جرم پولشویی چیست؟
جرم پولشویی از جرایمی است که تقریبا تمامی افراد مجرم به نوعی با آن سر و کار دارند. با توجه به این که این افراد عواید حاصل از جرایمشان را با توسل به این جرم می‌توانند مورد استفاده قرار دهند، بسیار مورد توجه مجرمان قرار دارد. به همین دلیل کنترل و مبارزه با این جرم به طور غیرمستقیم مبارزه با سایر جرایم دارای منافع مالی می‌تواند باشد.
به همین جهت کشور‌های دنیا و همچنین برخی سازمان‌های بین‌المللی تلاش دارند تا در جهت مبارزه با این جرم قوانین و استانداردهایی را تهیه کنند تا راه بر مرتکبین این جرایم سد گردد. به همین دلیل از آنجا که ممکن است افراد ناخواسته با چنین جرمی درگیر شوند، بهتر است تا با این جرم آشنا شده و اطلاعات خود را درباره آن بروز نمایند. در این مقاله ما قصد داریم تا قدری درباره این جرم با شما سخن بگوییم. پس با ما همراه باشید.
پولشویی به زبان ساده
اگر بخواهیم خیلی ساده پولشویی را توضیح دهیم باید بگوییم که وقتی فردی مرتکب جرمی شده و عواید مالی آن را می‌خواهد استفاده کند، برای استفاده از این منافع فرد اقدام به پاکسازی منشا پول خواهد کرد. یعنی به نحوی جلوه خواهد داد که گویی این پول دارای منشای مشروع و قانونی است. به عنوان مثال پولی که ناشی از سرقت است، به نحوی نشان‌داده میشود که گویی ناشی از یک معامله مشروع و قانونی است. به این کار یعنی تطهیر منشا نامشروع عواید حاصل از جرم در اصطلاح پولشویی می‌گویند.
منظور از پولشویی چیست؟
اگر بخواهیم بطور دقیق‌تر به تعریف پولشویی و منظور از آن بپردازیم، کافی است تا به ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی مراجعه کنیم. بر اساس این ماده پولشویی عبارت است از:
- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از ارتکاب جرائم با علم به منشأ مجرمانه آن.
- تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان یا کتمان کردن منشأ مجرمانه آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم به دست آمده یا کمک به مرتکب جرم منشأ به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود.
- پنهان یا کتمان کردن منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه جایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد.
مصادیق و انواع جرم پولشویی
البته که این جرم از منظرهای مختلف می‌تواند به گونه‌های مختلفی تقسیم شود. به عنوان مثال ممکن است این جرم را از این نظر که جرم منشا در کجا رخ داده و پولشویی در کجا، به اقسام مختلفی تقسیم کرد. مثلا ممکن است جرم منشا در یک کشور رخ دهد و پولشویی در همان کشور و یا خارج از آن کشور انجام شود. اما آنچه ما بیشتر با آن سر و کار داریم مربوط به مواردی است که قانون ذکر کرده است.
در قانون به طور کلی ۳ نوع جرم و مصداق را برای پولشویی می‌توان یافت:
- اکتساب، تصرف یا استفاده از عواید : تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از ارتکاب جرائم با علم به منشأ مجرمانه آن مشمول جرم پولشویی است. در این نوع از جرم فرد با علم به اینکه منافع حاضر، ناشی از جرم است اقدام به تحصیل یا استفاده و تصرف آن می‌کند. مانند کسی که می‌داند مالی ناشی از کلاهبرداری بوده و به استفاده از آن مبادرت می‌کند.
- تبدیل و انتقال عواید به منظور پوشاندن منشا : تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان یا کتمان کردن منشأ مجرمانه آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم به دست آمده یا کمک به مرتکب جرم منشأ به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود. به عنوان مثال، شخصی با علم به اینکه پولی در اثر دزدی بدست آمده است، اقدام به صدور فاکتور کرده و به این شکل این پول را ناشی از فروش یک کالا نشان می‌دهد.
