تنظیم دادخواست واخواهی برای اعتراض به رای غیابی

واخواهی به معنای اعتراض به حکمی است که در غیاب خوانده یا متهم صادر شده است. این اعتراض از حقوق قانونی افرادی است که نتوانسته‌اند در جلسه دادگاه شرکت کنند. برای واخواهی، فرد معترض باید دادخواستی تنظیم و به دادگاه صادرکننده حکم ارائه کند. اگر دادگاه واخواهی را بپذیرد، حکم قبلی نقض شده و خسارات ناشی از آن توسط خواهان اولیه جبران می‌شود. در این مطلب پلتفرم حقوقی ترازو، هر آنچه لازم است درباره واخواهی و دلایل رد آن بدانید را ارائه کرده‌ایم.

واخواهی چیست؟

معنی واخواهی، اعتراض به احکام غیابی صادر شده توسط دادگاه است. این اعتراض تنها نسبت به احکامی که بدون حضور متهم یا خوانده صادر می‌شود، قابل انجام خواهد بود. قانون برای آنکه اگر کسی به هر علتی، تحت شرایطی در دادگاه حاضر نبوده و حکمی علیه او صادر شده، حقوقش ضایع نگردد. این امکان یعنی رسیدگی مجدد به پرونده در همان مرجع رسیدگی را تعبیه کرده تا حقوق افراد تضمین گردد. حق اعتراض به حکم غیابی یا همان واخواهی به دلیل رعایت حقوق فردی که در دادرسی حاضر نشده و امکان دفاع از حقوق خود را نداشته در قانون بیان شده‌است.

تفاوت واخواهی و تجدیدنظر

ممکن است این سوال برای شما پیش آید که فرق بین واخواهی و تجدیدنظر چیست؟ تفاوت اصلی بین واخواهی و تجدید نظر در نوع حکم، مهلت اعتراض و مرجع رسیدگی به آن‌ها است. واخواهی به احکام غیابی دادگاه بدوی مربوط می‌شود و زمانی صورت می‌گیرد که حکم غیابی صادر شده و شخص محکوم‌علیه در دادگاه حضور نداشته است.

مهلت برای ارائه واخواهی ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم غیابی خواهد بود. در صورتی که ابلاغ قانونی بوده و واقعی نباشد، مهلت واخواهی از تاریخی که فرد از رای مطلع شده، در نظر گرفته می‌شود. اما، تجدید نظر، مربوط به احکام حضوری دادگاه بدوی است.

تجدید نظر زمانی مطرح می‌شود که حکم صادر شده و شخص محکوم‌علیه قصد دارد به آن اعتراض کند. مهلت برای ارائه تجدیدنظرخواهی ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم حضوری خواهد بود. بنابراین اگر حکمی غیابی بود، فرد می‌تواند ابتدا آن را در همان دادگاه بدوی واخواهی کرده و در صورت لزوم نسبت به حکم صادره از دادگاه بدوی، تجدیدنظرخواهی نیز بکند.

همچنین مرجع رسیدگی به واخواهی همان دادگاه بدوی است ولی مرجع رسیدگی به دادخواست تجدیدنظر، دادگاه تجدیدنظر است. به طور کلی، واخواهی به احکام غیابی و تجدید نظر به احکام حضوری مربوط می‌شود و هرکدام مهلت‌های خاص خود را برای ارائه اعتراض دارند.

شرایط واخواهی در دعاوی حقوقی

از آنجا که آرای غیابی در دعاوی حقوقی با دعاوی کیفری متفاوت است، باید واخواهی در این دو گروه از دعاوی را به طور جداگانه بررسی کرد. شرایط حکم غیابی طبق ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی به صورت زیر است:

• عدم حضور خوانده یا وکیل: اگر خوانده یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشوند، حکم صادر شده غیابی خواهد بود.
• عدم ارسال لایحه دفاعیه: در صورتی که خوانده یا وکیل او لایحه دفاعی به دادگاه ارسال نکرده باشند، دادگاه حکم را غیابی صادر می‌کند.
• عدم ابلاغ واقعی اخطاریه: اگر اخطاریه دادگاه به صورت واقعی و مستقیم به خوانده تحویل داده نشده باشد، حکم غیابی صادر می‌شود.

اگر این شرایط وجود داشته باشد، خوانده می‌تواند اعتراض خود را تحت عنوان «واخواهی» نسبت به حکم صادره در دعاوی حقوقی ثبت کند.

