هر کسب‌وکاری نیازمند هویتی منحصربه‌فرد است تا خود را از دیگر رقبا متمایز کند. ثبت علامت تجاری از مهم‌ترین اقداماتی است که در حوزه حقوق مالکیت صنعتی، برای حمایت از هر کسب و کاری می‌توان انجام داد. با ثبت علامت تجاری، لوگو، نام یا هر نماد دیگری از کسب و کار شما به یک دارایی خاص و تحت حمایت قانون تبدیل می‌شود. این کار، از سواستفاده‌های احتمالی پیشه شما جلوگیری می‌کند.
در این مسیر، پیچیدگی‌های قانونی متعددی وجود دارد که آشنایی با آنها برای هر صاحب کسب‌وکاری ضروری است. از قوانین حاکم بر ثبت علائم تجاری گرفته تا مراحل دقیق ثبت برای اشخاص حقیقی و حقوقی، همگی نیازمند شناخت کافی هستند. در این مقاله، به تمامی این جنبه‌ها می‌پردازیم تا شما را با فرآیند ثبت علامت تجاری و حقوق مربوط به آن آشنا کنیم.
ثبت علامت تجاری چیست؟
علامت تجاری به هر طرح یا نشانی گفته می‌شود که صاحب یک کسب و کار برای متمایز ساختن کالا یا خدمات خود، به کار می‌برد. این علامت به مشتریان کمک می‌کند تا کالا یا خدمات برند محبوب خود را بلافاصله تشخیص دهند. بنابراین، طوری طراحی می‌شود که خاص و منحصربه‌فرد باشد. به منظور جلوگیری از سواستفاده‌های احتمالی، صاحبان کسب و کارها می‌توانند علائم تجاری خود را ثبت کنند تا مورد حمایت قانون قرار بگیرد.
به فرایند قانونی که برای ثبت یک علامت تجاری به نام شخصی حقیقی یا حقوقی انجام می‌شود، ثبت علامت تجاری می‌گویند. مرجع رسمی و قانونی برای ثبت علامت تجاری در ایران، مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است.
قانون ثبت علامت تجاری
تا پیش از تصویب و لازم‌الاجرا شدن قانون حمایت از مالکیت صنعتی مصوب سال ۱۴۰۳، ثبت علامت تجاری بر اساس قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال ۱۳۸۶ انجام می‌شد. پس از تصویب قانون «حمایت از مالکیت صنعتی» و به موجب ماده ۱۵۰ این قانون، قانون قبلی منسوخ و قانون سال ۱۴۰۳ در حال حاضر لازم‌الاجرا شد. بر اساس ماده ۹۵ قانون حمایت از مالکیت صنعتی، علامت تجاری به هر نشان قابل رؤیتی گفته می‌شود که کالاها یا خدمات اشخاص را از هم متمایز می‌سازد.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
شرایط ثبت علامت تجاری
در ماده ۹۶ قانون حمایت از مالکیت صنعتی شرایطی که یک علامت تجاری را غیرقابل ثبت می‌کند، ذکر شده است. این شرایط عبارت‌اند از:
- نبود تمایز کالاها یا خدمات یک مجموعه از کالاها یا خدمات اشخاص دیگر توسط علامت تجاری
- مفاد آن یا بهره‌برداری از علامت، خلاف موازین شرعی و قانونی یا نظم عمومی بوده و موجب وهن مقدسات دینی شود.
- موجب گمراهی عموم، به‌ویژه در مورد مبدا جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها از قبیل نوع، کیفیت، کمیت و قیمت شود.
- عین علامتی باشد که قبلا برای همان کالاها یا خدمات در ایران معروف شده است.
- شبیه یا ترجمه علامت یا نامی تجاری باشد که قبلا برای همان کالاها یا خدمات در ایران معروف شده است.