- کتمان منشا : پنهان یا کتمان کردن منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه جایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل شده باشد. در این نوع از جرم پولشویی، فرد اقدام به کتمان منشا پول کثیف می‌کند و یا نقل و انتقالاتی که برای تطهیر آن انجام شده است را مخفی و یا کتمان می‌کند.
اهداف پولشویی چیست؟
مهمترین هدفی که افراد در پولشویی دنبال می‌کنند، تطهیر و مخفی کردن منشا مجرمانه پول‌هایی است که در اختیار دارند تا به این وسیله هم جرم منشا مخفی بماند و هم بتوانند بدون دردسر از پول‌های بدست آمده استفاده کنند. هدف اصلی در واقع در امان ماندن از تعقیب کیفری فرد مجرم توسط قانون خواهد بود. البته گاهی نیز هدف از پولشویی، مخفی کردن و تطهیر محل پرداخت پول است که به پولشویی معکوس معروف است. در این نوع از پولشویی هدف این است که محل خرج شدن پول که اموری مانند ارتکاب جرم یا انجام عملیات‌های تروریستی است مخفی شود.
پیامدهای پولشویی چیست؟
پولشویی پیامدهای مهمی دارد از جمله اینکه به طور کلی سبب میشود تا مجرمین با خیالی آسوده به ارتکاب جرایم بپردازند و ترسی از بابت لو رفتن مراودات خود نداشته باشند. پولشویی جرمی فرعی است که برای سرپوش نهادن بر جرایم دیگر ارتکاب می‌یابد و عدم جلوگیری از آن راه بر مجرمین باز می‌کند.
همچنین پولشویی سبب میشود تا سیستم بانکی و اقتصادی دچار اختلال و آسیب گردد و سرمایه مولد از چرخه اقتصاد خارج شده و به ارتکاب جرایم زیرزمینی هدایت شود. این امر در اقتصاد کلان یک کشور اثرات بسیار منفی‌ای خواهد داشت.
مجازات پولشویی چیست؟
در مورد مجازات جرم پولشویی باید گفت اگر دادگاه علم به نامشروع بودن منشا عواید داشته باشد، اصل مال و درآمد و عواید حاصل از ارتکاب جرم منشأ و جرم پولشویی (و اگر موجود نباشد مثل یا قیمت آن) مرتکبین جرم پولشویی مصادره می شود و همچنین چنانچه جمع اموال، درآمد و عواید مذکور تا ده میلیارد (۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد به حبس تعزیری درجه پنج و ارقام بیشتر از آن به حبس تعزیری درجه چهار در هر دو مورد علاوه بر مجازات قبل به جزای نقدی معادل وجوه یا ارزش مالی که مورد پولشویی واقع گردیده محکوم می شوند.
پس اگر دادگاه علم به نامشروع بودن منشا مال داشته باشد:
- اگر جمع اموال، درآمد و عواید مذکور تا ده میلیارد (۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد، محکوم به مصادره اصل اموال و عواید حاصل از آن به علاوه حبس تعزیری درجه ۵ و همچنین جزای نقدی معادل وجوه یا ارزش مالی که مورد پولشویی واقع گردیده می‌شوند.
- چنانچه جمع اموال، درآمد و عواید مذکور بیشتر از ده میلیارد (۱۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال باشد، محکوم به مصادره اصل اموال و عواید حاصل از آن به علاوه حبس تعزیری درجه ۵ و همچنین جزای نقدی معادل وجوه یا ارزش مالی که مورد پولشویی واقع گردیده می‌شوند.
اما در جایی که دادگاه، ظن نزدیک به علم به عدم صحت معاملات و تحصیل اموال وجود داشته باشد مانند آن که نوعاً و با توجه به شرایط امکان تحصیل آن میزان دارایی در یک زمان مشخص وجود نداشته باشد مسؤولیت اثبات صحت آنها بر عهده متصرف است. چنانچه ظن نزدیک به علم بر تحصیل مال از طریق نامشروع وجود داشته باشد در حکم مال نامشروع محسوب و مرتکب در صورتی که مشمول مجازات شدیدتری نباشد به حبس درجه شش محکوم می شود. در هر صورت مال مزبور ضبط خواهد شد مگر اینکه تحصیل مشروع آن اثبات شود.
