یکی از دغدغه‌های همیشگی جوامع مسئله‌ی ازدواج و طلاق است که به همین منظور و برای جلوگیری از زیاد شدن آمار طلاق و دفاع از حقوق اجتماعی، قانون برای این دو مقوله، ضوابطی را در نظر گرفته است. در این مطلب با ما همراه شوید تا با نوشتن دادخواست طلاق و مقررات مربوط به آن آشنایی پیدا کنید.
مقررات کلی طلاق
در ماده‌ی ۱۱۳۳ قانون مدنی آمده است که مرد هر زمان که بخواهد می‌تواند زن را طلاق بدهد امّا برای این کار نیز مقرراتی در نظر گرفته شده و به سادگی امکان‌پذیر نیست؛ مثلا مرد موظّف است که مهریه‌ی زن را به صورت کامل بپردازد و هم‌چنین برای این کار باید از دادگاه خانواده گواهی عدم امکان سازش دریافت کند که همین کار نیاز به جلسات مشاوره و تشریفاتی مانند مراجعه به داوری دارد که زمان‌بر است.
هم‌چنین علاوه بر مهریه باید تمام مسائل مالی زن مانند نفقه (خرج روزمره‌ی زندگی که مرد باید به زن بپردازد) و جهیزیه کاملا مشخص شده باشد.
شرایط درخواست طلاق زن
طبق قانون شرایط درخواست طلاق یا دادخواست طلاق از طرف زن بر خلاف مرد مشروط به وجود شرایط خاصی است؛ یعنی زن نمی‌تواند بدون دلیل درخواست طلاق بکند و حتما باید دلایلی که در قانون ذکر شده، وجود داشته باشد.
در ادامه‌ی ماده‌ی ۱۱۳۳ قانون مدنی آمده است که زن هم می‌تواند در صورت وجود شرایط بیان شده در قانون در مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰، دادخواست طلاق بدهد. البته علاوه بر این موارد در ماده‌ی ۱۰۲۹ قانون مدنی نیز شرایطی برای حق طلاق از طرف زن بیان شده است.
بنابر توضیحات داده شده زن در چهار مورد طبق قانون می‌تواند تقاضای طلاق داشته باشد:
- وکالت در طلاق داشته باشد.
- نفقه دریافت نکرده باشد.
- دچار عسر و حرج شده باشد.
- شوهر بیش از چهار سال غیبت کند.
در ادامه توضیحات این چهار مورد را برای آشنایی بیشتر خواهید خواند:
۱- وکالت در طلاق برای زن
مطابق با ماده‌ی ۱۱۱۹ قانون مدنی، زن و مرد در عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی را قید کنند که البته این شروط نباید مخالف با ماهیّت عقد ازدواج باشند؛ بنابر این قانون معمولا دفاتر ازدواج در شروط ضمن عقد و در متن سند ذکر می‌کنند که مثلا اگر شوهر بدون اجازه همسر دیگری اختیار کند، معتاد باشد، نفقه نپردازد، زندگی زن را تهدید کند و… زن از طرف مرد وکالت پیدا می‌کند که خود را طلاق بدهد.
بنابراین زن ابتدا باید در دادگاه شرایط ذکر شده را اثبات کند و سپس می‌تواند طلاق بگیرد، به عنوان مثال اگر در دادگاه ثابت نشود که مرد معتاد است یا همسر دیگری اختیار کرده، این وکالت برای زن ایجاد نخواهد شد.
البته معمولا دفاتر ازدواج علاوه بر این موارد که در متن سند قید شده است، به صورت مطلق نیز می‌توانند حق طلاق را ضمن عقد به زن منتقل کنند، به این ترتیب که در متن عقد اضافه می‌شود که زن بدون هیچ قید و شرطی از شوهر وکالت دارد که هر زمان بخواهد خود را طلاق بدهد که در این حالت نیاز به اثبات شرایط خاصی نخواهد بود و با طی کردن تشریفات قانونی، زن می‌تواند طلاق بگیرد.
