قانون ارث همسر؛ ارث شوهر از زن و زن از شوهر

مسائل مربوط به ارث همسران که شامل ارث زن از شوهر و ارث مرد (شوهر) از زن است، یکی از مهم­ترین موارد ارث محسوب می‌شود. در بسیاری از موارد، موضوع ارث تبدیل به یک چالش شده و اختلافات زیادی بین فرزندان و همسر متوفی به وجود می­‌آورد. گاهی حتی کار به جایی می­‌کشد که تنها یک مرجع قانونی مثل وکیل انحصار وراثت می­‌تواند آن را به صورت مسالمت‌­آمیز حل کند.

آگاهی از چنین مسائلی موجب جلوگیری از تضییع حقوق افراد می‌­شود و عدم آگاهی از آن نیز موجب می‌­شود تا یک فرد نسبت به حق و حقوقش اقدامی نکند و دیگران از این موضوع سوء ­استفاده کنند. برای آگاهی از قوانین ارث همسر، توصیه می­‌کنیم این مقاله را به خوبی مطالعه کنید.

قانون جدید ارث زن از شوهر

ارث زن از شوهر به چند مورد بستگی دارد. مثلا اینکه آیا زوجین دارای فرزند هستند یا نه؟ آیا مرد، تنها یک زن دارد یا دو زن و یا حتی چندین زن اختیار کرده؟ ازدواج زن و مرد دائمی بوده یا موقت؟ آیا زوجین پیش از مرگ متوفی از هم جدا شده‌اند یا خیر؟

سهم ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند

سهم ارث زن از شوهر در صورتی که زوجین دارای فرزند باشند، یک هشتم است. البته در گذشته زنان فقط از اموال منقول ارث می‌بردند و از اموال غیرمنقول چیزی به آنها نمی‌رسید. اما به موجب قانون جدید، زنان هم از اموال منقول ارث می‌برند و هم از قیمت اموال غیرمنقول.

طبق ماده ۹۴۶ قانون مدنی، در صورتی که مردی فوت کند و فرزند داشته باشد، همسر یک هشتم از اموال منقول مانند ماشین، وسایل و غیره و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقولی چون زمین و خانه را نیز به ارث می‌­برد.

اگر مردی چند زن داشته باشد، سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آنها تقسیم شود. یعنی یک هشتم اموال بین همه‌­ی این زنان باید به صورت مساوی تقسیم شود.

در صورتی که اختلافاتی بین زنان متوفی و یا فرزندان او در مورد سهم‌الارث به وجود بیاید، یک وکیل ارث خوب می‌تواند مشکلات و موانع را برطرف کند. علاوه بر این می‌­تواند سریع­ترین راه برای انحصار وراثت و تقسیم اموال را ارائه کرده و متوفی را از دیونی که بر گردنش است، نجات دهد.

سهم ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند

ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند طبق آنچه در قانون مدنی آمده، بیشتر از زمانی است که فرزندی در میان باشد. در صورتی که مردی فوت کند و اولادی نداشته باشد، ارث زن به جای یک هشتم، یک چهارم است. یعنی یک چهارم از اموال منقول و یک چهارم از قیمت اموال غیرمنقول به زن می‌­رسد.

لازم به ذکر است که اگر مردی چند زن و فرزند داشته باشد، سهمی که به زن تعلق می‌گیرد، باید بین آنها تقسیم شود. مثلاً اگر متوفی دو زن و فرزند داشته باشد، سهم هر دو زن باهم یک هشتم است که بین آنها به طور مساوی تقسیم می­‌شود.

ارث زن از شوهر در ازدواج موقت

 ارث زن از شوهر در عقد دائم، در قانون مدنی مشخص شده است. بر اساس ماده ۹۴۶ قانون مدنی، زوجینی که زوجیت آنها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث می­‌برند.

اما ارث بردن زن در عقد موقت در قانون پیش‌بینی نشده است. سوالی که پیش می‌آید این است که تکلیف ارث زن در عقد موقت چیست و آیا در صیغه موقت هم به زن ارث تعلق می‌گیرد یا خیر؟

طبق قوانین و قواعد فقهی، در عقد موقت زن از شوهر ارث نمی‌­برد؛ زیرا رابطه توارث جزو احکام آمره است، به این معنی که برخلاف آن نمی‌توان توافقی انجام داد.

ارث زن از مرد در صورت طلاق

وجود رابطه سببی میان زن و شوهر، سبب می‌شود که به هر کدام از آنها پس از فوت دیگری ارث تعلق بگیرد.

