واردشدن به هر فعالیت اقتصادی، مجموعه‌ای از قوانین و استانداردهای خاص خود را دارد که برای موفقیت باید کاملا با قوانین آن فعالیت آشنا باشیم. کسب‌وکارهای استارت آپی نیز مجموعه‌ای از قوانین مشخص و مختص به خود را دارند که برای فعالیت در این زمینه باید کاملا بر آن‌ها آگاه باشیم. برای آنکه بیشتر با قوانین استارتاپ آشنا شویم، در ابتدا لازم است چندین سرفصل درباره‌ی مسائل حقوقی را بررسی کنیم و نگاهی هم به تنظیم اساسنامه‌ها در این حوزه بیندازیم.
صفر تا صد قوانین استارتاپ
قوانین استارتاپ در هر مرحله از فعالیت‌های کسب‌وکارهای نوپا، آن‌ها را موظف به انجام الزاماتی می‌کند که توجه به آن‌ها در موفقیت کسب‌وکار مورد نظر بسیار اثرگذار است.
قوانین استارتاپ طیفی از مسائل حقوقی را در بر می‌گیرد که به‌طور معمول مربوط به ثبت ایده‌ی استارت آپ، دریافت مجوزهای لازم و همچنین مجموعه‌ای از امور جاری است که استارت آپ‌ها در طول فعالیت خود با آن درگیر خواهند بود.
قوانین استارت آپ الزامات مربوط به مسائل حقوقی استارت آپ ها را برای سه دوره‌ی زمانی از فعالیت آن‌ها تعیین کرده است؛ بر همین اساس مسائل حقوقی در سه دوره‌ی پیش از آغاز فعالیت، درحال فعالیت و دوره‌ی رشدیافتن استارت آپ تعریف می‌شوند. هرکدام از دوره‌های بالا قوانینی دارند که آگاهی از آن‌ها ضروری است.
به‌طور مثال در دوره‌ی پیش از آغاز فعالیت، حتما باید مسائل حقوقی مربوط به ثبت ایده رعایت شده و بنیان‌گذاران متعهد شوند که اطلاعات استارت آپ را افشا نخواهند کرد.
وقتی یک استارت آپ شروع به فعالیت می‌کند و از لحاظ حقوقی وارد دوره‌ی زمانی دوم می‌شود باید به قوانین استارتاپ در حوزه‌ی قراردادهای منابع انسانی، ثبت لوگو و برند در حوزه‌ی موردفعالیت و همچنین مسائل بیمه‌ای و مالیاتی توجه داشته باشد.
در مرحله‌ی سوم نیز استارت آپ‌هایی که از آغاز فعالیتشان مدتی گذشته و توانسته‌اند در حوزه‌ی فعالیت خود شناخته شوند باید در راستای قوانین استارتاپ به مواردی همچون جذب سرمایه‌گذار، خریدوفروش سهام و ورود به فعالیت‌های اقتصادی ثانویه نیز توجه داشته باشند.
قوانین حقوقی استارت آپ‌ها چه می‌گویند؟
معمولا زمانی که استارت آپ‌ها شروع به فعالیت نکرده‌اند و هنوز در مرحله‌ی ایده‌پردازی قرار دارند تیمی مبتکر، خلاق و هماهنگ کارهای مربوط به آن را پیش می‌برند. تجربه ثابت کرده است در بسیاری از موارد پس از موفقیت استارت‌آپ میان موسسان آن اختلافات شدیدی به‌وجود می‌آید که می‌تواند فعالیت‌های آن‌ها را کاملا مختل کند. قوانین استارتاپ با پیشبینی این چالش‌ها توصیه می‌کند که قبل از شروع به انجام کار باید حتما تمام الزامات قانونی تعیین شده و نقش هر فرد در پیشبرد کار نیز مشخص شود.
قوانین حقوقی در ایران که قوانین استارتاپ نیز جزیی از آن است، به‌نسبت سایر کشورها قوانین سفت‌وسخت‌تری هستند و استارتاپ ها باید حتما تمام موانع قانونی را درنظر داشته باشند تا از برخورد قضایی و به‌دنبال آن اتلاف سرمایه جلوگیری کنند. استارت آپ‌های مختلف گاه در زمینه‌ای فعالیت می‌کنند که کسب درآمد از آن در ایران ممنوع است. اگر موسسان این کسب‌وکار نسبت به محدودیت‌های قانونی این حوزه اطلاع نداشته باشند به‌سادگی از فعالیت آن‌ها جلوگیری خواهد شد.
