یکی از مهمترین مسائلی که همیشه در جوامع بشری مطرح بوده، روابط بین زن و مرد و ازدواج است که در هر جامعه‌ای بر اساس فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم مردم، شکل می‌گیرد. امّا موضوعی که امروزه در جوامع پیشرفته بشری فراگیر شده است، پیوند زن و مرد بدون توجه به آداب و رسوم است که ازدواج سفید نامیده می‌شود. برای دانستن حکم ازدواج سفید در ایران، با ما همراه باشید.
ازدواج سفید یعنی چه؟
همان‌طور که اشاره کردیم، زندگی زوجین (زن و مرد) با یکدیگر بدون رعایت مبانی اعتقادی و بدون ایجاد تعهد میان طرفین را می‌توان ازدواج سفید نامید. به عبارت دیگر، آغاز پیوند زناشویی میان زوجین، خارج از چارچوب حقوقی، قانونی و شرعی، ازدواج سفید نام دارد.
در این نوع از ازدواج، زن و مرد زندگی خود را زیر یک سقف بدون ثبت قانونی و رسمی و به دور از آداب و رسوم شرعی آغاز می‌کنند. طبق این تعریف مشخص است که در این ارتباط، هیچ‌گونه تعهد قانونی و شرعی برای زن و مرد نسبت به یکدیگر وجود ندارد و در صورت بر هم خوردن رابطه، هیچکدام نمی‌توانند مدعی حقوق از دست‌رفته خود باشند.
حکم ازدواج سفید
با توجه به این که ازدواج سفید در جامعه ما پدیده‌ای نسبتا نوظهور است، تعریف مستقلی در قانون برای آن وجود نداشته و طبیعتا به طور مشخص جرم‌شناسی نشده است. امّا چون قانون ما برگرفته از فقه اسلامی و مذهب شیعه است، اگر این مسئله شاکی داشته باشد (مثلا شکایت یکی از طرفین) یا عملی خارج از عرف در معرض دید عموم انجام شود، می‌تواند در حکم جرم زنا یا روابط نامشروع باشد که برای آن در قانون مجازات اسلامی، مجازات تعیین شده است.
ازدواج سفید در غرب و ایران
در ابتدا این پدیده در کشورهای غربی به وجود آمد که طی آن زن و مرد به هر دلیلی (مثلا ناتوانی در پرداخت هزینه‌های زندگی و سرپناه به تنهایی) با یکدیگر هم‌خانه می‌شدند. البته این هم‌خانگی معمولا بدون رابطه جنسی بود که نام این رابطه هم ظاهرا از ملافه‌های سفید یا تمیز به معنای نداشتن رابطه جنسی گرفته شده است.
امروزه در غرب علاوه بر نوع اول، این پیوند به عنوان مقدمه‌ای برای ازدواج رسمی شکل می‌گیرد که دارای روابط زناشویی بوده و ممکن است چند سال هم طول بکشد و سرانجام آن به ازدواج رسمی یا جدایی ختم شود.
این پدیده جدید در ایران بیشتر بر اثر فرار از مناسبات اجتماعی و به منظور برآورده شدن نیازهای جنسی و عاطفی شکل می‌گیرد. مثلا زن و مرد ممکن است دلایلی نظیر شناخت بهتر پیش از ازدواج یا فرار از پرداخت مهریه‌های سنگین و ظالمانه دانستن آن را برای انجام ازدواج سفید بیان کنند.
دلایل گسترش ازدواج سفید در ایران
به دلیل مغایر بودن این ازدواج با فرهنگ و عرف جامعه اسلامی، میزان فراگیری آن نسبت به جمعیت کشور، تعداد قابل ملاحظه‌ای نیست و بیشتر در مناطق پرجمعیت و شهرهای بزرگ شایع است. امّا اگر به دلایل شیوع آن در جامعه توجه نشود و برای رفع آن تلاشی صورت نگیرد، می‌تواند باعث ازهم‌گسیختگی اجتماعی و آسیب‌های بسیاری در بلندمدت باشد. در ادامه مهمترین این دلایل را می‌خوانید:
۱- موانع اقتصادی
یکی از مهمترین دلایل فراگیری ازدواج سفید، مسائل اقتصادی است. اوضاع آشفته اقتصادی کشور باعث شده است که بسیاری از جوانان نتوانند از عهده هزینه مراسم‌های مختلف ازدواج رسمی، تهیه مسکن مناسب و … برآیند و هم‌چنین نتوانند خود را متعهد به زندگی دائمی بدانند. زیرا اکثرا شغل مناسبی نداشته و یا از امنیت شغلی برخوردار نیستند. به همین دلیل بعضی از جوانان نیازهای جنسی و عاطفی خود را با ازدواج سفید رفع می‌کنند.