شرایط واخواهی در دعاوی کیفری

ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری احکام واخواهی در دعاوی کیفری را مشخص می‌کند. طبق این ماده، اگر متهم یا وکیلش در هیچ‌ یک از جلسات دادگاه حضور نداشته یا لایحه دفاعیه ارسال نکرده باشند، دادگاه رای غیابی برای پرونده مطرح شده صادر می‌کند. به طور کلی، واخواهی در دعاوی کیفری نیازمند سه شرط اصلی است:

• عدم حضور در جلسات دادگاه: اگر متهم یا وکیل او در هیچ‌ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد.
• عدم ارسال لایحه دفاعیه: اگر لایحه دفاعیه‌ای از سوی متهم یا وکیل او به دادگاه ارسال نشده باشد.
• جرم از جرایمی نباشد که صرفا دارای جنبه حق الهی است.

در چنین شرایطی، متهم می‌تواند پس از صدور رای غیابی، با رعایت مهلت قانونی ۲۰ روزه، درخواست واخواهی کند.

تفاوت واخواهی در دعاوی کیفری و حقوقی

در دعاوی حقوقی، ابلاغ واقعی جلسه رسیدگی به فرد، سبب می‌شود که رای حضوری بوده و امکان واخواهی برای آن وجود نداشته باشد، حتی اگر فرد یا وکیلش در جلسه حاضر نشوند و لایحه دفاعیه نیز ندهند. بنابراین صرف این که جلسه رسیدگی به طور واقعی به فرد ابلاغ شود باعث می‌شود که امکان واخواهی از رای از بین برود. اما در دعاوی کیفری، حتی اگر ابلاغ واقعی باشد، اما فرد یا وکیلش در جلسات رسیدگی شرکت نکرده و یا لایحه دفاعیه نداده باشند، رای غیابی بوده و قابل واخواهی خواهد بود.

مراحل واخواهی حقوقی

حال که با تفاوت واخواهی در دعاوی حقوقی و کیفری آشنا شدیم، باید با مراحل آن نیز آشنا شویم. با توجه به این که، واخواهی حقوقی یکی از روش‌های اعتراض به حکم دادگاه است که به موجب آن، محکوم‌علیه می‌تواند در صورت صدور حکم غیابی، به آن اعتراض کند، شناخت مراحل آن ضروری خواهد بود. مراحل و نحوه واخواهی حقوقی را در ادامه به طور کلی ارائه کرده‌ایم.

تهیه دادخواست واخواهی

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، شخصی که قصد واخواهی از حکم غیابی را دارد، باید یک نمونه دادخواست واخواهی تهیه و ثبت کند. این دادخواست در دادگاهی که حکم غیابی را صادر کرده، مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

ثبت دادخواست

در این مرحله، متقاضی باید با در دست داشتن اسناد و مدارک لازم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. سپس فرد باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده و دادخواست واخواهی را از طریق آن ثبت کند. این فرآیند شامل پرداخت هزینه‌هایی خواهد بود.

ارجاع دادخواست

دادخواست واخواهی از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادگاه صادرکننده حکم غیابی ارجاع می‌شود. اگر دادخواست کامل باشد، در نوبت رسیدگی قرار می‌گیرد و در غیر این صورت، اقدامات لازم برای رفع نقص آن انجام خواهد شد.

ابلاغ زمان و محل رسیدگی

سپس، زمان و محل رسیدگی به دادخواست واخواهی از طریق سامانه ابلاغ ثنا به طرفین ابلاغ خواهد شد. در نتیجه طرفین باید در تاریخ و ساعت مشخص شده در دادگاه حقوقی حضور پیدا کرده و از خود دفاع کنند.

تجدید نظرخواهی پس از واخواهی

طرح اعتراض واخواهی مانع از استفاده از سایر روش‌های اعتراض مانند تجدید نظرخواهی حقوقی نمی‌شود؛ بنابراین، اگر محکوم‌علیه حکم غیابی فرصت واخواهی را از دست بدهد، یا به هر دلیلی قصد ارائه آن را نداشته باشد، می‌تواند پس از پایان مهلت واخواهی اقدام به تجدید نظرخواهی کند.

البته باید توجه داشت که مهلت تجدیدنظرخواهی تنها ۲۰ روز پس از پایان مهلت واخواهی است. جهت تنظیم واخواهی و ارائه این لایحه به دادگاه، لازم است که از وکلای متخصص در این زمینه مشاوره بگیرید. وکلای ترازو کمکتان می‌کنند تا دادخواست واخواهی را طبق قوانین و مقررات به روز تنظیم کنید.

