مسائل مربوط به ارث همسران که شامل ارث زن از شوهر و ارث مرد (شوهر) از زن است، یکی از مهمترین موارد ارث محسوب میشود. در بسیاری از موارد، موضوع ارث تبدیل به یک چالش شده و اختلافات زیادی بین فرزندان و همسر متوفی به وجود می‌آورد. گاهی حتی کار به جایی می‌کشد که تنها یک مرجع قانونی مثل وکیل انحصار وراثت میتواند آن را به صورت مسالمت‌آمیز حل کند.
آگاهی از چنین مسائلی موجب جلوگیری از تضییع حقوق افراد میشود و عدم آگاهی از آن نیز موجب میشود تا یک فرد نسبت به حق و حقوقش اقدامی نکند و دیگران از این موضوع سوء استفاده کنند. برای آگاهی از قوانین ارث همسر، توصیه می‌کنیم این مقاله را به خوبی مطالعه کنید.
قانون جدید ارث زن از شوهر
ارث زن از شوهر به چند مورد بستگی دارد. مثلا اینکه آیا زوجین دارای فرزند هستند یا نه؟ آیا مرد، تنها یک زن دارد یا دو زن و یا حتی چندین زن اختیار کرده؟ ازدواج زن و مرد دائمی بوده یا موقت؟ آیا زوجین پیش از مرگ متوفی از هم جدا شده‌اند یا خیر؟
سهم ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند
سهم ارث زن از شوهر در صورتی که زوجین دارای فرزند باشند، یک هشتم است. البته در گذشته زنان فقط از اموال منقول ارث می‌بردند و از اموال غیرمنقول چیزی به آنها نمی‌رسید. اما به موجب قانون جدید، زنان هم از اموال منقول ارث میبرند و هم از قیمت اموال غیرمنقول.
طبق ماده ۹۴۶ قانون مدنی، در صورتی که مردی فوت کند و فرزند داشته باشد، همسر یک هشتم از اموال منقول مانند ماشین، وسایل و غیره و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقولی چون زمین و خانه را نیز به ارث میبرد.
اگر مردی چند زن داشته باشد، سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آنها تقسیم شود. یعنی یک هشتم اموال بین همه‌ی این زنان باید به صورت مساوی تقسیم شود.
در صورتی که اختلافاتی بین زنان متوفی و یا فرزندان او در مورد سهم‌الارث به وجود بیاید، یک وکیل ارث خوب میتواند مشکلات و موانع را برطرف کند. علاوه بر این میتواند سریعترین راه برای انحصار وراثت و تقسیم اموال را ارائه کرده و متوفی را از دیونی که بر گردنش است، نجات دهد.
سهم ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند
ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند طبق آنچه در قانون مدنی آمده، بیشتر از زمانی است که فرزندی در میان باشد. در صورتی که مردی فوت کند و اولادی نداشته باشد، ارث زن به جای یک هشتم، یک چهارم است. یعنی یک چهارم از اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیرمنقول به زن میرسد.
لازم به ذکر است که اگر مردی چند زن و فرزند داشته باشد، سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آنها تقسیم شود. مثلاً اگر متوفی دو زن و فرزند داشته باشد، سهم هر دو زن باهم یک هشتم است که بین آنها به طور مساوی تقسیم میشود.
ارث زن از شوهر در ازدواج موقت
ارث زن از شوهر در عقد دائم، در قانون مدنی مشخص شده است. بر اساس ماده ۹۴۶ قانون مدنی، زوجینی که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث میبرند.
اما ارث بردن زن در عقد موقت در قانون پیش‌بینی نشده است. سوالی که پیش می‌آید این است که تکلیف ارث زن در عقد موقت چیست و آیا در صیغه موقت هم به زن ارث تعلق می‌گیرد یا خیر؟
طبق قوانین و قواعد فقهی، در عقد موقت زن از شوهر ارث نمی‌برد؛ زیرا رابطه توارث جزو احکام آمره است، به این معنی که برخلاف آن نمی‌توان توافقی انجام داد.
ارث زن از مرد در صورت طلاق
وجود رابطه سببی میان زن و شوهر، سبب میشود که به هر کدام از آنها پس از فوت دیگری ارث تعلق بگیرد.
بر اساس قانون ۸۶۴ قانون مدنی، از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث میبرند، هر کدام از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. در ماده ۹۴۳ قانون مدنی نیز شرایط ارث زن از شوهر در صورت طلاق مشخص شده است.
بر اساس این ماده، اگر شوهر، زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آنها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث میبرد. ولی اگر فوت یکی از آنها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق بائن باشد، از یکدیگر ارث نمی‌برند.