۲- پرداخت نکردن نفقه یا ناتوانی در پرداخت آن
همان‌طور که می‌دانید نفقه از حقوق قانونی زن است که شوهر باید آن را بپردازد و عبارت است از هزینه‌های اولیه‌ی زندگی مانند خوراک، پوشاک و مسکن که مطابق با شأن اجتماعی زن باید پرداخت شود؛ بر همین اساس در ماده‌ی ۱۱۲۹ قانون مدنی، ذکر شده است که اگر مرد نفقه را نپردازد یا توان پرداخت نداشته باشد و امکان این نباشد که او را به پرداخت نفقه مجبور کنند، زن می‌تواند دادخواست طلاق بدهد و دادگاه شوهر را به طلاق مجبور خواهد کرد و اگر از این کار خودداری کند، دادگاه می‌تواند زن را طلاق بدهد.
بر اساس این ماده‌ی قانونی بین مردی که توانایی پرداخت نفقه ندارد و مردی که از دادن آن خودداری می‌کند، تفاوتی نیست و در هر صورت اگر زن با دشواری مواجه شود می‌تواند طلاق بگیرد.
۳- ایجاد عُسر و حَرَج برای زن
قانون مدنی در ماده‌ی ۱۱۳۰ بیان کرده است که عسر و حرج یعنی اینکه شرایطی در زندگی به وجود بیاید که ادامه‌ی آن برای زن با سختی همراه باشد و تحمل آن دشوار باشد. بر اساس قانون اگر چنین شرایطی برای زن به وجود بیاید می‌تواند دادخواست طلاق بدهد.
البته موارد عسر و حرج هم در قانون ذکر شده‌اند:
- ترک زندگی توسط شوهر به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه به صورت جسته و گریخته که البته باید در مدت یک سال اتفاق بیفتد.
- محکوم شدن مرد به حبس برای پنج سال یا بیشتر.
- اعتیاد داشتن مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی.
- کتک زدن یا هر نوع سوء استفاده از زن.
- مبتلا بودن مرد به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا جسمی که زندگی مشترک را تهدید کند، مانند ناتوانی جنسی و…
البته این موارد هم باید ابتدا در محکمه به اثبات برسند که در صورت وجود هر یک از آنها معمولا ثابت کردن آن کار سختی نخواهد بود.
۴- غیبت شوهر بیش از چهار سال
در ماده‌ی ۱۰۲۹ قانون مدنی هم یکی دیگر از موارد طلاق به درخواست زن معرفی شده است؛ طبق این ماده اگر مرد به مدت چهار سال کامل غیبت داشته باشد و اثری از او نباشد، زن می‌تواند دادخواست طلاق تنظیم کند و دادگاه هم می‌تواند او را طلاق بدهد.
بر این اساس دادگاه زن را طلاق خواهد دادامّا پیش از آن باید تشریفات قانونی آن انجام شده باشد، یعنی باید در یکی از روزنامه‌های بزرگ و یکی از روزنامه‌های محلی برای سه مرتبه‌ی متوالی آگاهی داده شود و از تاریخ آخرین آگهی یک سال گذشته باشد.
مدت زمان طلاق از طرف زن
طبق توضیحاتی که داده شد، برای دادخواست طلاق از طرف زن و به نتیجه رسیدن آن نمی‌توان مدت مشخصی تعیین کرد، چون این مسئله بستگی به این دارد که زن با کدامیک از دلایل و شرایط قانونی برای طلاق اقدام کرده است و اثبات آنها چه مقدار طول می‌کشد و اینکه شوهر به رأی دادگاه اعتراض کرده باشد یا خیر، ولی طبق معمول مدت تقریبی طلاق از طرف زن بین سه ماه تا یک سال به طول می‌انجامد.
درخواست طلاق در صورت باکره بودن زوجه
طبق قانون اگر زن به هر دلیلی باکره باشد برای دادخواست طلاق باز هم باید طبق شرایط یاد شده عمل کند، یعنی باید یکی از شروط موجود در قانون باید وجود داشته باشد تا زن حق دادخواست طلاق پیدا کند و باید حتما مراحل قانونی آن طی شود.
