تغییر سن در شناسنامه چگونه انجام می‌شود؟

تغییر سن در شناسنامه یکی از اموری است که گرچه به ندرت روی می‌دهد، اما ممکن است به دلایل مختلف به آن نیاز باشد. گاهی در اثر اشتباه کارمند اداره ثبت احوال، گاهی در اثر خطا در گواهی ولادت و گاهی به دلیل استفاده از شناسنامه برادر با خواهر فوت‌شده، سن واقعی فرد با سنی که در شناسنامه مندرج شده، فرق دارد. ممکن است سن واقعی، کمتر یا بیشتر از سن شناسنامه‌ای باشد. با توجه به این که امروزه اغلب ولادت‌ها در بیمارستان‌ها انجام می‌شود، این‌گونه موارد کمتر رخ می‌دهد، اما هنوز در برخی از مناطق کشور زایمان‌های سنتی رایج است. همچنین خطای کارمند اداره ثبت احوال هنوز هم متصور است. بنابراین بهتر است قدری در این رابطه بیشتر توضیح دهیم که آیا امکان تغییر سن شناسنامه‌ای وجود دارد و مراحل آن به چه صورت است؟

امکان تغییر سن در شناسنامه

آیا تغییر سن در شناسنامه یا به عبارت دیگر، اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه ممکن است؟ شناسنامه سندی رسمی است که توسط مامورین اداره ثبت احوال کشور صادر شده و حاوی مشخصات هویتی فرد از جمله نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، محل تولد، مشخصات پدر و مادر و … است. با توجه به این که این سند، سندی رسمی است، قانون‌گذار امکان تغییر آن را ممنوع کرده است تا اعتبار اسناد رسمی خدشه‌دار نگردد. بر اساس ‌قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها که در سال ۱۳۶۷ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده، تغییر تاریخ تولد اشخاص از زمان تصویب این قانون، ممنوع است.
اما آیا پاسخ به همین جا ختم می‌شود؟ خیر. قانون در تبصره این ماده واحده، راهی برای اصلاح تاریخ تولد مندرج در شناسنامه تعیین کرده که باید آن را بررسی کرد.

مراحل تغییر سن در شناسنامه

گفتیم قانون‌گذار امکان تغییر تاریخ تولد در شناسنامه را در تبصره ماده واحده قانون حفط اعتبار اسناد سجلی مشخص کرده است. بر اساس این تبصره، هرگاه اختلاف سن واقعی و سن شناسنامه‌ای بیش از ۵ سال باشد، این درخواست در کمیسیونی ویژه به نام «کمیسیون تشخیص سن» مطرح خواهد شد. درصورتی‌که کمیسیون رای به وجود اختلاف دهد، سازمان ثبت احوال اقدام به اصلاح سن فرد در شناسنامه و صدور شناسنامه جدید خواهد کرد.