اگر بخواهیم این ماده را کامل توضیح دهیم، می‌توانیم بگوییم که طلاق بین زوجین دو نوع است: یا بائن است یا رجعی.
اگر طلاق بائن باشد، مرد و زن پس از طلاق به صورت کامل از هم جدا شده و امکان رجوع از طلاق وجود ندارد.
اگر طلاق رجعی است که بر اساس آن مرد میتواند در مدت عده طلاق رجعی، به زن رجوع و با او زندگی کند، بدون اینکه نیازی به خواندن عقد ازدواج مجدد باشد. در خصوصِ بردن ارث مطلقه رجعیه، یعنی خانمی که با طلاق رجعی از همسرش جدا شده، همان حکم زوجه را دارد و از حقوق زوجه که در قانون مدنی برایش مقرر شده، برخوردار میشود.
به عبارت دیگر در صورتی که زن و شوهر با طلاق رجعی از هم جدا شده باشند و شوهر در طول مدت عده طلاق رجعی (سه ماه) فوت کرده باشد، زن میتواند از ارث برخوردار شود. ولی اگر طلاق از نوع بائن باشد یا فوت مرد بعد از عده طلاق زن اتفاق بیافتد، دریافت سهم الارث زن پس از طلاق، منتفی است.
در صورتی که مردی در حال بیماری، اقدام به انعقاد عقد با زنی کند و به دلیل همان بیماری و قبل از ازدواج با زن فوت نماید، زن از او ارث نخواهد برد. البته اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به دلیل همان بیماری فوت کند، زوجه مشروط بر این که ازدواج نکرده باشد، از او ارث می برد، حتی اگر طلاق بائن باشد.
سهم الارث مرد از زن با فرزند
در مورد ارث بردن شوهر از زن و یا به عبارتی ارث مرد از اموال زن، قانون به این صورت است که چنانچه زن فوت کند و دارای فرزند نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث می برد. اگر زن، وارث دیگری مانند پدر و مادر نداشته باشد نیز بقیه اموال زن برای شوهر خواهد بود. اگر زن فوت کند و دارای اولادی باشد، شوهر یک چهارم از اموال زن را به ارث میبرد.
سوالات متداول درباره ارث همسر
آیا زن صیغه‌ای ارث میبرد؟
اگر صیغه به صورت دائم باشد، بله. یعنی این زن هم، مانند زن اولِ متوفی ارث میبرد که ارث آنها همان یک هشتم (در صورت داشتن فرزند) و یا یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) است که به صورت مساوی بین دو زن یا زنان تقسیم میشود.
ارث زن به چه کسانی میرسد؟
در رابطه با تقسیم ارثیه زن، اگر زن فوت‌شده دارای فرزند نباشد، نصف اموال وی به شوهر میرسد، یک سوم باقیمانده سهم مادر و دو سوم سهم پدرش خواهد شد.
ولی اگر زن دارای فرزند باشد، شوهر یک چهارم اموال را به ارث میبرد و پدر و مادر هر کدام یک ششم و مابقی بین وراث به نسبت مردان دو برابر زنان، تقسیم میشود.
اگر وارث زن، فقط یک نفر یعنی شوهر یا فقط پدر یا مادر یا یکی از اولاد باشد، تمام ارث به آن یک نفر میرسد.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد احکام و قوانین ارث همسر، ارث زن از شوهر و سهم الارث شوهر از زن را در اختیار شما قرار دادیم، امیدواریم که این مطالب راهگشای مشکلات ارثی شما باشد. در صورت هرگونه مشکل می‌توانید به مشاوران پلتفرم حقوقی ترازو مراجعه کنید.
سوالات متداول
۱. آیا مرد از همسرش ارث میبرد؟
بله؛ مگر در ازدواج موقت.
سلام وقت بخیر اگر زن اول شوهر فوت کند و مرد زن دوم بگیرد ، بعد از فوت شوهر از ارث زن اول به زن دوم میرسد؟؟
سلام و وقت بخیر
خیر سببی برای ارث وجود نداره.
با تشکر از توضیحات زیبای شما .
کاش در مورد سهم وارثان ، از زن بدون فرزند ولی دارای بازماندگان ( شوهر و پدر ومادر ) ، چون مجموع سهم الا رث آنان بیش از یک واحد میشود توضیح بیشتری میدادید . موفق باشید .
سلام و وقت بخیر
در صورت نداشتن فرزند و داشتن پدر، مجموع از یک واحد بیشتر نخواهد شد.
