گروه بندی مشاغل مالیاتی در سال ۱۴۰۲
قانون مالیات‌های مستقیم، در بخش مالیات بر درآمد مشاغل، اقدام به گروه بندی مشاغل مالیاتی کرده تا بر اساس آن، میزان مالیات مشاغل مختلف مشخص گردد. البته تا قبل از سال ۱۳۹۴ شمسی، مبنای این تقسیم‌بندی، بر اساس صنف و نوع شغل بود. اما پس از آن به جهت ایجاد بهتر عدالت مالیاتی این مبنا تغییر کرد و با انتخاب معیاری دوگانه، نوع و حجم فعالیت جایگزین آن شد.
از آنجا که تکالیف مالیاتی بسیار مهم بوده و ناآشنایی با آن ممکن است تبعات منفی برای مودی در پی داشته باشند، بهتر است تا با ما در این مقاله همراه باشید و از گروه‌بندی مالیاتی مشاغل و نتایج حقوقی آن مطلع شوید.
گروه های مالیاتی مشاغل
در ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم، بیان شده است که صاحبان مشاغل یا همان اشخاص حقیقی موضوع این فصل موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آنها تنظیم کنند.
آیین‌نامه اجرائی مربوط به نوع دفاتر، اسناد و مدارک و روشهای نگهداری آنها اعم از ماشینی(مکانیزه) و دستی و نمونه اظهارنامه مالیاتی با توجه به نوع و حجم فعالیت حسب مورد برای مودیان مذکور و نیز نحوه ارائه آنها برای رسیدگی و تشخیص درآمد مشمول مالیات به مراجع ذیربط، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه شده و به‌تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است.
با توجه به این آیین نامه، مشاغل به ۳ گروه تقسیم شده‌اند که هر یک از این گروه‌ها دارای تکالیف مختص به خود می باشند. پس مشخص شد که گروه‌بندی مالیاتی مشاغل از کجا نشات می‌گیرد. در ادامه ما شما را با هر یک از این ۳ گروه آشنا خواهیم کرد.
گروه اول مالیاتی مشاغل
در گروه اول مشاغل دو معیار مدنظر قرار گرفته است. گروهی از مشاغل بر اساس صنف و حرفه خود در این دسته قرار گرفته اند و عده‌ای بر اساس حجم مبادلات و درآمد خود . اما گروه نخست که در دسته اول قراردارند؛ این اشخاص از لحاظ انجام تکالیف جزو مودیان گروه اول محسوب می‌شوند و از این قرارند :
- کلیه واردکنندگان و صادرکنندگان.
- صاحبان کارخانه ها و واحدهای تولیدی و بهره برداران معادن دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه یا مراجع ذیربط.
- صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر.
- صاحبان بیمارستان ها، زایشگاه ها، درمانگاهها ،کلینیک های تخصصی.
- صاحبان مشاغل صرافی.
- صاحبان فروشگاه‌های زنجیره ای دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه و یا مراجع ذیربط.
- صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک و طراحی سیستم.
- صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری و یا باربری.
تا اینجا صرفا بر اساس صنف و دسته فعالیت، افراد در گروه اول قرار گرفتند اما دسته نهم افرادی هستند که بر اساس حجم درآمد در دسته اول قرار می‌گیرند:
۹. سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی ( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل (اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهار نامه عملکرد می‌باشد. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۳۹۷ مبنای گروه‌بندی سال ۱۳۹۹ می‌باشد) یا آخرین درآمد قطعی شده( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) آنها بیش از مبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد. (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی.)
گروه دوم مالیاتی مشاغل
سایر صاحبان مشاغل و حرفی که درآمد ابرازی (فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) دوسال قبل آنها و یا آخرین درآمد قطعی شده آنها( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) بیش از هجده میلیارد ریال و مساوی یا کمتر ازمبلغ پنجاه و پنج میلیارد ریال باشد. (مشروط به ابلاغ برگ قطعی حداکثر تا پایان دی ماه سال قبل به شخص مودی یا نماینده قانونی وی). این افراد در دسته دوم قرار خواهند گرفت.
گروه سوم مالیاتی مشاغل
گروه سوم در واقع کسانی اند که در دو دسته بالا جای نگرفته‌اند. صاحبان مشاغلی که در گروه های اول و دوم قرار نمی‌گیرند جزو گروه سوم محسوب می‌شوند.