نحوه رسیدگی به درخواست تغییر تاریخ تولد اشخاص در کمیسیون تشخیص سن

تشخیص اختلاف سن اشخاصی که سن واقعی آنها با تاریخ تولد مندرج در اسناد سجلی بیش از ۵ سال باشد، با کمیسیون ۵ نفره تشخیص سن محل صدور شناسنامه صاحب سند خواهد بود. رسیدگی به درخواست اشخاصی که اسناد سجلی آنها در خارج از کشور تنظیم شده است، با کمیسیون مستقر در تهران خواهد بود. در این مورد مدیر یا رئیس ثبت احوال وزارت امور خارجه در جلسه شرکت خواهد کرد. محل استقرار کمیسیون در واحدهای اجرائی ثبت احوال سراسر کشور است.
شروع به رسیدگی در کمیسیون با تسلیم درخواست کتبی صاحب سند یا ولی قانونی او خواهد بود. درخواست‌کننده باید درخواست خود را در برگ مخصوص (فرم شماره یک) نوشته و به همراه تصویر شناسنامه و یک قطعه عکس جدید به دبیرخانه کمیسیون ارائه کند.
دبیرخانه کمیسیون، درخواست و مدارک پیوست آن را اخذ و در صورت تکمیل بودن، در دفتر مخصوص ثبت می‌کند و رسید آن را به متقاضی می‌دهد. مسئول دبیرخانه پس از تشکیل پرونده و اخذ رونوشت یا تصویر سند سجلی پرونده، امر را تسلیم رئیس اداره ثبت احوال می‌نماید تا به نظر رئیس کمیسیون برسد.
پس از تعیین وقت توسط رئیس کمیسیون دبیرخانه، ابلاغ وقت به خواهان در محل دبیرخانه کمیسیون توسط مسئول دبیرخانه و در خارج از محل دبیرخانه توسط مأمورین ابلاغ می‌شود.
درخواست‌کننده مکلف است در وقت تعیین‌شده با در دست داشتن شناسنامه (شناسنامه افراد ۱۵ سال تمام باید ملصق به عکس باشد) در کمیسیون حاضر شود و چنانچه حاضر نشود و درصورتی‌که پرونده معد برای اظهارنظر باشد، کمیسیون تصمیم لازم را اتخاذ خواهد نمود. در غیر این صورت درخواست وی رد می‌شود. لکن خواهان می‌تواند درخواست مجدد به کمیسیون ارائه کند.
کمیسیون در وقت رسیدگی پس از مطالعه پرونده، ملاحظه اوراق و اسناد مربوط، شنیدن اظهارات درخواست‌کننده و درج آن در صورتجلسه، با اعلام ختم رسیدگی، تصمیم خود را در سه نسخه اعلام می‌کند. کمیسیون می‌تواند در صورت لزوم صاحب سند را جهت معاینه و تعیین سن به پزشک قانونی معرفی کند.

چه اشخاصی می‌توانند درخواست تغییر سن بدهند‌؟

هر یک از اشخاص زیر که خواهان اصلاح تاریخ تولد باشد، می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه‌اش، درخواست خود را ارائه دهد.

1. اشخاص ۱۸ سال به بالا؛
2. اشخاص کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند؛
3. پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت تغییر سن فرزندان کمتر از ۱۸ سال؛
4. قیم و وصی برای افراد تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.

مراحل تغییر سن به طور مختصر

گفتیم که اگر میزان تغییر سن بیش از ۵ سال باشد، هر فرد تنها برای یک بار حق تغییر سن مندرج در شناسنامه را با مراجعه به کمیسیون تشخیص سن خواهد داشت. مراحل آن که در بالا گفته شد، به شکل مختصر از این قرار است.

مدارک لازم برای تغییر سن در شناسنامه

1. درخواست کتبی صاحب سند یا ولی قانونی در برگ مخصوص؛
2. ارائه اصل شناسنامه عکس‌دار؛
3. یک قطعه عکس جدید؛
4. اصل و تصویر حکم رشد برای اشخاص کمتر از ۱۸ سال که شخصا مراجعه می‌‌کنند؛
5. اصل تصویر مدارک مربوط به قیم یا وصی برای افراد تحت سرپرستی؛
6. فیش بانکی طبق تعرفه جاری نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور؛
7. مدارکی دال بر وقوع اشتباه در سن شناسنامه‌ای مانند: استشهادیه، گواهی ولادت معتبر با تاریخی متفاوت، نظریه رسمی پزشکی قانونی مبنی بر سن واقعی فرد، اقرار کارمند ثبت احوال به اشتباه در ثبت تاریخ ولادت و مواردی از این دست.

فرم مخصوص درخواست به کمیسیون تغییر سن

امکان اعتراض به رای کمیسیون تشخیص سن

اگر پس از مراجعه به کمیسیون تشخیص سن، این کمیسیون درخواست ما را رد کرد چه باید کرد؟ آیا مرجعی برای اعتراض به آرای این کمیسیون وجود دارد؟ باید گفت بله. برخلاف باور عموم، امکان شکایت از آرای این کمیسیون در دیوان عدالت اداری وجود خواهد داشت. البته این امر دارای پیچیدگی‌ها و دشواری‌هایی است که توصیه می‌کنیم برای اقدام از خدمات وکلای با تجربه ما در پلتفرم حقوقی ترازو بهره‌مند شوید.