پولشویی معکوس چیست؟
پولشویی معکوس عبارت است از پنهان کردن و پوشش دادن منابع مالی مشروع که برای اهداف و اعمال نامشروع استفاده شده‌اند. این کار معمولاً برای تأمین مالی تروریست انجام میشود، اما می‌تواند مورد استفاده سازمان‌های تبهکاری واقع شود که در معاملات قانونی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و قصد خارج کردن سرمایه‌های قانونی از چرخه رسمی را دارند.
پولشویی بانکی چیست؟
بانک به عنوان مهمترین دستگاه نقل و انتقال پول در دنیا از ابزار مهم پولشویی در دنیاست. در واقع در پولشویی بانکی، مجرم با استفاده از تکنیک‌های مختلف سعی در جابجایی پول در بین حساب‌های بانکی دارد به نحوی که منشا پول گم شده و ظاهر آن قانونی جلوه کند. به عنوان مثال استفاده از دستگاه کارتخوان جهت خرید کالا یکی از راه‌هایی است که در شبکه بانکی برای پولشویی استفاده میشود.
پولشویی با ارز دیجیتال
ارزهای دیجیتال در حال حاضر در دنیا بسیار رواج پیدا کرده‌اند. گرچه هنوز در مورد آنها تردیدهایی وجود دارد اما بدلایل محتلف افراد از ارز دیجیتال استفاده می‌کنند. مهمترین عامل استفاده از چنین ابزاری ناشناخته ماندن منشا پول و مخفی ماندن تراکنش‌‌های اتجام گرفته است. به همین سبب این ابزار می‌تواند برای انجام پولشویی بسیار مهم باشد. البته باید توجه داشت که استفاده از رمز ارز ریسک خود را هم داراست.
پولشویی الکترونیک
در فضای الکترونیک، به دلیل وجود ابزارهای مختلف مانند صفحات انلاین پرداخت و نقل و انتقالات مختلف، فضای مناسبی جهت پولشویی وجود دارد که افراد می‌توانند از آن در جهت ارتکاب این جرم استفاده کنند. همچنین حراج‌های انلاین و سایت‌های قمار نیز از همین ابزارها می‌باشند.
سخن پایانی
پولشویی یکی از جرایم فرعی است که برای ارتکاب جرایم دیگر و سرپوش نهادن بر دیگر جرایم مورد استفاده واقع می شود. به همین دلیل مبارزه با این جرم و ایجاد استاندرادهای لازم برای مبارزه با این جرم از مهمترین دغدغده‌های نهادهای مالی است. در این مورد اگر شما نیز دارای سوالید می‌توانید آن را با مشاورین و وکلای مجرب ما در پلتفرم حقوقی ترازو مطرح کنید.
سوالات متداول
اگر عواید حاصل از جرم به اموال دیگری تبدیل یا تغییر یافته باشد، آیا این اموال ضبط میگردد؟
در صورت انتقال به ثالث با حسن نیت، معادل آن از اموال مرتکب ضبط میشود.
جرم منشا چیست؟
جرم منشا جرمی است که فرد مرتکب شده و عواید حاصل از آن مورد استفاده در جرم پولشویی قرار می‌گیرد.
آیا مرتکب جرم منشا و پولشویی یکی است؟
ممکن است این جرم توسط یک نفر صورت بگیرد و یا اینکه دو نفر به طور مجزا آنها را مرتکب شوند.
مجازات مرتکب جرم منشا و پولشویی چگونه است؟
مرتکبین جرم پولشویی در صورت عدم ارتکاب جرم منشأ، صرفاً به مجازات مقرر در مورد پولشویی محکوم می‌شوند.
حکم پولشویی توسط شخص حقوقی چیست؟
علاوه بر مجازاتهای مقرر در ماده ۲۰ قانون مجازات اسلامی، به جزای نقدی معادل دو تا چهار برابر وجوه یا ارزش مالی که مورد پولشویی واقع گردیده محکوم می‌شوند.