مدارک مورد نیاز برای واخواهی

برای واخواهی از رأی غیابی صادر شده از دادگاه، متقاضی باید مدارک و اسناد لازم را به دادگاه صادرکننده حکم برای درخواست رسیدگی ارائه کند. مدارک مورد نیاز برای واخواهی حقوقی به شرح زیر است:

• مدارک هویتی: شامل شناسنامه و کارت ملی متقاضی واخواهی.
• رای یا حکم غیابی: نسخه‌ای از حکم غیابی صادر شده از دادگاه حقوقی که مورد اعتراض قرار گرفته است.
• دادخواست واخواهی: تکمیل و ثبت یک نمونه دادخواست واخواهی از رای غیابی.
• اسناد و مدارک پشتیبان: مدارکی که معترض در اختیار دارد و به استناد آن‌ها درخواست رسیدگی مجدد به پرونده را می‌کند.
• مدارک مربوط به عذر موجه: در صورت درخواست واخواهی خارج از مهلت، ارائه اسناد و مدارک مربوط به وجود عذر موجه برای تاخیر نیز ضروری است.

این مدارک باید به طور کامل و صحیح به دادگاه ارائه شوند، تا فرآیند واخواهی به درستی انجام شود.

مهلت و شرایط واخواهی از احکام غیابی

مهلت واخواهی از احکام غیابی برای افراد مقیم ایران ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی حکم و برای مقیمان خارج از کشور، دو ماه از تاریخ ابلاغ واقعی حکم خواهد بود. اگر متقاضی نتواند در این مهلت اقدام کند، باید دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده رای ارائه کند. در صورتی که دادگاه ادعای معترض را موجه تشخیص دهد، قرار قبول دادخواست واخواهی صادر شده و اجرای حکم متوقف می‌شود.

عذر موجه جهت واخواهی خارج از موعد

موارد زیر به عنوان عذر موجه عدم تسلیم واخواهی در زمان تعیین شده توسط دادگاه پذیرفته می‌شود.

• مرضی که مانع از حرکت بوده و بیماری که به حدی شدید است که شخص نمی‌تواند به دادگاه مراجعه کند.
• فوت یکی از والدین، همسر یا اولاد که به طور مستقیم بر توانایی شخص برای ارائه دادخواست تاثیر گذاشته باشد.
• حوادث قهریه مانند سیل، زلزله، یا حریق که به دلیل وقوع این حوادث، امکان تقدیم دادخواست در مهلت مقرر ممکن نباشد.
• توقیف یا حبس بودن فرد، به نحوی که واخواه نتواند در مهلت مقرر دادخواست خود را ارائه کند.

در صورت وجود هر یک از این شرایط، واخواه باید مستندات لازم را ارائه داده و دلایل موجه بودن عذر خود را به دادگاه اثبات کند.

دلایل رد واخواهی

شناخت اینکه دادگاه به چه دلایلی ممکن است واخواهی را رد کند، کمکتان می‌کند تا این دادخواست را با دقت بیشتری تنظیم کرده و ارائه دهید. از جمله این دلایل توسط دادگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• عدم رعایت مهلت قانونی: اگر واخواهی پس از پایان مهلت قانونی تعیین‌شده در قانون آیین دادرسی مدنی ارائه شود، دادگاه آن را رد خواهد کرد.
• عدم ارائه دلایل قانع‌کننده: اگر واخواه نتواند دلایل قابل قبولی برای نقض رأی ارائه دهد، دادگاه درخواست وی را رد می‌کند.
• تکرار موضوعات قبلی: اگر موضوعاتی که در درخواست واخواهی مطرح شده، قبلاً در دادگاه بدوی بررسی و رسیدگی شده باشد، امکان دارد دادگاه به دلیل تکراری بودن موضوع را رد کند.
• عدم صلاحیت دادگاه: اگر دادگاهی که واخواهی در آن ارائه شده، صلاحیت رسیدگی به موضوع را نداشته باشد، دادگاه درخواست واخواهی را رد خواهد کرد.

شناخت این دلایل می‌تواند به شما کمک کند تا از مشکلات احتمالی در فرآیند واخواهی پیشگیری کنید.

اثر واخواهی در اجرای حکم

صرف ارائه دادخواست واخواهی سبب توقف اجرای حکم می‌شود. یعنی اگر به عنوان مالی از فرد توقیف شده است، از آن رفع توقیف شده و یا اگر مال در حال مزایده باشد، مزایده متوقف خواهد شد.