اجرای رای کمیسیون تشخیص سن

پس از موافقت اعضای کمیسیون تشخیص سن با درخواست متقاضی، اگر رای صادره از کمیسیون به نفع متقاضی باشد، با درخواست کتبی وی، در سند سجلی اجرا خواهد شد و شناسنامه با تاریخ تولد اصلاحی به او تحویل داده می‌شود. چنانچه رای به رد خواسته متقاضی صادر شده باشد، مراتب آن به وسیله کاربران ثبت احوال به منظور جلوگیری از تسلیم درخواست مجدد، درحاشیه سند درج خواهد شد. البته این رای قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری خواهد بود.

هزینه تغییر سن در شناسنامه

بر اساس تعرفه سازمان ثبت احوال، در سال ۱۴۰۱ هزینه درخواست تغییر سن در کمیسیون آن، مبلغ ۷۵۰ هزار ریال خواهد بود.

تغییر سن در شناسنامه به میزان کمتر از ۵ سال

تا اینجا هر چه گفتیم در مورد تغییر سن بیش از ۵ سال در شناسنامه بود. گفتیم که در این صورت، مرجع رسیدگی به این درخواست، کمیسیون تشخیص سن در سازمان ثبت احوال خواهد بود. اما در مواردی فرد مدعی است که میزان اختلاف سن واقعی با سن مندرج در شناسنامه کمتر از ۵ سال است. در این موارد چه باید کرد؟
در چنین حالتی، فرد باید با تقدیم دادخواست به دادگاه عمومی محل اقامت خود و ارائه ادله محکمه‌پسند، وجود اختلاف را ثابت کند. اگر این امر در دادگاه ثابت شد، دادگاه به نفع او حکم داده و این حکم توسط سازمان ثبت احوال اجرا خواهد شد.

مرجع صالح رسیدگی به درخواست تغییر سن

با توجه به مطالب گفته شده، مرجع صالح برای کم کردن و تغییر سن شناسنامه بدین شرح است: اگر تقاضا و اختلاف سن واقعی با سن مندرج در شناسنامه کمتر از ۵ سال باشد، با توجه به رای وحدت رویه شماره ۵۹۹ دیوان عالی کشور، دادگاه عمومی محل اقامت شخص متقاضی صالح به رسیدگی است. ثبت دادخواست باید با مراجعه به دفاتر الکترونیک خدمات قضایی صورت بگیرد. همچنین اگر میزان اختلاف بیش از ۵ سال باشد، متقاضی باید به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه مراجعه کند و با ثبت تقاضای خود در دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن، روند کار را دنبال کند.

دادخواست تغییر سن در شناسنامه

خواهان: خانم الف
خوانده: اداره ثبت احوال (شهرستان محل اقامت خواهان)
خواسته: تقاضای ابطال شناسنامه شماره … و صدور شناسنامه جدید با تاریخ تولد ………. با حفظ سایر مندرجات
دلایل و منضمات: کپی مصدق ۱- شناسنامه ۲ – استشهادیه شهود مبنی بر این که خواهان از شناسنامه خواهر متوفی خود استفاده می‌نمایند ۳ – عنداللزوم جلب نظـر پزشکی قانونی جهت تعیین سن واقعی
شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی …
با سلام احتراماً به استحضار می رساند:
شناسنامه‌ای که کپی مصدق آن تقدیم شده و درحال حاضر توسط اینجانب استفاده می‌گردد، شناسنامه واقعی اینجانب نبوده بلکه متعلق به خواهر متوفی بنده می‌باشد که والدینم به لحاظ بی‌اطلاعی و نیز علاقه شدید به فرزند متوفیشان، حاضر به ابطال آن نشده و آن را به بنده اختصاص داده‌اند .با عنایت به این که سن واقعی بنده با سن مندرج در شناسنامه نزدیک به دو سال اختلاف دارد، لذا تقاضای صدور حکم به ابطال شناسنامه شماره …و صدور شناسنامه جدید با تاریخ تولد ………. با حفظ سایر مندرجات مورد استدعاست.
امضای خواهان