امّا در مورد مسائل مالی در هنگام طلاق زن باکره باید گفت که اگر ثابت شود که زن باکره است، مهریه‌ی او نصف خواهد بود ولی نفقه به او تعلق می‌گیرد، مگر اینکه در مدت زندگی از مرد تمکین نکرده باشد، یعنی وظایف زناشویی را انجام نداده باشد.
دادخواست طلاق از طرف زن و مهریه
مهریه از حقوق مسلّم زن محسوب می‌شود و به محض جاری شدن عقد، زن می‌تواند آن را مطالبه کند امّا اگر آن را نگرفته باشد و اکنون قصد طلاق داشته باشد، طبق قانون اگر هر یک از شرایط قانونی که حق طلاق را به زن می‌دهد، در دادگاه اثبات شود، زن می‌تواند علاوه بر طلاق، مهریه‌ی خود را کامل دریافت کند که البته حتی اگر طلاق هم نگیرد، می‌تواند مهریه‌اش را دریافت کند.
البته شرایط دیگری نیز وجود دارد، مثلا اگر زن نتواند شرایط چهارگانه را اثبات کند می‌تواند با مرد توافق کند که در ازای بخشیدن مهریه او را طلاق بدهد که این مسائل جزو طلاق توافقی محسوب می‌شوند. اطلاعات بیشتر در این خصوص را در مطلب وکیل مهریه برای وصول مهریه می توانید مطالعه کنید.
دادخواست طلاق و حضانت فرزندان
طبق قانون در هنگام طلاق حضانت فرزندان دختر و پسر تا هفت سالگی با مادر خواهد بود و اینکه دادخواست طلاق از طرف زن باشد، هیچ تأثیری در این موضوع نخواهد داشت.
مراحل درخواست طلاق از طرف زن
برای تنظیم دادخواست طلاق از طرف زن باید تشریفات قانونی آن طی شود؛ اولین مرحله ثبت نام کردن در سامانه‌ای به نام تصمیم و گرفتن نوبت مشاوره است و دومین مرحله شرکت کردن در جلسات مشاوره است که زن و مرد باید در آن شرکت کنند.
مرحله‌ی بعدی تنظیم دادخواست طلاق است که زن باید با وجود شرایطی که قبلا بیان شد و مدارک یا شواهدی که آنها را اثبات می‌کند، دادخواست خود را تنظیم کرده و مدارک خود را به آن ضمیمه کند تا دادگاه آنها را بررسی کند.
در مرحله‌ی چهارم جلسه دادرسی تشکیل می‌شود و دادگاه مدارک زن را بررسی کرده و در صورت مورد پذیرش بودن، حکم طلاق را صادر می‌کند که بعد از آن طرفین می‌توانند تقاضای تجدیدنظر داشته باشند و پس از رأی دادگاه تجدیدنظر باز هم امکان اعتراض به دیوان عالی کشور وجود دارد و اگر دیوان عالی حکم قطعی طلاق را صادر کند، طرفین شش ماه مهلت دارند تا برای جاری کردن صیغه‌ی طلاق، به دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه کنند.
نحوه‌ی نوشتن دادخواست طلاق
برای ثبت و نوشتن دادخواست طلاق از طرف زن فرم‌های مشخصی وجود دارد که معمولا باید از دفاتر الکترونیک قضایی آن را تهیه کرد؛ در این فرم‌ها مانند تمام دادخواست‌های معمول ابتدا باید مشخصات کامل و نشانی طرفین نوشته شود و پس از آن باید دلایل قانونی برای ثبت درخواست طلاق، بیان شود.
البته فقط نوشتن دلایل قانونی برای دادگاه کافی نیست و زن باید با ارائه‌ی مدارک یا شواهد، ادعای خود مبنی بر وجود شرایط قانونی طلاق را اثبات کند.
سخن پایانی
در تمام مراحل نوشتن دادخواست طلاق و تنظیم آن در نظر داشته باشید که برای موفقیت در پرونده حتما باید از وکیل باتجربه‌ی خانواده یا کارشناسان حقوقی متخصص کمک بگیرید که برای این کار پلتفرم حقوقی ترازو در کنار شما خواهد بود.