تعیین گروه مالیاتی مشاغل
برای تعیین گروه مالیاتی به چند نکته باید توجه داشت. اول اینکه آیا عنوان شغل شما در عناوین گروه اول است یا خیر؟ اگر عنوان شغلی در این دسته ذکر شده باشد، فارغ از حجم درآمد شما در دسته و گروه اول مالیاتی قرار دارید. نکته دوم برای تعیین گروه مالیاتی، توجه به درآمد ابرازی ( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) براساس اظهارنامه مالیاتی عملکرد دو سال قبل (اظهارنامه تسلیمی خردادماه هر سال مبنای تعیین گروه بندی سال بعد از تسلیم اظهار نامه عملکرد می‌باشد. به عنوان مثال مبلغ فروش و سایر درآمدهای مندرج در اظهارنامه مالیاتی عملکرد سال ۱۳۹۷ مبنای گروه‌بندی سال ۱۳۹۹ می‌باشد) یا آخرین درآمد قطعی شده( فروش کالا یا فروش توأم کالا و ارائه خدمت) خواهد بود. بر اساس اینکه درآمد ابرازی شما یا درآمد قطعی شده شما چه میزان است، شما در یکی از ۳ گروه بالا قرار خواهید گرفت.
باید توجه داشت که موارد بالا در مورد مشاغلی است که به فروش کالا یا فروش کالا و خدمات بصورت همزمان می‌پردازند. اما در مورد مشاغل صرفا خدماتی، در مواردی که مودیان صرفا به فعالیت ارائه خدمت اشتغال داشته باشند، پنجاه درصد (۵۰%) نصاب‌های تعیین شده مبنای گروه بندی می‌باشد.
همچنین صاحبان مشاغل و حرف موضوع این آیین‌نامه در اولین سال ایجاد (تأسیس) به استثناء مودیانی که به واسطه موضوع فعالیت جزو گروه اول طبقه‌بندی شده اند، جزو گروه سوم محسوب و از سال سوم فعالیت به بعد می بایست بر اساس نصاب‌های مقرر طبقه بندی شده و نسبت به انجام تکالیف قانونی عمل نمایند.
تکالیف مالیاتی گروه‌بندی مشاغل
ممکن است این سوال برایتان پیش آید که فایده این تقسیم‌بندی چیست؟ در پاسخ باید گفت که قانون برای هر یک از این گروه‌ها تکالیفی در نظر گرفته است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
تکالیف گروه اول
صاحبان مشاغلی که در گروه اول قرار می‌گیرند و کلیه اشخاص حقوقی مکلف به نگهداری دفاتر روزنامه و کل یا سایر دفاتر حسب مورد دستی یا ماشینی (مکانیزه- الکترونیکی) متکی به اسناد و مدارک با رعایت موارد زیر می‌باشند:
- رویدادهای مالی باید براساس استانداردهای حسابداری و روزانه به ترتیب تاریخ وقوع در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل منتقل گردد.
- مودیانی که دفاتر دستی نگهداری می‌نمایند، مکلفند برای هر سال مالیاتی فقط از دفاتری که طی سال مالیاتی قبل نزد مراجع قانونی ذی ربط ثبت شده استفاده نمایند. در مواردی که دفاتر ثبت شده مذکور در هر سال برای ثبت عملیات مالی مودیان تا پایان سال مالیاتی کفایت ننماید، مجاز به استفاده از دفاتر ثبت شده طی همان سال می‌باشند.
- مودیان برای استفاده از سیستم الکترونیکی (نرم افزار) جهت ثبت رویدادهای مالی خود، مکلفند از نر افزارهای مورد قبول که دارای ویژگی‌ها، معیارها و ضوابط اعلامی سازمان باشد استفاده نمایند. سازمان موظف است ویژگی‌ها، معیارها و ظوابطی که نرم افزار باید دارا باشد را اعلان عمومی کند. استفاده از نرم‌افزارهای قبلی تا مدت سه سال از لازم الاجرا شدن اصلاحیه قانون (۱۳۹۵/۱/۱) مجاز خواهد بود. استفاده از نرم افزارهای مذکور بعد از مهلت فوق الذکر منوط به مطابقت آن با ویژگی‌ها، معیارها و ضوابط اعلامی از سوی سازمان است.
- مودیان مکلفند تا قبل از مطابقت نرم‌افزار مورد استفاده با ویژگی‌ها، معیارها و ضوابط اعلامی از سوی سازمان، حداقل ماهی یکبار خلاصه عملیات داده شده به ماشین‌های الکترونیکی را در دفتر روزنامه ثبت و حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل منتقل کنند.
- نگهداری دفتر روزنامه واحد برای ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است.
- اشتباه در شماره گذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از ثبت دفاتر در مراجع قانونی ذی ربط در صورت احراز، خللی به اعتبار دفاتر وارد نخواهد کرد.
- نوشتن دفاتر با وسایلی که به سهولت قابل محو است (مانند مواد گرافیت) در دفاتر دستی ممنوع است.
- دفاتر و اسناد حسابداری می‌بایست بر اساس واحد پول رایج کشور و همچنین به زبان فارسی تحریر گردد.