تغییر سن به دلیل استفاده از شناسنامه خواهر یا برادر

افراد به دلایل مختلف ممکن است سنی متفاوت از شناسنامه خود داشته باشند. یکی از این دلایل، استفاده از شناسنامه برادر یا خواهر فوت‌شده برای نوزاد دیگر است. باید توجه داشت که در این موارد هم مانند فوق عمل می‌شود. یعنی اگر مقدار تفاوت کمتر از ۵ سال است، در دادگاه و اگر میزان اختلاف بیش از ۵ سال است، باید درخواست را در سازمان ثبت احوال پیگیری کرد.
تنها تفاوت در این حالت این است که متناسب با علت اختلاف سن واقعی و شناسنامه‌ای، باید مدارکی محکمه‌پسند ارائه داد و متن درخواست یا دادخواست را بر اساس آن تنظیم کرد.

افزایش یا کاهش سن با یکدیگر فرقی می‌کند؟

درپاسخ باید گفت که تمام این روندها در مورد کاهش و افزایش سن اعمال می‌شوند و فرقی بین این دو نیست.

آیا از نظر قانون خدمت وظیفه عمومی، تغییر سن در کمیسیون تشخیص سن معتبر است؟

براساس ماده ۳ قانون خدمت وظیفه عمومی، سن مشمولان و افراد تحت تکفل از لحاظ خدمت وظیفه و یا معافیت از آن، تابع مندرجات اولیه اولین شناسنامه بوده و هرگونه تغییری که بعدا به عمل آمده باشد، از لحاظ وظیفه عمومی معتبر نخواهد بود. البته تبصره می‌گوید که تغییر سن بر مبنای ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها، فقط درباره خود مشمولین معتبر است ( اصلاحی ۱۳۹۰).

آیا می‌توان دوبار در کمیسیون درخواست تغییر سن داد؟

طبق ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب ۱۷/۱۱/۱۳۶۷، صاحب شناسنامه تنها یک بار در طول عمر و درصورتی‌که اختلاف سن واقعی با سن مندرج در اسناد سجلی بیش از ۵ سال باشد، می‌تواند از کمیسیون درخواست تغییر تاریخ تولد خود را داشته باشد.

هر فرد چند بار می‌تواند برای تغییر سن خود اقدام کند؟

چه اختلاف سن واقعی کمتر از ۵ سال باشد و چه بیشتر از ۵ سال، هر فرد در طول عمر خود تنها یک بار می‌تواند اقدام به اصلاح سن در شناسنامه کند. بنابراین اگر تقاضا یا دادخواست فرد رد شود و این امر قطعیت یابد، یا این که رای به نفع او صادر شود، دیگر نمی‌تواند تقاضای دیگری در مورد اصلاح سن شناسنامه‌ای انجام دهد.

متقاضی درخواست تغییر سن را به کدام اداره ثبت احوال تسلیم نماید؟

متقاضی می‌تواند درخواست کتبی را به ثبت احوال محل سکونت خود تحویل داده تا پس از بررسی‌های لازم و تکمیل پرونده، درخواست جهت طرح در کمیسیون تشخیص سن، به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه ارسال گردد. درخواست‌ اشخاصی که اسناد سجلی آنها از نمایندگی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور صادر شده باشد، به دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن مستقر در اداره کل ثبت احوال استان تهران تسلیم خواهد شد.

سخن پایانی

تغییر سن بر اساس میزان آن، در دو مرجع دادگاه عمومی و کمیسیون تشخیص سن قابل بررسی است و تنها برای یک بار امکان انجام آن وجود دارد. بنابراین بهتر است تا برای پیگیری این درخواست با وکلای متبحر در این زمینه مشورت کنید. وکلای ما در پلتفرم حقوقی ترازو همواره برای کمک به شما آماده هستند.

سوالات متداول