ارش البکاره چیست و در چه مواردی پرداخت می‌شود؟

ارش البکاره یا خسارت آسیب رسیدن به پرده بکارت در زنان از مواردی است که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده است. طبیعی است که قوانین جزایی باید حتما در مورد جزییات مسائلی که رخ می‌دهد حکم صادر کنند. ارش البکاره نیز یکی از این موارد است که باید درباره آن سخن گفت. با ما در این مقاله همراه باشید تا در این باره بیشتر سخن بگوییم.

تعریف ارش البکاره

اگر بکارت زن در اثر عمل فرد دیگری از بین برود، زن می‌تواند ارش البکاره خود را طلب کند. توضیح آنکه در قانون برای جنایات غیرعمد فرد مرتکب باید اقدام به پرداخت دیه کند. گاهی این دیه معلوم و مشخص است و در شرع و قانون بیان شده است که به آن دیه یا دیه مقدر گفته می‌شود. گاهی نیز این خسارت در شرع و قانون به طور دقیق بیان نشده است و با توجه به میزان آسیب باید خسارت عضو ناقص شده نسبت به عضو سالم سنجیده شود و دیه پرداخت گردد. به این دیه در اصطلاح دیه غیرمقدر و یا ارش گفته می‌شود.

با این توضیح و با توجه به اینکه از بین بردن پرده بکارت در زنان دارای دیه معین و مشخص نیست، در صورتیکه فردی غیر از همسر زن این پرده را دچار آسیب کند، باید اقدام به پرداخت ارش البکاره زن بکند. به عبارت دیگر ارش البکاره دیه از بین بردن بکارت زن بوده که در شرع معین نشده و دادگاه با توجه به قانون و میزان آسیب میزان آن را معین می‌کند.

ازاله بکارت به چه معناست؟

گفتیم که ازاله بکارت توسط غیرهمسر موجب ارش البکاره خواهد بود. اما ازاله بکارت به چه معناست؟ در واقع از بین رفتن پرده بکارت در زنان همان ازاله بکارت خواهد بود. البته بسته به نوع پرده بکارت این امر در افراد مختلف دارای تفاوت خواهد بود.

برای مثال افرادی که دارای پرده از نوع اتساعی هستند، با دخول جنسی دچار پارگی پرده نخواهند شد ولی شکل ظاهری پرده در صورت دخول چه با آلت مردانه و چه با وسیله دیگر دچار تغییراتی خواهد شد که توسط پزشکی قانونی قابل تشخیص بوده و می‌توان آن را ازاله بکارت دانست. پس به تعبیر دیگر هر نوع آسیبی به این پرده را به نوعی می‌توان ازاله بکارت برشمرد. البته این امر لزوما با دخول جنسی یا شیء دیگر در واژن محقق نخواهد شد و گاهی با ایجاد ضربه به واژن و یا پریدن از ارتفاع حاصل نیز می‌شود.

ارش البکاره در صورت عدم رضایت زن

تا اینجا گفتیم که ماهیت ارش البکاره چیست و برای تحقق آن باید بکارت زایل گردد و معنای آن را نیز بیان کردیم. اما در اینجا باید به این موضوع پرداخت که شرط اصلی تعلق ارش البکاره چیست؟ شرط اصلی برای تحقق ارش البکاره عدم رضایت زن است. یعنی درصورتیکه زن راضی به ازاله بکارتش نباشد، چه این امر با رابطه جنسی محقق گردد و چه اینکه به وسیله دیگری محقق شود، ارش البکاره به زن تعلق خواهد گرفت.

بر اساس ماده ۶۵۸ قانون مجازات اسلامی بخش دیات، هرگاه ازاله بکارت غیرهمسر با مقاربت یا به هر وسیله دیگری و بدون رضایت صورت گرفته باشد، موجب ضمان مهرالمثل است. همچنین بر اساس تبصره ۲ این ماده، رضایت دختر نابالغ یا مجنون یا مکرَهی که رضایت واقعی به زنا نداشته در حکم عدم رضایت است. بنابراین برای اینکه ارش البکاره به زن تعلق بگیرد، وی باید ناراضی از این کار بوده و در صورت رضایت او نسبت به عمل ازاله بکارت، چیزی به او تعلق نخواهد گرفت.

