از آنجا که قانون کشور ما با فقه اسلامی پیوند خورده است و از نظر اسلام سقط جنین یا انداختن بچه صورت عمدی، قتل نفس و گناه محسوب می‌شود، قانون نیز اگر این کار بدون عذر موجه و اجازه‌ی قانونی انجام شود آن را جرم محسوب می‌کند. سقط جنین یعنی خارج کردن ارادیِ جنین از بدن مادر به صورتی که قابلیت زندگی از او گرفته شود. در این مقاله به جرم سقط جنین و حکم سقط جنین خواهیم پرداخت.
مجازات سقط جنین
طبق قانون مجازات اسلامی، سقط جنین می‌تواند از همان مراحل آغاز بسته شدن نطفه قابل مجازات باشد و ربطی به مدت زمان گذشته از بارداری ندارد و مقررات آن در مواد 487 تا 493 قانون مجازات اسلامی و هم‌چنین در مواد 623 و 624 همان قانون، به روشنی بیان شده است.
طبق ماده‌ی 623 قانون مجازات، هر کس با دادن دارو یا وسایل دیگری باعث شود که زن جنین را سقط کند، از شش ماه تا یک سال به حبس محکوم می‌شود و اگر به صورت عمدی و با آگاهی زن را راهنمایی کند تا دارو یا وسایل دیگری را استفاده کرده و جنین خود را سقط کند، از سه تا شش ماه به حبس محکوم خواهد شد مگر اینکه ثابت کند این کار را برای حفظ زندگی مادر انجام داده است؛ البته در هر مورد پرداخت دیه قطعی خواهد بود.
امّا بر اساس ماده‌ی 624 همان قانون، اگر پزشک، ماما یا داروفروش، وسایلی برای سقط جنین فراهم کنند یا برای این عمل همکاری کنند، از دو تا پنج سال به حبس محکوم شده و باید طبق قانون دیه پرداخت کنند. طبق این مواد مشخص می‌شود که جازات افرادی که در زمینه‌ی پزشکی تخصص دارند از افراد عادی بیشتر خواهد بود.
حکم سقط جنین در مواد قانونی دیگری که نام برده شد (487 تا 493 قانون مجازات اسلامی) نیز بیان شده و طبق شرایط مختلف برای سقط کننده حتی اگر مادر باشد، پرداخت دیه در نظر گرفته شده است.
میزان دیه‌ی سقط غیرقانونی
اشاره شد که اگر جنین به صورت عمد و بدون مجوز از بین برود حکم سقط جنین پرداخت دیه است، قانون مجازات اسلامی در ماده‌ی ۷۱۶ خود میزان دیه را برای این کار بر اساس مرحله‌ای که جنین در آن قرار دارد بیان کرده است:
- اگر جنین به صورت نطفه باشد دوصدم دیه کامل.
- اگر جنین به صورت علقه یا خون بسته شده باشد، چهارصدم دیه کامل.
- اگر به صورت مضغه یعنی پاره گوشت باشد، شش صدم دیه کامل.
- اگر به صورت استخوان باشد و هنوز گوشت نداشته باشد، هشت‌صدم دیه کامل.
- اگر در حالت گوشت و استخوان‌بندی کامل باشد ولی روح در آن دمیده نشده باشد، یعنی پیش از چهارماهگی، یک‌دهم دیه کامل.
- و اگر روح در آن دمیده شده باشد یعنی پس از چهار ماهگی، اگر پسر باشد، دیه‌ی انسان کامل را دارد و اگر دختر باشد، نصف دیه و اگر در جنسیت شک باشد، سه‌چهارم دیه کامل.
مجازات مادر برای انداختن بچه
طبق توضیحات داده شده در هیچ جای قانون، مجازات حبس یا جریمه برای مادر در نظر گرفته نشده و حتی اگر به صورت غیرقانونی این کار را انجام دهد، مجازاتی در پی ندارد. دیه نیز باید توسط مرتکب سقط جنین پرداخت شود.
موارد مجاز سقط جنین
باید بدانید که قانون در بعضی موارد اجازه‌ی سقط جنین را صادر می‌کند، مانند حالتی که ادامه‌ی بارداری برای مادر کُشنده باشد یا سلامتی او را تهدید کند و یا جنین ناهنجاری‌هایی داشته باشد که قادر به حیات طبیعی نباشد. به این موارد سقط درمانی نیز گفته می‌شود که طبق قانون اجازه‌ی سقط جنین داده می‌شود امّا باید تمامی شرایط زیر را هم داشته باشد:
- بیمار بودن جنین یا عقب‌افتادگی یا ناقص بودن آن که مادر را به دشواری بیندازد یا به او فشار بیاورد و یا بیمار بودن مادر به صورتی که جان او در خطر باشد؛ گفتنی است که تشخیص این موارد بر عهده‌ی سه پزشک متخصص و قابل اعتماد و با تأیید پزشکی قانونی ممکن است؛
- علاوه بر آن هنوز در جنین روح دمیده نشده باشد یعنی تا چهار ماهگی، که تشخیص این مورد با سونوگرافی‌های دوره‌ای و معتبر است.
- زن باردار باید با حضور پیدا کردن در پزشکی قانونی، رضایت خود را به این کار اعلام کند، گفتنی است که حضور پدر برای اعطای مجوز سقط درمانی لازم نیست.
قصاص برای انداختن بچه
باید توجه داشت که مطابق قوانین ایران مجازات قصاص برای سقط جنین حتی در فرض عمدی‌بودن جنایت در نظر گرفته نشده است و در هر مورد مطابق حالاتی که پیش از این بیان شد مرتکب با حبس و پرداخت دیه روبرو خواهد شد. البته باید به یاد داشت که اگر جنینی زنده متولد شود و دارای قابلیت ادامه حیات باشد و جنایت قبل از تولد، منجر به نقص یا مرگ او پس از تولد شود و یا نقص او بعد از تولد باقی بماند قصاص ثابت است.
کلام آخر
اکنون می‌دانید که حکم سقط جنین و انداختن عمدی بچه در قانون چیست و در چه مواردی به صورت قانونی می‌توان این کار را انجام داد، در صورتی که در مورد جوانب حقوقی جرم سقط جنین و… نیاز به راهنمایی داشتید حتما با کارشناسان ما در پلتفرم حقوقی ترازو تماس بگیرید.
