در این مقاله می‌خواهیم در مبحث محرومیت از ارث و تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر و مادر با شما صحبت کنیم. آیا پدر میتواند تمام دارایی خود را به یکی از فرزندانش بدهد؟ در چه صورت می‌توان وارث را از ارث محروم کرد؟ چه کسانی از ارث محروم می‌شوند؟ برای یافتن پاسخ این سوالات، تا پایان مقاله همراه ما باشید.
محرومیت از ارث چیست؟
به محض اینکه فردی فوت کند روال تقسیم ارث به جریان می‌افتد و اموالش به وراث او میرسد. پس از فوت، دیگر شخص دخل و تصرفی در اموالش ندارد و اگر کسی بخواهد در مورد اموالش بعد از مرگ تصمیمی بگیرد، فقط در صورتی‌که وصیت کند، میتواند تعیین تکلیف کند.
ولی تکلیف پدر و مادری که قصد دارند همه اموال خود را تنها به یکی از فرزندان بدهند یا یکی از فرزندان را از ارث محروم کنند، چیست؟
بعضی اوقات متوفی مشخص می‌کند مقداری از اموال صرف امور خیریه شود یا کل اموالش را به یکی از فرزندانش بدهد. همانطور که می‌دانیم، هر فرد میتواند فقط در یک سوم از اموال به نفع خودش وصیت نماید و فقط در صورتی متوفی میتواند در بیش از یک سوم نظر بدهد که تمامی وراث راضی باشند.
پس وقتی شخصی وصیت می‌کند که یک فرزند خود را از ارث محروم کند، فقط تا میزان ثلث اموال این وصیت نافذ و مورد قبول است و هیچکس نمی‌تواند با وصیت، ورثه خود را کلا از ارث محروم کند.
تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر
حتماً تاکنون عبارت «محرومیت از ارث» را از اشخاص مختلف شنیده‌اید، اما آیا واقعا میشود یکی از اولاد را از ارث محروم کرد؟ طبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی، محرومیت از ارث به این شکل است که اگر فردی به موجب وصیتی، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت او نافذ نیست.
محرومیت از ارث با وصیت، فقط تا ثلث اموال نافذ و صحیح است و از نظر قانون، محرومیت وراث از کل اموال مورد قبول و صحیح نیست.
وصیت و میزان اعتبار آن
همانطور که در قانون بر لزوم وجود وصیت‌نامه تأکید شده، در عرف نیز وصیت کردن از واجبات زندگی بشر است. هر فرد باید وضعیت دارایی، اموال، بدهی، دیون و تکالیف دینی و مالی که بر گردنش است را معین و مشخص نماید و رسیدگی به این امور را به بازماندگان خود بسپارد.
در صورتی که وصیت‌نامه هیچ‌یک از شرایط وصیت‌نامه‌های قانونی را نداشته باشد، می‌توان با طرح دعوای تنفیذ وصیت‌نامه، به آن اعتبار بخشید. فردی که وصیت می‌کند، باید هنگام تنظیم وصیت‌نامه اهلیت داشته باشد.
حتی اگر بعد از تنظیم وصیت‌نامه فرد دچار جنون شود، مانعی برای اجرای وصیت‌نامه نخواهد بود و وصیت‌نامه همچنان معتبر است و قابلیت اجرا دارد. اما فردی که قصد خودکشی دارد و وصیت‌نامه از خود باقی می‌گذارد، وصیت‌نامه او معتبر و قابل اجرا نیست؛ زیرا این فرد اهلیت تنظیم وصیت‌نامه را ندارد.
آیا مادر می تواند فرزند را از ارث محروم کند؟
طبق ماده ۸۴۱ قانون مدنی، موصی یا شخص وصیت‌کننده، تنها در مورد اموال متعلق به خود میتواند وصیت کند و در مورد اموال دیگران حتی با اجازه مالک آنها، نمی‌تواند وصیت کند. موصی اگر وارثی نداشته باشد، میتواند هر کسی را به عنوان وارث خود معرفی کند و این تنها در مورد یک سوم اموال قابل اجراست و بقیه اموال طبق قانون تقسیم می‌شوند.
