اما اگر تاریخ آن بعد از فوت باشد، دیگر صحیح نبوده و اموال مربوط به همه ورثه است. البته برخی نیز معتقدند که اگر در چنین مواردی، نیت متوفی بقای وکالت حتی پس از فوتش باشد، وکالت پس از مرگش تبدیل به وصایت شده و تا سقف یک سوم از اموال متوفی، نافذ خواهد بود.

۲. وکالت بلاعزل در فروش ملک

در بسیاری از معاملات املاک رسم است که فروشنده پس از دریافت مبلغ معامله، به دلایل مختلف مانند در دسترس نبودن سند و …، وکالتی بلاعزل به خریدار می‌دهد تا او اقدام به انتقال سند کند. این امر گرچه مرسوم است، ولی دارای مخاطراتی است که توصیه می‌کنیم مستقیما اقدام به تنظیم قولنامه و مبایعه‌نامه در دفاتر اسناد رسمی کنید. همانگونه که گفتیم، حتی وکالت بلاعزل هم با فوت موکل از بین خواهد رفت. همچنین با دادن وکالت بلاعزل، باز هم خود موکل امکان فروش مال را خواهد داشت، مگر این که او در قرارداد مستقیما از این کار نهی شود. باید بدانید که تا زمانی که سند رسمی به نام ما نخورده است، با گرفتن وکالت بلاعزل، مالک ملک نخواهید بود.

۳. وکالت بلاعزل به همسر در طلاق

حق طلاق در قوانین ما با شوهر است و زن تحت شرایط خاصی می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. البته در ضمن عقد ازدواج یا به طور جداگانه، زن می‌تواند وکالتی از مرد بگیرد که بر اساس آن بتواند به وکالت از مرد، خود را طلاق دهد. این وکالت به صورت بلاعزل صورت می‌گیرد تا مرد نتواند آن را یک طرفه فسخ کند. با توجه به این که در صورت فوت همسر، دیگر موضوعی برای طلاق باقی نیست، دیگر نگرانی از بابت انفساخ وکالت در صورت فوت نیست. البته در صورت جنون مرد، این وکالت بلاعزل باطل شده و زن در صورت نیاز، باید از طریق دیگری اقدام به پایان دادن ازدواج کند.
این وکالت در طلاق، معمولا به دو صورت داده ‌می‌شود، یا مطلق است یا مشروط. وکالت مطلق به این شکل است که زن مطلقا وکیل در طلاق خودش است، ولی در وکالت مشروط، زن تحت شرایطی خاص که در عقد ذکر شده، وکالت خواهد داشت. مثلا شرط می‌کنند که اگر مرد نفقه نداد، زن وکیل در طلاق باشد، یا اگر اجازه ادامه تحصیل یا خروج از کشور به او نداد، زن وکیل در طلاق باشد. در این حالت، زن باید اول وقوع شرط را اثبات کند و سپس اقدام به اجرای وکالت کند.

سخن پایانی

عقد وکالت یکی از عقودی است که بسیار پرکاربرد بوده و اقسام و انواع گوناگونی مانند وکالت بلاعزل را شامل می‌شود. اگر این عقد به درستی به کار بسته شود، باعث تسهیل امور فرد می‌شود. اما اگر نادانسته اقدام به آن شود، مشکل‌آفرین خواهد بود. بنابراین توصیه ما این است که در صورت لزوم برای انجام وکالت یا انعقاد وکالت حتما از خدمات وکلای مجرب ما در پلتفرم حقوقی ترازو بهره‌مند شوید.

سوالات متداول