- استفاده از نشان‌های نظامی، پرچم‌ها، علائم رسمی دولتی یا سازمان‌های بین‌المللی به عنوان علامت تجاری ممنوع است، مگر با اجازه رسمی
- یک علامت تجاری نباید عین یا به طور گمراه‌کننده‌ای شبیه علائم مربوط به آثار باستانی، یا شبیه علائم سازمان‌های تأییدکننده کیفیت (مانند سازمان ملی استاندارد) باشد.
بررسی این شرایط بر عهده مرجع ثبتی است. در صورتی که یک علامت تجاری این شرایط را داشته باشد، غیرقابل ثبت است. در غیر این صورت، توسط مرجع ثبتی ثبت شده و از نظر قانونی قابل حمایت خواهد بود.
ثبت علامت تجاری شخص حقیقی
برای ثبت علامت تجاری توسط شخص حقیقی و حقوقی، مراحل یکسانی طی می‌شود. تفاوت در مدارکی است که ارائه می‌دهند. شخص حقیقی باید این مدارک را به مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ارائه دهد:
- تصویر مدارک هویتی شامل شناسنامه و کارت ملی متقاضی ثبت علامت
- گواهی امضا با تأییدیه دفترخانه اسناد رسمی برای عضویت در سامانه مالکیت معنوی
- داشتن مجوز فعالیت تجاری (جواز کسب، پروانه فعالیت یا بهره‌برداری و …)
- نمونه تصویر علامت تجاری
- داشتن کارت بازرگانی برای علائمی که شامل حروف انگلیسی و لاتین می‌شوند
- تصویر وکالت‌نامه رسمی (در صورتی که ثبت علامت توسط وکیل یا نماینده شخص حقیقی انجام شود.)
این مدارک باید ضمیمه اظهارنامه ثبت علامت تجاری شوند و در سامانه مالکیت معنوی به نشانی https://iripo.ssaa.ir به ثبت برسند.
شرایط این اظهارنامه هم در ماده ۹۷ قانون حمایت از مالکیت صنعتی به این شکل عنوان شده است: اظهارنامه ثبت علامت تجاری باید بر اساس برگه مخصوصی که مطابق آیین‌نامه اجرایی این قانون تهیه می‌شود، به زبان فارسی تکمیل و شامل نمونه علامت، توصیف کامل علامت و فهرست کالاها یا خدماتی که ثبت علامت برای آنها درخواست شده باشد.
جزییات تایید علامت تجاری شخص حقیقی
پس از ارسال مدارک لازم برای مرجع ثبتی، این مرجع مطابق با ماده ۱۰۳ قانون حمایت از مالکیت صنعتی عمل می‌کند. طبق این ماده قانونی: مرجع ثبت پس از دریافت اظهارنامه، تاریخ تقاضا را روی آن درج می‌کند و حداکثر ظرف ۳ ماه از تاریخ وصول اظهارنامه، آن را بررسی و نتیجه را به متقاضی اعلام می‌کند. در صورت رد اظهارنامه، موضوع در هیأت ماده ۲۳ این قانون قابل اعتراض است.
در صورت پذیرش اظهارنامه، مرجع ثبت مفاد اظهارنامه را حداکثر ظرف یک هفته برای عموم منتشر می‌کند.
ثبت علامت تجاری شرکت
برای ثبت علامت تجاری برند باید همان مراحلی که برای ثبت علامت تجاری اشخاص حقوقی لازم است، طی شوند اما فهرست مدارک متفاوت است:
- مدارکی که هویت شخص حقوقی را اثبات می‌کنند.
- تصویر اساسنامه و آگهی تأسیس شرکت در روزنامه رسمی
- تصویر مدارک هویتی مدیرعامل شرکت
- نمونه تصویر علامت تجاری
- کارت بازرگانی برای علائمی که شامل حروف انگلیسی و لاتین می‌شوند.