بر اساس قانون ۸۶۴ قانون مدنی، از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می‌برند، هر کدام از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. در ماده ۹۴۳ قانون مدنی نیز شرایط ارث زن از شوهر در صورت طلاق مشخص شده است.

بر اساس این ماده، اگر شوهر، زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند، هر یک از آنها که قبل از انقضای عده بمیرد، دیگری از او ارث می‌­برد. ولی اگر فوت یکی از آنها بعد از انقضای عده بوده و یا طلاق بائن باشد، از یکدیگر ارث نمی‌برند.

اگر بخواهیم این ماده را کامل توضیح دهیم، می‌توانیم بگوییم که طلاق بین زوجین دو نوع است: یا بائن است یا رجعی.

اگر طلاق بائن باشد، مرد و زن پس از طلاق به صورت کامل از هم جدا شده و امکان رجوع از طلاق وجود ندارد.

اگر طلاق رجعی است که بر اساس آن مرد می‌تواند در مدت عده طلاق رجعی، به زن رجوع و با او زندگی کند، بدون اینکه نیازی به خواندن عقد ازدواج مجدد باشد. در خصوصِ بردن ارث مطلقه رجعیه، یعنی خانمی که با طلاق رجعی از همسرش جدا شده، همان حکم زوجه را دارد و از حقوق زوجه که در قانون مدنی برایش مقرر شده، برخوردار می‌شود.

 به عبارت دیگر در صورتی که زن و شوهر با طلاق رجعی از هم جدا شده باشند و شوهر در طول مدت عده طلاق رجعی (سه ماه) فوت کرده باشد، زن می‌­تواند از ارث برخوردار شود. ولی اگر طلاق از نوع بائن باشد یا فوت مرد بعد از عده طلاق زن اتفاق بیافتد، دریافت سهم الارث زن پس از طلاق، منتفی است.

در صورتی که مردی در حال بیماری، اقدام به انعقاد عقد با زنی کند و به دلیل همان بیماری و قبل از ازدواج با زن فوت نماید، زن از او ارث نخواهد برد. البته اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به دلیل همان بیماری فوت کند، زوجه مشروط بر این که ازدواج نکرده باشد، از او ارث می برد، حتی اگر طلاق بائن باشد.

سهم الارث مرد از زن با فرزند

در مورد ارث بردن شوهر از زن و یا به عبارتی ارث مرد از اموال زن، قانون به این صورت است که چنانچه زن فوت کند و دارای فرزند نباشد، شوهر نصف اموال زن را به ارث می برد. اگر زن، وارث دیگری مانند پدر و مادر نداشته باشد نیز بقیه اموال زن برای شوهر خواهد بود. اگر زن فوت کند و دارای اولادی باشد، شوهر یک چهارم از اموال زن را به ارث می‌برد.

سوالات متداول درباره ارث همسر

آیا زن صیغه‌ای ارث می‌­برد؟

اگر صیغه به صورت دائم باشد، بله. یعنی این زن هم، مانند زن اولِ متوفی ارث می‌­برد که ارث آنها همان یک هشتم (در صورت داشتن فرزند) و یا یک چهارم (در صورت نداشتن فرزند) است که به صورت مساوی بین دو زن یا زنان تقسیم می‌­شود.

ارث زن به چه کسانی می‌رسد؟

در رابطه با تقسیم ارثیه زن، اگر زن فوت‌شده دارای فرزند نباشد، نصف اموال وی به شوهر می‌­رسد، یک سوم باقی­مانده سهم مادر و دو سوم سهم پدرش خواهد شد.

ولی اگر زن دارای فرزند باشد، شوهر یک ‌چهارم اموال را به ارث می­‌برد و پدر و مادر هر کدام یک ششم و مابقی بین وراث به نسبت مردان دو برابر زنان، تقسیم می‌­شود.

اگر وارث زن، فقط یک نفر یعنی شوهر یا فقط پدر یا مادر یا یکی از اولاد باشد، تمام ارث به آن یک نفر می‌رسد.

سخن پایانی

در این مقاله در مورد احکام و قوانین ارث همسر، ارث زن از شوهر و سهم الارث شوهر از زن را در اختیار شما قرار دادیم، امیدواریم که این مطالب راه­گشای مشکلات ارثی شما باشد. در صورت هرگونه مشکل می‌­توانید به مشاوران پلتفرم حقوقی ترازو مراجعه کنید.

سوالات متداول