چگونگی ثبت استارتاپ
برای ثبت استارت آپ‌ها لازم است اقدامات مختلفی انجام دهید که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. برای ثبت یک استارتاپ در ابتدا لازم است تا کسب‌وکار مجازی خود را به‌عنوان زیرمجموعه‌ی یکی از هفت شرکت قانون تجارت ثبت کرده و حوزه‌ی فعالیت خود را مشخص کنید.
بهتر است استارت آپ‌ها به‌عنوان شرکت ثبت شوند چراکه در صورت عدم ثبت آن‌ها به‌عنوان شرکت، ممکن است علاوه بر شناخته‌نشدن به‌عنوان یک شخصیت حقوقی، ضررهای هنگفتی را هم به مالکان یا موسسان وارد کند. برای ثبت استارت آپ فراهم‌کردن چند موضوع خاص بسیار مهم است؛ اول آنکه موسسان استارتاپ باید تمامی مدارک موردنیاز برای ثبت شرکت را ارائه کنند و به‌دنبال آن نامی مناسب نیز برای کسب‌وکار نوپا انتخاب شود.
علاوه بر این بر اساس قوانین استارتاپ باید تعداد شرکای سهیم در سهام استارتاپ مشخص باشند و سرمایه‌ی اولیه برای راه‌اندازی این کسب‌وکار نوپا نیز باید مشخص شود.
چه مجوزهایی برای ثبت استارتاپ نیاز است؟
برای آغاز به‌کار هر استارت آپ لازم است تا موسسان آن برای دریافت چندین مجوز مختلف اقدام کنند.
اخذ نماد الکترونیکی: بر اساس قوانین استارتاپ نخستین مجوز موردنیاز برای فعالیت استارت آپ‌ها نماد اعتماد الکترونیکی است که از سوی وزارت صمت صادر می‌شود تا مشتریان یا مخاطبان استارت آپ بتوانند با خیال آسوده برای فعالیت در بستر تجارت الکترونیک اقدام کنند. مخاطب استارت آپ شما با کلیک بر روی این نماد می‌توانند به اطلاعات حقوقی صاحب‌امتیاز استارت آپ شما و همچنین مدت‌زمان فعالیت آن دسترسی پیدا کنند.
مجوز رسانه‌های دیجیتال: دومین مجوز که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌شود، مجوز رسانه‌های دیجیتال نام دارد. همه‌ی استارت آپ‌هایی که فعالیت آن‌ها مبتنی بر اینترنت است باید برای کسب این مجوز اقدام کنند.
اخذ مجوز نظام صنفی رایانه‌ای: سومین مجوزی که بر اساس قوانین استارتاپ هر کسب‌وکار باید آن را اخذ کند، دریافت مجوز از نظام صنفی رایانه‌ای است. پس از ثبت شرکت، هر استارت آپ باید تا شش ماه بعد از تاریخ ثبت خود به سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان خود مراجعه کرده و نسبت به اخذ این مجوز اقدام کنند.
عضویت در یک اتحادیه و یک انجمن: عضویت در انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی و همچنین اتحادیه‌ی کشوری کسب‌وکارهای مجازی نیز دو اقدام دیگری است که استارت آپ‌ها باید انجام دهند.
تنظیم اساسنامه برای استارتاپ
همانطور که در بخش‌های قبل نیز گفتیم، اگرچه استارت آپ‌ها شرکت نیستند، اما به ناچار باید آن‌ها را زیرمجموعه‌ی یک شرکت به حساب آورد. به همین دلیل، اساسنامه‌های تنظیم‌شده برای استارت آپ‌ها نیز مشابه اساسنامه‌هایی است که برای شرکت‌ها تنظیم می‌شود.
اساسنامه‌ی استارتاپ باید دارای شماره و تاریخ ثبت باشد، نام و نوع شرکت در آن قید شود و موضوع فعالیت شرکت هم در آن بیاید. همچنین آدرس محل دفتر مرکزی استارتاپ نیز باید در اساسنامه به‌همراه کدپستی محل آورده شود. درصورتی که هیات‌موسس استارت‌آپ چند نفر باشند، اساسنامه باید به امضای همه‌ی آن‌ها برسد تا بتواند اعتبار حقوقی داشته باشد.
قرارداد واگذاری سهام (وستینگ) برای استارتاپ
قوانین استارتاپ تعیین کرده‌اند که برای تنظیم قرارداد واگذاری استارت آپ‌ها باید یک دوره‌ی زمانی مشخص تعیین شود و تمام اموال و دارایی‌های مادی و معنوی استارت آپ ظرف این مدت زمانی به سهام تبدیل شود. منظور از دارایی‌های مادی و معنوی سود و درآمدهای مالی شرکت، دانش و تکنولوژی آن استارت آپ و همچنین ایده‌ی آن است.