صلح عمری
صلح عمری یعنی شخصی میتواند طی قراردادی که در دفتر اسناد رسمی منعقد می‌گردد، ملک و املاک خود را به نام شخص دیگری بزند، ولی برای آن شروطی وجود دارد؛ مثلا می‌گوید: «من تا وقتی زنده هستم، در این خانه ساکن می‌مانم، ولی بعد از فوت من فلان شخص، حق سکونت یا اجاره‌ی آن را دارد.» یا اینکه شخصی به دفترخانه رفته و اعلام می‌کند که یکی از آپارتمان‌هایش را به فرزندش که نیاز دارد و در حال ازدواج است، بدهد؛ ولی تا زمانی که زنده است، خودش در این ملک سکونت می‌کند و آن پسر حق فروشش را ندارد و میتواند شرایط دیگری بگذارد.
در واقع مالک شرط می‌کند تا زمانی که زنده است، منافع ملک متعلق به خودش است و بعد از این که فوت کرد، ملک و منافع آن به طور کامل و شش‌دانگ به کسی که صلح به نفع او شده است، برسد.
روش‌های جلوگیری محرومیت از ارث
در سیستم حقوقی ایران، محرومیت از ارث غیرممکن است. مورث اگر بخواهد برای اموال تعیین تکلیف کند، باید در زمان حیاتش این کار را انجام دهد. مورث فقط میتواند در قالب عقود مختلف و قبل از زمان مرگ با انتقال اموال خود نیت خود را جهت محرومیت از ارث یکی از فرزندان یا چند نفر، اعمال کند.
چه کسانی از ارث محروم می شوند؟
موارد محرومیت از ارث به شرح زیر هستند:
۱ . کفر
کافر از مسلمان ارث نمی‌برد، ولی مسلمان از کافر ارث می‌برد. به استناد ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی، اگر متوفی مسلمان باشد، هر یک از ورثه که کافر باشد از او ارث نمی‌برند.
۲ . اقدام به قتل
کشتن کسی به ناحق و نه برای قصاص، دفاع یا حد و مانند آن، موجب محرومیت قاتل از ارث است. به استناد ماده ۸۸۰ قانون مدنی هرگاه کسی عمدا مورث خود را بکشد، از ارث محروم میشود.
۳ . برده بودن
برده بودن وارث، مانع ارث است، مگر آن که وارث منحصر به برده باشد. البته با توجه به قوانین منع برده‌داری، این بند عملا منتفی است.
۴ . لعان
اگر مرد برای اینکه بگوید این فرزند متعلق به اون نیست، اقدام به لعان کند، ازدواج زن و شوهر فسخ شده و دیگر از یکدیگر ارث نخواهند برد و تا ابد امکان ازدواج مجدد با هم را ندارند. همچنین پدر از فرزندی که از خود نمیداند و آن فرزند نیز از پدر ارث نخواهد برد.
۵ .زنا
نه زنازاده از پدر و مادر خود ارث می‌برد و نه پدر و مادر و نزدیکان آنان از وی.
آیا پدر میتواند تمام دارایی خود را به یکی از فرزندانش بدهد؟
تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر یا مادر، ممکن است برای بسیاری افراد رخ دهد. در نظام حقوقی ایران محرومیت از ارث، فاقد اعتبار قانونی است و شخص به وسیله وصیت نمی‌تواند ورثه خود را از ارث محروم کند. قانون به متوفی فقط اجازه داده که در مورد یک سوم از اموالش در این مورد تعیین تکلیف کند و به محض فوت متوفی، امکان هیچ‌گونه اقدام حقوقی وجود ندارد. تشخیص وارث بودن یا نبودن افراد، تنها به عهده قانون است، زیرا قوانین ارث از قواعد آمره هستند و اراده و خواست شخص، تاثیری در تحقق سهم‌الارث وراث ندارد.
سوالات متداول
۱. آیا پدر یا مادر میتواند تمام دارایی خود را به یکی از فرزندانش بدهد؟
در زمان حیاتش بله، اما در وصیت نامه فقط تا یک سوم از اموالش را میتواند وصیت کند.
۲. آیا مادر میتواند فرزند را از ارث محروم کند؟
نه مادر و نه پدر و نه هیچ کس دیگر نمی‌تواند وارث را از ارثش محروم کند.
سلام و عرض ادب
پدر بنده یه باب منزل در حال حاضر به ارزش دو میلیارد به نام من ثبت کرده که نیاز به تعمیرات داشت،کلی هزینه کردم قیمت بدون تعمیرات یک میلیارد برآورد شد.
یه باب منزل دیگه دارد که دو دونگ به برادرم داد و سه دونگ دیگه نیم دونگ به ۶ خواهرم داد و یه دونگ بنام مادرم.