- در مواردی که دفاتر مذکور توسط مقامات قضائی یا سایر مراجع قانونی و یا به عللی خارج از اختیار مودی از دسترس مودی خارج شود و صاحب دفاتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف دو ماه دفاتر جدید ثبت و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید تحریر کند و تأخیر تحریر عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
- تأخیر تحریر دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدیدالتاسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا دو ماه مجاز خواهد بود.
- اشخاصی که دارای شعبه هستند مکلفند با توجه به روشهای حسابداری مورد عمل، خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را در صورتی که دارای دفاتر ثبت شده باشند، لااقل سالی یکبار (تا قبل از بستن حساب‌ها) ودر غیر این صورت عملیات هر ماه را تا پایان ماه بعد در دفاتر مرکز ثبت کنند.
- ثبت دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ ثبت هیچگونه فعالیت مالی و پولی صورت نگرفته باشد، مجاز است.
- ارائه دفاتر سفید و نانوی در حکم عدم ارائه دفاتر محسوب میشود.
- مودیان مکلف به نگهداری دفاتر، باید نسبت به نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک اقدام و در صورت درخواست اداره امور مالیاتی ارائه نمایند. در مورد نگهداری دفاتر و اسناد و مدارب بصورت ماشینی، اطلاعات باید به همان قالبی (فرمتی) که تولید، ارسال یا دریافت‌شده، نگهداری شود.
هنچنین فرم اظهارنامه‌های مالیاتی برای صاحبان مشاغل گروه اول و اشخاص حقوقی باید حداقل شامل موارد زیر باشد:
- اطلاعات هویتی: اطلاعات هویتی و مکانی، مجوزهای فعالیت اقتصادی.
- درآمد مشمول مالیات، بخشودگی های مالیاتی، معافیت های قانونی و مالیات متعلق
- موجودی مواد و کالا در اول و پایان دوره.
- واردات و صادرات کالاها و خدمات.
- صورت حساب سود و زیان.
- ترازنامه.
- اطلاعات شرکاء.
- اطلاعات حسابهای بانکی مربوط به فعالیت شغلی.
تکالیف گروه دوم
صاحبان مشاغلی که در گروه دوم قرار می‌گیرند، مکلفند برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا، خدمات و دارایی و سایر اسناد هزینه‌های انجام شده را به تفکیک و به ترتیب تاریخ وقوع هر یک از رویدادهای مالی نگهداری و صورت درآمد و هزینه خود را ماهانه به شرح فرم مقرر در سازمان مالیاتی و بر اساس آن تنظیم نمایند.
همچنین اظهارنامه مالیاتی مشاغل گروه دوم باید حاوی این نکات باشد:
- اطلاعات هویتی: اطلاعات هویتی و مکانی، مجوزهای فعالیت اقتصادی.
- درآمد مشمول مالیات، بخشودگی‌های مالیاتی، معافیت های قانونی و مالیات متعلق.
- موجودی مواد و کالا در اول و پایان دوره.
- صورت درآمد و هزینه (اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات و هزینه‌های مربوط).
- اطلاعات اموال و دارایی‌ها مربوط به فعالیت شغلی.
- اطلاعات شرکاء.
- اطلاعات حسابهای بانکی مربوط به فعالیت شغلی.
تکالیف گروه سوم
صاحبان مشاغلی که در گروه سوم قرار می‌گیرند مکلفند برای هر سال مالیاتی اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود از قبیل اسناد درآمدی فروش کالا یا ارائه خدمات و سایر درآمدها و اسناد خرید کالا و خدمات و سایر اسناد هزینه های انجام شده را نگهداری و خلاصه درآمد و هزینه سازنه خود را به شرح فرم مقرر در سازمان مالیاتی و بر اساس آن تنظیم نمایند.
همچنین اظهارنامه مالیاتی گروه سوم باید حداقل حاوی این نکات باشد.
- اطلاعات هویتی: اطلاعات هویتی و مکانی، مجوزهای فعالیت اقتصادی.
- درآمد مشمول مالیات، بخشودگی‌های مالیاتی، معافیت‌های قانونی و مالیات متعلق.
- خلاصه درآمد و هزینه (اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات و هزینه های مربوط)
- اطلاعات شرکاء.
- اطلاعات حسابهای بانکی مربوط به فعالیت شغلی
سخن پایانی
در این مقاله با گروه بندی مالیاتی مشاغل آشنا شدیم و برخی از تکالیف ایشان را بیان کردیم. البته قوانین مالیاتی بسیار پیچیده و دشوارند و بسیاری از افراد از آن اطلاعی ندارند. به همین دلیل بهتر است در صورت لزوم شما نیز از خدمات وکیل متبحر در امور مالیاتی بهره‌مند گردید. در صورت نیاز به چنین خدماتی می‌توانید از خدمات برخط ما در پلتفرم حقوقی ترازو استفاده کنید.