پس از طی زمان تعیین‌شده (مثلا پنج یا ده سال) هر یک از سهام‌داران و موسسان استارت آپ می‌توانند با به دست آوردن سهم خود از کل دارایی‌های استارت آپ نسبت به انتقال و یا فروش آن اقدام کنند.
زمان تعیین‌شده برای تجمیع سرمایه‌های استارت آپ به این دلیل صورت می‌گیرد که افراد برای همکاری و مشارکت در کسب‌وکار موظف به انجام تعهدات خود باشند و در صورتی که شرایط سرمایه‌گذاری نامساعد شد، از معامله خارج نشوند.
این اجبار به نوعی ضمانت اجرای ایده‌ی استارت آپ است تا زمانی که بتواند به سوددهی رسیده و سهم هر یک از سهام‌داران را پرداخت کند.
تنظیم قرارداد محرمانگی برای محافظت از ایده‌های استارتاپ
پاشنه‌آشیل هر استارت آپی ایده‌ی اولیه‌ی آن است. ایده‌ی اولیه‌ی استارت آپ مشخص می‌کند که این کسب‌وکار در ادامه‌ی راه می‌تواند به یک ابزار کاربردی تبدیل شود یا خیر. هرچه ایده‌ی استارت آپ کاربردی‌تر باشد احتمال موفقیت آن نیز بیشتر است.
حال که به اهمیت ایده‌ی استارت آپ پی بردید لازم است با توافقی به نام عدم افشا یا محرمانگی آشنا شوید که یکی از الزامات ثبت استارت آپ‌ها است.
بر اساس قوانین استارتاپ قرارداد محرمانگی که بین تمام افراد درگیر در تاسیس استارت آپ تنظیم می‌شود، طرفین را متعهد می‌کند تا از افشای تمامی طرح‌ها و ایده و همچنین اطلاعات حساس تجاری خودداری کنند. بر اساس توافق محرمانگی اگر هر یک از اعضای درگیر در تاسیس استارت آپ اطلاعات حیاتی آن را افشا کنند، مشمول جریمه خواهند شد و باید ضرر واردشده به استارت آپ را بپردازند.
مالکیت فکری استارتاپ
همانطور که در بخش قبل هم گفتیم، دارایی‌های فکری هر استارت آپ یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های فعالیت آن است. بنابراین اگر در مرحله‌ی ثبت استارت آپ خود هستید و هنوز ایده‌ی آن را عمومی نکرده‌اید، بهتر است با توجه به قوانین استارت آپ و با استفاده از راهکارهای حفاظتی IP از ایده‌ی خود محافظت کنید. برای این کار بهتر است به وکیلی مراجعه کنید که در حوزه‌ی IP سرآمد باشد و بتواند نحوه‌ی محافظت قانونی برای ایده‌های شما را مشخص کند. این کار در واقع نوعی بیمه‌کردن ایده‌ی فکری استارتاپ شما است که مانع از الگوبرداری مستقیم و یا سرقت آن خواهد شد.
مشاوره‌ی حقوقی استارت آپ‌ها
اگر برای کارهای مربوط به امور ثبت کسب‌وکار آنلاین خود نیاز به راهنمایی دارید و یا برای ثبت ایده‌ی خود به‌دنبال یک وکیل خبره در مسائل IP می‌گردید، پلتفرم حقوقی ترازو می‌تواند مجموعه‌ای از این خدمات حقوقی را منطبق بر آخرین تغییرات قوانین استارتاپ به شما ارائه کند.
پلتفرم حقوقی ترازو می‌تواند وکالت مجازی شما را بر عهده بگیرد و اسناد موردنیاز شما را مثل شکواییه و اظهارنامه در کمترین زمان ممکن و با قیمت مناسب برایتان فراهم کند.
شما همچنین می‌توانید با استفاده از خدمات پلتفرم حقوقی ترازو به‌صورت آنلاین یا تلفنی مشاوره‌ی آنلاین دریافت کنید و مسائل حقوقی خود را با ما در میان بگذارید.
همچنین این امکان برای شما وجود دارد که با استفاده از بستر پلتفرم حقوقی ترازو، وکیل موردنظر خود را در موضوع موردنظرتان پیدا کنید و از طریق پلتفرم ترازو به‌صورت حضوری به دفنر وکیل معرفی شوید.