- تصویر وکالت‌نامه رسمی وکیل یا نماینده شخص حقوقی
ثبت علامت تجاری در ایران
ثبت علامت تجاری بسته به اینکه این علامت مربوط به شخص حقیقی یا حقوقی باشد، به مدارک متفاوتی نیاز دارد. بااین‌حال، مراحلی که برای ثبت این علامت باید طی شوند، یکسان و مطابق با قانون حمایت از مالکیت صنعتی است که تا اینجا به آن پرداخته‌ایم.
ثبت علامت تجاری بین‌المللی
ثبت علامت تجاری در سطح بین‌المللی مطابق با کنسوانسیون مادرید انجام می‌شود. هزینه‌های آن بسته به کشوری که علامت تجاری در آن به ثبت می‌رسد، متفاوت خواهد بود. پس از ثبت علامت در ایران، می‌توانید با ارائه این مدارک ثبت آن در کشور مورد نظر خود را درخواست کنید:
- مدارک هویتی شخص حقیقی یا حقوقی متقاضی ثبت علامت
- معرفی‌نامه یا وکالت‌نامه رسمی در صورتی که این اقدام توسط وکیل یا نماینده قانونی متقاضی انجام می‌شود.
- گواهینامه ثبت علامت تجاری در ایران
پس از ارائه این مدارک و تقاضانامه ثبت علامت و همچنین، پرداخت هزینه‌های مربوطه، مرجع ثبتی موضوع را بررسی و نتیجه نهایی را اعلام می‌کند.
مدت اعتبار ثبت علامت تجاری
مطابق با ماده ۱۱۱ قانون حمایت از مالکیت صنعتی، مدت اعتبار گواهینامه ثبت علامت، ۱۰ سال از تاریخ ثبت اظهارنامه آن است. تمدید اعتبار گواهینامه مشروط بر اینکه ۶ ماه قبل از انقضای مهلت اعتبار با پرداخت هزینه مربوط درخواست شود، برای دوره‌های متوالی ۱۰ ساله امکان‌پذیر است.
چنانچه تمدید در مهلت مقرر درخواست نشود، تا ۶ ماه پس از انقضای مدت اعتبار با پرداخت جریمه‌ای که میزان آن دو برابر حق‌الثبت است، تمدید امکان‌پذیر است. به‌علاوه، طبق تبصره دوم این ماده قانونی، مرجع ثبت مکلف است یک ماه قبل از انقضای مدت اعتبار گواهینامه در این ماده، به نحو مقتضی، مراتب لزوم پرداخت هزینه را به اطلاع دارنده گواهینامه ثبت علامت برساند.»
نقض حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری
به موجب ماده ۱۱۸ قانون حمایت از مالکیت صنعتی، هرگونه استفاده از نام تجاری توسط غیر به صورت نام تجاری، علامت تجاری، علامت جمعی یا علامت تأییدی یا هرگونه استفاده از آنها بر روی کالا یا راجع به خدمات که عرفا موجب گمراهی عموم شود، ممنوع است. بنابراین، در صورت نقض حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری و سواستفاده از آن، امکان طرح شکایت کیفری وجود دارد.
این کار پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. تشخیص تخلف و اثبات آن به مدارک و دانش حقوقی نیاز دارد که شاید برای همه صاحبان کسب و کارها ممکن نباشد.
تیم متخصص ترازو با وکلای پایه یک دادگستری آماده ارائه مشاوره تخصصی به سوالات و مسائل شماست.
سخن پایانی
علامت تجاری کالا یا خدمات یک کسب و کار را از کالاها و خدمات رقبا متمایز می‌کند و می‌تواند به افزایش اعتماد مشتریان آن کسب و کار کمک کند. به این منظور، علامت تجاری باید طبق فرایندی که در قانون حمایت از مالکیت صنعتی مقرر شده، ثبت شود. پس از آن، ۱۰ سال از تاریخ ثبت اظهارنامه علامت تجاری از نظر قانونی حمایت می‌شود.
برای ثبت علامت تجاری بهتر است با یک وکیل حقوقی باتجربه در زمینه امور ثبتی مشورت کنید.