بنظر شما بی عدالتی نیست،تکلیف بنده چیست
میتوانم ادعایی کنم برای دو دنگ برادرم.
ارزش دودنگ برادرم ۳/۵ میلیارد بر آورد شده.
سلام. پدربزرگ فوت کرده و اموال او بر اساس تقسیم نامه عادی و با توافق بین ورثه تقسیم شده است بخشی در شهر که سند رسمی و بخشی که در روستا سند عادی دارند.
چهار سال بعد پسر بزرگتر فوت کرده و فرزندان او میگویند سهم الارث پدرمان ناعادلانه بوده و ادعای سهم بیشتری دارند. آیا میتوانند بر علیه عمو و عمه خود دادخواست ابطال تقسیم نامه ارث بدهند؟ متشکرم
سلام یکی از موارد رایجی که منجر به ابطال تقسیم‌نامه ارث میشود، عدم برابری و عدالت در تقسیم ارث است. یعنی در صورتی که تقسیم ارث به صورت تفاهمی یا به صورت انحصار وراثت باشد، باید همه وارثان رضایت داشته باشند. در صورتی که سهم الارث یکی از وارثان کم یا زیاد باشد، می‌توان به دلیل عدم برابری و عدالت در تقسیم ارث، نسبت به ابطال تقسیم‌نامه ارث اقدام نمود.
سلام خسته نباشید
پدر من الان زنده هستش و یه ملک دو طبقه رو که من و خواهرم آلان سکونت داریم رو به طور قولنامه ای به خواهرم واگذار کرده یعنی فروخته قولنامه با کد رهگیری هم گرفته شده
الان خواهرم این ملک فروخته و خریدار به ما گفته که ملک خالی کن قولنامه نشون داد آیا ما میتونیم کاری کنیم یا نه ممنون
سلام به نظر می رسد خیر
با عرض سلام
ما سه خواهر و ۴ برادر هستبم مادرم فوت کرده وپدرم تنها مانده و پدرم در زمان حیات خودش مریض قلبی بوده و دوتا از خواهرانم به او بیشتر از همه رسیدگی کرده ویکی دیگر از خواهرانم اصلا رسیدگی نکرده و دور برش نیامده وحتی می‌دانست مریض قلبی داشت
وحتی پدرم که در قید حیاط بود به ۳ پسرش از اموال خودش حیاط داده و به یکی نداده وآن ۳ تا برادر حیاط خودشان را ثبتی کردند
بعد پدرم فوت شده و وصیت نامه دست قیوم است ودر وصیت نامه نوشته بود ان دو خواهری که بیشتر رسیدگی کرده از اموال پدر، قیوم به آنها بده
حالا یکی از خواهرانم میگه وصیت نامه پدرم را قبول نمیکنم میگه چرا به آن دو خواهرانم بیشتر از من اموال داده ومیگه وصیت نامه را به ثبت نرسانده قبول ندارم
وحتی در وصیت نامه چند شاهد هم داریم وآنها انگشت زدند و حتی پدرم هم انگشت زده
سلام با وکیل مشورت کنید
با سلام پدر من در شرایط بسیار بد بیمارى، ک دکترا الان جوابش کردن، از ۴ تا خونه ٢ تا شو داده به دوتا پسر، براى ما ۶ دختر دوتا خونه داده، یعنى براى هر سه خواهر ى واحد، اما براى هر ى پسر ى واحد، ایا میشه اعتراض کرد؟ مکه سهم دختر یک نیست؟
اینکه کمتره!
پدرم هنوز زندس اگه فوت کنه ک گمان میکنم این اتفاق بیفته ایا میشه کارى کرد بعدا؟
سلام. درصورت فریب مورث و به نام زدن اموال اگر ثابت کنید بله.
سلام من پدرم ۲ همسر دارد همسر اولش ۶تا پسر دوتا دختر و از همسر دومش ۲تا پسر یک دختر دارد و همه ما در یک خونه زندگی میکنیم و تمام خرج‌های همسر دوم و فرزندانش به عهده گرفته و خرج همسر دوم و بچه‌هاشو نمیده یعنی واقعیتش همسر دومش اصلا نمی‌ذاره انگار صاحب همه مال پدر اون هست
جایی که زندگی میکنیم یه زمین ۱۲۰۰متری هست و تا الان هم به هیچکس اجازه ساخت و ساز نداده توویه کپر زندگی میکنیم و به گفته خودش میخواد زمین به اسم ۳نفر تقسیم کند، خودش ، همسر اول و همسر دوم
اگرچه سهم خودشو باز بده به همسر دومش که خیلی ناانصافیه اونوقت چیکار باید کرد؟
اگه وصیعت کند که برسه به همسر دوم و بچه‌هاش ما باید چیکار کنیم کجا بریم؟
سلام وقت بخیر
با وکیل مشورت کنید.