۲- افزایش سنّ ازدواج
می‌دانید که از منظر روانشناسی، اجتماعی و اعتقادی بهتر است انسان در دوره زمانی مشخصی ازدواج کند و هر قدر که از این سن دور شود، انتخاب برای او سخت‌تر شده و سردرگمی ایجاد می‌کند. همین امر باعث منحرف شدن و سوق دادن جوانان به سوی ازدواج سفید خواهد شد.
البته افزایش سن ازدواج، نتیجه مشکلات اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و اقتصادی است که بررسی و رفع عوامل آن به سادگی ممکن نیست و نیازمند مطالعه و تحقیق کارشناسان و مسئولان مربوطه است.
۳- افزایش آمار طلاق
آمار جدایی یکی از مسائلی است که در جهان و هم‌چنین کشور ما رو به افزایش است. مشخص است که جوانان این آمار را می‌شنوند و یا آن را هر روز در جامعه و اطرافیان خود می‌بینند. به همین دلیل ترس از ازدواج رسمی بین جوان‌ها افزایش یافته و این ترس بهانه‌ای می‌شود برای هدایت آنها به سوی ازدواج سفید.
۴- امتحان کردن رابطه
محک زدن طرف مقابل پیش از ازدواج رسمی نیز یکی از بهانه‌ها یا علت‌هایی است که جوانان برای انجام ازدواج سفید بیان می‌کنند. بعضا جوانان معتقدند که برای جلوگیری از آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و حقوقی که پس از طلاق به وجود می‌آید (مثلا اجبار به پرداخت مهریه‌های سنگین)، بهتر است مدتی به صورت غیررسمی با طرف مقابل خود زندگی کنند و او را بهتر بشناسند.
۵- عدم تمایل به ازدواج
اعتقاد نداشتن به ازدواج رسمی نیز یکی از دلایل مهمی است که نتیجه مشکلات اجتماعی داخلی است. جوانان با داشتن مشکلات فراوان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، معمولا دارای سوالات و ابهامات بسیاری هستند که برای آنها پاسخی دریافت نمی‌کنند و همین باعث می‌شود که نیازهای خود را در قالب ازدواج سفید رفع کنند.
مطمئنا پاسخ به سوالات و جلوگیری از انحرافات اعتقادی جامعه برعهده مسئولین فرهنگی کشور است که باید فکری به حال این موضوع بکنند.
۶- نپذیرفتن مسئولیت
نبود پشتوانه‌های فرهنگی و تربیت نشدن جوانان باعث شده که بعضی آنها میلی به مسئولیت‌پذیر بودن در قبال خانواده نداشته باشند و فقط با در نظر گرفتن رفع نیازهای خود، ازدواج سفید را ترجیح دهند، بدون اینکه به معایب فراوان و آسیب‌های اجتماعی آن توجهی داشته باشند.
معایب ازدواج سفید
با توجه به نکاتی که تا اینجا بیان کردیم، متوجه شدید که این نوع ازدواج می‌تواند مشکلات بسیاری را در جامعه ایران به وجود آورد که مهمترین آنها عبارتند از:
- جا افتادن این رابطه به عنوان تفریح و خوش‌گذرانی که عمدتا باعث آسیب روحی فراوان پس از جدایی می‌شود؛
- متعهد و وفادار نبودن که موجب خیانت‌های جنسی و بی‌بندوباری می‌شود؛
- ایجاد مشکلات در روابط خانوادگی؛
- طرد شدن و حمایت نشدن از سوی خانواده‌ها؛
- ترویج فساد در جامعه و نقص در ستون‌های خانوادگی.
سخن پایانی
دانستید که ازدواج سفید چیست و حکم ازدواج سفید در ایران چگونه است و این مقوله می‌تواند برای جامعه چقدر خطرناک باشد. اگر در این خصوص نیاز به مشاور حقوقی و راهنمایی داشتید، می‌توانید روی پلتفرم حقوقی ترازو حساب کنید.
سوالات متداول
ازدواج سفید یعنی چه؟
پیوند زناشویی میان زن و مرد، خارج از چارچوب حقوقی، قانونی و شرعی، ازدواج سفید نام دارد.
جرم ازدواج سفید چیست؟
می‌تواند در حکم جرم زنا یا روابط نامشروع باشد که برای آن در قانون مجازات اسلامی، مجازات تعیین شده است.