سلام
اگر همسر مردی فوت کند و آنها فرزندی نداشته باشند و همینطور پدر و مادر همسر هم در قید حیات نباشند ارث مرد چه میزان است؟
(به عنوان مثال همسر دارای سه برادر هم میباشد)
سلام و وقت بخیر
میزان سهم الارث مرد نصف اموال زوجه خواهد بود.
سلام مجدد.
تکلیف نصف دیگر اموال چی میشه؟ وقتی فرزندی نداشته باشن و پدر و مادر زوجه زنده نباشه؟
یعنی به برادرهای زوجه میرسه؟؟؟
سلام و وقت بخیر
زمانی که از طبقه اول(پدر، مادر و اولاد) وارثی نباشه، از طبقه دوم هر کسی باشه از جمله برادر، ارث میبره.
موفق باشید.
سلام. زنی که یک فرزند پسر دارد. ایا میتواند وصیت کند که همه اموالش بعد از مرگ به شوهرش برسد؟ یا بتواند میزان سهم شوهر و فرزند را در وصیت تعیین کند؟ و در صورت وصیت نکردن تقسیم اموال بین شوهر و پسرش چگونه است؟ متشکرم
سلام و وقت بخیر
تا یک سوم اموال طبق وصیت شما تقسیم میشه. ما بقی طبقسهمی که قانون برای هر وارث تعیین کرده تقسیم میشه. در صورتی که والدین در قید حیات نباشند سهم شوهر یک چهارم هست و ما بقی به فرزند میرسه.
سلام؛ پدر خانواده بعد از فوت همسر اول مجدد ازدواج دائم نموده و از همسر دوم نیز دارای فرزند می گردد. سوال : آیا فرزندان همسر اول از اموال همسردوم و فرزندان همسردوم از اموال همسر اول ارث خواهند برد ؟ممنون
سلام و وقت بخیر علی عزیز
خیر. هیچ کدوم از هم ارث نمیبرن.
سلام.اگر زنی ازدواج مجدد کند و از همسر فعلی خود فرزندی نداشته باشد اما از همسر سابق خود دارای فرزند باشد در صورت فوت زن آیا ارثی به همسر دومش میرسد؟
سلام و وقت بخیر
در صورتی که ازدواج دائم باشه( نه موقت ) همسر دوم ارث میبره.
موفق باشید.
با سلام، اگر زنی فوت کند و فرزند نداشته باشد، شوهر وی نیمی از اموال او را ارث می برد. آیا این شامل ارث زن هم می شود؟ به عنوان مثال اگر زن از پدر خود به همراه بقیه خواهران و برادران ملکی به ارث برده باشد، آیا حالا که فوت کرده، بخشی از ارث او به شوهرش ارث می رسد؟ ممنونم.
با سلام
بله اگر پدر زن قبل از زن فوت کرده باشد، زن از اموال پدر خود ارث میبرد و در صورت فوت زن آن بخش از اموال که به زن ارث رسیده به وراث زن خواهد رسید.
باسلام پدرم چند سال پیش فوت کرده ایشون دارای دو زن واز هردو فرزندانی را دارد اموالی راکه مادرم دارد وبه نام خودش است بعد از فوت مادرم آیا زن دوم وفرزندانش آیا ارث میبرند ممنون از شما؟؟؟
با سلام
با توجه به اینکه بین مادر شما و همسر دیگر پدرتان و فرزندان او رابطه توارث برقرار نیست،اموالی که به نام مادر شما هستند به ایشان ارث نخواهد رسید.
سلام. مادرم قبل از انقلاب فوت شد(۱۳۳۵).بعد از ده سال ازدواج کرد.زمینی از پدربزرگم به مادرم و دیگر خواهر و برادران رسید.آیا زمینی که به مااز مادر رسیده پدرم هم سهمی میبره؟
فرنگیس عزیز سلام. اگر پدر بزرگ شما قبل از مادر شما فوت کرده باشند و ملک به مادر شما ارث رسیده باشد، پس از فوت وی، شوهر و فرزندان از سهم ارث مادر از آن ملک پدربزرگ ارث خواهند برد.
باسلام بله از سهم یک چهارم شوهرش که از زن اول ارث می‌برده مطالبه ارث شوهرش
سلام آیا زنی که اولاد ندارد و فوت کند آیا ارث زن به شوهر میرسد یا به خانواده زن میرسد
سلام افشین عزیز. به شوهر ارث میرسد. ارث به خانواده زن نیز بستگی به این موضوع دارد که آنها جز ورثه باشند مثلا پدر و مادر ایشان.