نمونه دادخواست واخواهی

واخواهی نسبت به رای غیابی، با تنظیم و ثبت یک نمونه دادخواست واخواهی حقوقی و ثبت آن از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می‌شود. چون برخی افراد با نحوه ثبت اعتراض واخواهی حقوقی آشنا نیستند، در ادامه یک نمونه را جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

ریاست محترم ………………………….

با سلام؛

احتراماً به استحضار جنابعالی می‌رساند که اینجانب …………………………….. فرزند ……………………………….. به شماره ملی …………………………………. محکوم علیه رأی پرونده، به شماره کلاسه ………………………………….. بوده که در تاریخ ………………………….. از سوی آن دادگاه محترم، صادر شده است؛ لکن به دلیل عدم حضور و ارائه لایحه دفاعیه توسط اینجانب یا وکیلم، به صورت غیابی صادر شده و بنا به دلایل ذیل، مورد اعتراض است:

اینجانب، به موجب دادنامه فوق الذکر، محکوم به پرداخت مبلغ …………………………………….. تومان، بابت بدهی معوقه، به جناب آقای / سرکار خانم ………………………………. شده‌ام؛ در حالی که اینجانب، در تاریخ ………………………….. اقدام به پرداخت تمام و کمال بدهی خود به ایشان کرده‌ام و اسناد و مدارک مربوط به آن نیز، ضمیمه شده است. لذا با توجه به مدارک پیوست، صدور حکم شایسته، مورد تقاضاست.

نقش وکیل در واخواهی

واخواهی از احکام غیابی یکی از فرآیندهای حقوقی پیچیده است و نیاز به دقت و آشنایی کامل با قوانین این حوزه دارد. برای دفاع در جلسه واخواهی می‌توانید از وکلای متخصص این حوزه کمک بگیرید. از جمله اموری که وکلای پایه یک دادگستری در این پرونده‌ها انجام می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تهیه و تنظیم دادخواست

وکیل با تسلط بر قوانین و رویه‌های قضائی، می‌تواند دادخواست را به درستی و با رعایت تمامی الزامات قانونی تنظیم کند. این موضوع اهمیت زیادی در رسیدگی دادگاه به دادخواست ارسالی دارد. زیرا هرگونه نقص یا اشتباه در دادخواست، می‌تواند منجر به رد آن شود.

مدیریت مهلت‌ها

وکیل با تجربه با شرایط زمانی قانونی برای ارائه واخواهی به خوبی آشناست. این فرد به شما کمک می‌کند تا از مهلت‌های قانونی ارسال این دادخواست پیروی کرده و از احتمال رد درخواست به دلیل تاخیر جلوگیری کنید.

جمع‌آوری و ارائه مدارک

وکیل با تجربه می‌تواند مدارک و مستندات لازم را جمع‌آوری کرده و به دادگاه ارائه دهد. همچنین وکیل متخصص این حوزه می‌تواند شما را راهنمایی کند تا مدارک موجه و قوی که شانس موفقیت در دادگاه را افزایش دهد، تهیه کنید.

نمایندگی در دادگاه

وکیل می‌تواند به نمایندگی از واخواه در دادگاه حاضر شده و در جلسات رسیدگی به دفاع از حقوق او بپردازد. تجربه و مهارت‌های وکیل در ارائه دفاعیات و استدلال‌های قانونی و رد رای غیابی با مدارک و شواهد معتبر، می‌تواند تاثیر زیادی بر نتیجه پرونده داشته باشد.

به طور کلی کمک گرفتن از وکیل متخصص در فرآیند واخواهی می‌تواند به طور قابل توجهی شانس موفقیت شما را افزایش دهد و اطمینان حاصل خواهید کرد، تمامی مراحل قانونی به درستی و به موقع انجام می‌شوند.

سخن پایانی

برای تنظیم به موقع درخواستتان در مهلت واخواهی، پیشنهاد می‌کنیم از وکلای پایه یک دادگستری مانند تیم متخصص پلتفرم حقوقی ترازو کمک بگیرید. وکلای ترازو در زمینه تنظیم این درخواست‌ها برای امور حقوقی و کیفری، تجربه زیادی دارند؛ بنابراین با کمک این تیم متخصص، شانس این را خواهید داشت که رأی دادگاه را در جلسات واخواهی به نفع خودتان تغییر دهید. توجه به این نکته ضروری است که وکلای متخصص تنها در موعد تعیین شده می‌توانند برای نتیجه گرفتن در این پرونده‌ها کمکتان می‌کنند؛ بنابراین، حتماً در موعده مناسب برای تنظیم دادخواست واخواه با وکلای متخصص ترازو ارتباط بگیرید.

سؤالات متداول