میزان ارش البکاره زن در صورت عدم رضایت او

میزان ارش البکاره یا خسارتی که در صورت عدم رضایت زن در ازاله بکارت به او پرداخت می‌شود، بر اساس ماده ۶۵۸ قانون مجازات اسلامی برابر مهرالمثل خواهد بود. بر خلاف مهرالمسمی که همان مهریه تعیین شده در زمان عقد نکاح است، مهرالمثل مهریه‌ای است که به موجب قرارداد تعیین نشده است، بلکه بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی و غیره با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و مکان معین می‌گردد.

ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی در این باره مقرر می دارد که برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.

بنابراین اگر زنی توسط شخصی غیر همسرش، چه در اثر مقاربت جنسی و یا در اثر فعلی دیگر، بکارت خود را از دست داد، مرد باید به میزان مهرالمثل به او پرداخت کند. ممکن است بپرسید که این مهرالمثل چگونه تعیین خواهد شد؟ این امر با ارجاع به کارشناسان رسمی دادگستری که در زمینه امور خانواده متخصص هستند با لحاظ وضعیت خانوداگی و اجتماعی زن تعیین خواهد شد.

ارش البکاره در صورت رضایت زن در ازاله بکارت

بر اساس تبصره ۱ ماده ۶۵۸ قانون مجازات اسلامی، هرگاه ازاله بکارت با مقاربت و با رضایت انجام گرفته باشد، چیزی ثابت نیست. بنابراین در صورتیکه زن نسبت به انجام عمل جنسی که موجه ازاله بکارت می‌شود رضایت داشته باشد، دیگر ارش البکاره به او تعلق نخواهد گرفت. اینکه قانون می‌گوید برای زن چیزی ثابت نیست، ظاهرا به این معناست که نه ارش البکاره به او تعلق می‌گیرد، نه مهرالمثل و نه حتی خسارت معنوی.

ازاله بکارت توسط همسر

نکته مهمی که در این بین باید مورد توجه قرار داد این است که ارش البکاره تنها در جایی تعلق خواهد گرفت که این عمل توسط غیرهمسر زن انجام بگیرد. پس اگر همسر چه با آلت تناسلی و چه با غیر آن اقدام به ازاله بکارت زن خود کند، هیچ دیه‌ای به گردن او نخواهد آمد.

افضای زن توسط همسر

گفتیم که اگر مرد بکارت همسر خود را بردارد، دیه ای به گردن او تعلق نخواهد گرفت. اما قانون در صورتی که مرد زن خود را افضا کند، او را مسئول پرداخت دیه به زن خواهد دانست. ممکن است بپرسید که افضا به چه معناست؟‌ اگر مرد در اثر تماس جنسی رفتاری کند که مجرای ادرار و مجرای خون چرخه قاعدگی زن با هم یکی شود، یا بنابر نظری دیگر، مجرای ادرار و مدفوع زن با هم یکی گردد، این عمل افضا نام دارد.

بر اساس ماده ۶۶۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲) افضای همسر به ترتیب ذیل موجب ضمان است:

• هرگاه همسر، بالغ و افضاء به سببی غیر از مقاربت باشد، دیه کامل زن باید پرداخت شود.
• هرگاه همسر، نابالغ و افضاء به سبب مقاربت جنسی باشد علاوه‌ بر تمام مَهر و دیه کامل زن، نفقه نیز تا زمان وفات یکی از زوجین بر عهده زوج است هر چند او را طلاق داده باشد.

بنابراین اگر صرفا در حین رابطه جنسی مرد با همسر بالغ خود این اتفاق رخ داده باشد، مرد نیازی به پرداخت دیه ندارد؛ مگر آن که زن بتواند عمد بودن رفتار مرد را ثابت کند که در آن صورت نیز مرد باید دیه تمام زن را بدهد. اما اگر زن بالغ باشد و مرد با رفتاری غیر از نزدیکی جنسی این کار را انجام دهد باید دیه کامل زن را بپردازد.

افضای زن توسط غیرهمسر

بر اساس ماده ۶۶۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲) افضای غیر همسر، به ترتیب ذیل موجب ضمان است:

• هرگاه افضاء‌ شده نابالغ یا مکرَه بوده و افضاء به سبب مقاربت باشد، علاوه‌ بر مهرالمثل و دیه کامل زن، در صورت ازاله بکارت، ارش ‌البکاره نیز ثابت خواهد بود و اگر افضاء به غیرمقاربت باشد، دیه کامل زن و در صورت ازاله بکارت، مهرالمثل نیز ثابت است.
• هرگاه افضاء با رضایت زن بالغ و از طریق مقاربت انجام گرفته باشد، تنها پرداخت دیه کامل زن ثابت خواهد بود.
• افضای ناشی از وطی به شبهه علاوه‌ بر مهر ‌المثل و دیه، در صورت ازاله بکارت، موجب ارش ‌البکاره نیز می‌ باشد.