سلام علیکم
آیا پدر در قید حیات می تواند کل دارایی را به کسی هدیه و هبه کند، بدون اجازه همسر و فرزندانش ؟؟ طبق فتوای آیت‌الله سیستانی
سلام وقت بخیر. طبق اصل آزادی قراردادها هر شخص می تواند در هر زمانی که خواست با سایرین قراردادهایی منعقد کند و اموال و دارایی‌های خود را یا به طریق معوض و یا به طریق غیرمعوض به ایشان منتقل نماید فرقی هم نمی کند که گیرنده فرزند مالک یا غریبه باشد.
سلام خسته نباشید
پدر من الان زنده هستش و یه ملک دو طبقه رو که من و خواهرم آلان سکونت داریم رو به طور قولنامه ای به خواهرم واگذار کرده یعنی فروخته قولنامه با کد رهگیری هم گرفته شده
الان خواهرم این ملک فروخته و خریدار به ما گفته که ملک خالی کن قولنامه نشون داد آیا ما میتونیم کاری کنیم یا نه ممنون
یا اینکه ما باید خالی کنیم
در زمان حیات پدر که در شرایط سالمی نباشد،آیافرزندان،بدون حضور برادر بزرگ می توانند در رابطه با سهم الارث تصمیم گیری کرده و ارثیه پدری رابین خودشان تقسیم بندی کنند…
وقت بخیر. تقسیم ارث برای بعد از فوت موصی و تا یک سوم طبق وصیت ایشان خواهد بود.
پدرم در زمان حیات به هر پسرش از زمینهای زراعی۲هکتار زمین داده.بعداز فوتش طبق ترکه به هرپسر۱هکتاروبه دخترهانیم هکتار رسیده.پدر در زمان حیات اشاره کرده که به دختران زمین کمتری میرسد لذا به مادر۳هکتار داده تا درصورت نیاز دختران به آنها هم سهمی دهد.اکنون مادر در زمان حیات نیم هکتار میخواهد به دخترانش بدهدآیا رضایت و امضای سایر وراث از مادر لازم است؟چون وقتی پدر قبل از فوت ۲هکتار داده کسی از دختران امضا و رضایت نگرفته.
وقت بخیر. تقسیم ارث مادر تفاوتی با تقسیم ارث پدر ندارد. مادر می تواند در زمان حیات اموال خود را به هرکدام از فرزندان خواست بدهد و یا بعد از فوت او تا یک سوم از اموال طبق وصیت مادر خواهد بود.
پدرم تمام اموالش را به نام پسرهاش زده ، پس این یک جور محروم از ارث میشود ؟
سلام و وقت بخیر
خیر به معنای محروم کردن از ارث نیست اما نتیجه همونه و تو این فرض منع قانونی وجود نداره و انتقال صحیحه.
پدرگورباگورم باقولنامه های صوری همه املاکش رابه فرزندانش فروخته ومن ویک برادرم راازارث چندین میلیاردی محروم کرده لطفا مراراهنمایی کنیدکه چه بایدبکنم ممنون
سلام و وقت بخیر
از طریق لینک زیر با وکلای ما ارتباط برقرار کنید تا شما رو راهنمایی کنند.
مشاوره حقوقی آنلاین پلتفرم حقوقی ترازو
با عرض سلام و خسته نباشید
من همسر دوم و رسمی آقایی هستم و یک فرزند دختر دارم همسرم از زن اول هم دو فرزند دختر داره
تو وصیت نامه به دوتا دخترها از همسر اول سهم الارث بیشتری دادن و به همسرشون هم همینطور میخواستم بدونم آیا میتونند چنین کاری انجام بدهند
سلام نسبت به یک سوم اموال طبق نظر خود می توانند تقسیم کنند
تو نفهم و که به بابات میگی گور به گور باید محرومت میکرد . تو فرزند خلف نبودی وگرنه بنام تو هم میزد .