ایراد آسیب علاوه بر ازاله بکارت

هرگاه فرد در ازاله بکارت باعث آسیب دیگری به زن شود، بر اساس ماده ۶۵۹ قانون مجازات اسلامی، باید دیه یا ارش آن را نیز بپردازد. به عنوان مثال ممکن است در حین این عمل به مثانه فرد آسیب رسانده و یا به عضلات مقعدی آسیب وارد گردد و در نتیجه، زن اختیار کنترل ادرار و یا مدفوع خود را از دست بدهد. در این صورت دیه و یا ارش این امور باید علاوه بر ارش البکاره پرداخت گردد.

ارش البکاره در صیغه موقت

از آنجا که صیغه موقت نیز یکی از اقسام ازدواج است، بنابراین در این موارد نیز همانطور که گفتیم ارش البکاره به زن تعلق نخواهد گرفت. چون بر اساس همان قانون کلی که بالاتر بیان شد، ارش البکاره تنها در مواردی است که ازاله بکارت توسط شخصی غیر از همسر انجام گرفته باشد و ازاله بکارت توسط همسر دیه نخواهد داشت.

ارش البکاره در دوران نامزدی

عقد نامزدی عقدی است که در آن طرفین تعهد می‌کنند تا در آینده با یکدیگر ازدواج کنند و این عقد سبب نمی‌شود که زن و مرد همسر هم به حساب آیند. البته در عرف متداول کشور ما، بعد از نامزدی، معمولا طرفین با عقد موقت و یا حتی عقد دائم به یکدیگر محرم شده و شرعا و قانونا زن و شوهر به حساب می‌آیند؛ گرچه ممکن است تا مدتها در یک خانه با هم زندگی نکنند.

در عرف به این دوران، دوران عقد بستگی و یا حتی نامزدی نیز می‌گویند. در صورتیکه ازاله بکارت در زمانی باشد که طرفین صرفا نامزد بوده و عقد ازدواج شرعی میان ایشان جاری نشده است، در صورت ازاله بکارت و عدم رضایت زن، ارش البکاره که در اینجا همان مهرالمثل باشد، به زن تعلق خواهد گرفت. اما درصورتیکه عقد شرعی جاری شده باشد، دیگر ازاله بکارت زن دیه‌ای نخواهد داشت.

تفاوت ارش البکاره و مهرالمثل

در قانون تفاوت این دو به طور واضحی بیان نشده است؛ اما می‌توان با رجوع به منابع دیگر تا حدی میان این دو تفاوت قائل شد. در واقع ارش البکاره نوعی دیه غیرمقدر است که به زن در صورت ازاله بکارت تعلق خواهد گرفت، اما مهرالمثل مهریه‌ای است که در موارد مذکور در قانون به زن تعلق خواهد گرفت و ملاک محاسبه آن وضعیت زن از حیثت‌های مختلف خواهد بود.

ارش البکاره در صورت تجاوز به زن

اگر زنی مورد تجاوز مردی بیگانه قرار بگیرد، قانون چه برخوردی با او خواهد کرد؟‌ در صورت اثبات این امر، مرد زناکار اعدام خواهد شد. علاوه بر اینکه فرد متجاوز اعدام می‌شود، اگر در اثر اقدام او زن باکره باشد، مرد باید مهرالمثل و ارش البکاره زن را بدهد. یعنی هم مهرالمثل بر گردن او خواهد آمد و هم بر اساس نظر پزشکی قانونی، مبلغی نیز به عنوان آسیب به بکارت به عنوان ارش البکاره به زن تعلق خواهد گرفت.

اما اگر زن باکره نبوده باشد، پس از اقدام مرد علاوه بر مجازات اعدام، او به پرداخت مهرالمثل نیز محکوم خواهد شد، ولی چون زن باکره نبوده، دیگر نیازی به پرداخت ارش البکاره نیست.

سخن پایانی

ارش البکاره یکی از راه‌های قانونی برای جبران خسارت ازاله بکارت در زنان است که قانون آن را پیش بینی کرده است. البته ما در مقاله حاضر سعی کردیم تنها بخشی از قوانین این موضوع را برای آشنایی شما بیان کنیم. شما نیز اگر در این زمینه سوالی دارید، می‌توانید آن را با وکلای مجرب ما در پلتفرم حقوقی ترازو در میان بگذارید.

سوالات متداول