عدم ثبت چک صیادی در سامانه صیاد چه عواقبی دارد؟

عدم ثبت چک صیادی در سامانه صیاد از مواردی است که به دلیل قانون جدید چک، سوالات زیادی درباره آن وجود دارد. در قانون جدید چک، برای سامان دادن به وضعیت بی سروسامان چک در کشور، افراد ملزم شدند تا چک‌های خود را در سامانه‌ای به نام سامانه صیاد ثبت کنند تا رهگیری چک در سیستم بانکی و قضایی ساده‌تر شده و آمار چک‌های برگشتی کاهش یابد.

اما مانند هر امر دیگری، قانون جدید سوالاتی را در پی داشت. به عنوان مثال اگر کسی چک صیادی را در سامانه ثبت نکرد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ آیا می‌توان به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد علیه او شکایت کرد؟ اگر مایل به یافتن پاسخ این سوالات هستید، در این مقاله با ما همراه باشید.

ثبت چک صیادی در سامانه صیاد

سامانه صیاد در واقع سامانه‌ای است که برای نظارت بر صدور چک و دسته‌چک ایجاد شده است. در واقع این سامانه به صورت یکپارچه بر صدور چک در کشور نظارت کرده و کسانی را که دارای چک برگشتی باشند، ممنوع از گرفتن دسته‌چک خواهد کرد. بر اساس قانون، افراد برای صدور چک مکلفند تا هویت دریافت‌کننده، تاریخ و مبلغ چک را با ذکر شناسه چک در سامانه صیاد ثبت کنند.

البته این امر صرفا در مورد چک‌های صیادی جاری است. این چک‌ها در محل امضای صادرکننده، این عبارت بر روی آن ها درج شده است: «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.» پس دقت داشته باشید که ما در این مقاله صرفا در مورد چک‌های صیادی سخن می‌گوییم.

درصورتی‌که مالکیت چک‌ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول قانون صدور چک نبوده و بانک‌ها مکلفند از پرداخت وجه آن خودداری نمایند. پس تا اینجا متوجه شدیم که تمامی چک‌های صیادی برای آن که دارای اعتبار بوده و اساسا چک محسوب شوند، باید لزوما در سامانه صیاد ثبت گردند.

عدم ثبت چک صیادی توسط صادرکننده

ثبت نکردن چک در سامانه صیاد، برای صادرکننده عواقب جدی مانند صدور چک ندارد و کسی که چک را دریافت می‌کند، باید حتما به این نکته توجه داشته باشد. به عبارت دیگر، اگر چک صیادی در سامانه ثبت نشود، اساسا فاقد عنوان چک خواهد بود. شاید بپرسید مگر چک چه مزیتی دارد که عنوان «چک» داشتن برگه کاغذ، تا این حد مهم است؟‌

چک یکی از انواع اسناد تجاری است که قانون امتیازات ویژه‌ای برای آن‌ها در نظر گرفته است. به عنوان مثال، شما بدون مراجعه به دادگاه و صرفا با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت چک، می‌توانید به دایره اجرای ثبت مراجعه و وجه چک را از اموال صادرکننده یا ضامنین چک وصول کنید. همچنین اگر صادرکننده چک در حسابی غیر از حساب متصل به چک دارای وجه باشد، سیستم بانکی می‌تواند اقدام به وصول آن کند. این مزیت‌ها و مواردی دیگر سبب می‌شود تا چک به عنوان سندی تجاری دارای اهمیت بالایی باشد.

پس اگر چکی در سامانه صیاد ثبت نشد، دیگر عنوان چک و سند تجاری بر آن صدق نمی‌کند و بانک در قبال آن تکلیفی برای پرداخت پول نخواهد داشت. پس اگر شما قصد گرفتن چک از فردی دارید، حتما از ثبت آن سامانه صیاد توسط صادرکننده مطمئن شوید.

عواقب عدم ثبت چک صیادی در سامانه

همانگونه که بیان شد، عدم ثبت چک صیادی در سامانه صیاد به معنی آن است که کاغذ امضاشده دیگر خواص چک را نخواهد داشت. این یعنی شما دیگر امکان استفاده از مزایای سند تجاری را ندارید. در این جا این سوال پیش می‌آید: پس این چک که توسط صادرکننده صادر شده است، کاملا بی‌خاصیت است؟‌ پاسخ منفی است.

این چک تنها به عنوان سند بدهی مدنی به کار خواهد آمد. یعنی شما برای وصول آن باید به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست مطالبه وجه از دادگاه کنید. طبیعتا این امر راهی دشوارتر و طولانی‌تر برای رسیدن به وجه مورد نظر خواهد بود.

جرم عدم ثبت چک صیادی در سامانه

تا اینجا دانستیم که صادرکننده چک باید چک را در سامانه صیاد ثبت کند. در غیر این صورت آن چک خاصیت تجاری خود را از دست خواهد داد و تنها سندی مدنی برای اثبات بدهکار بودن او خواهد بود. اما این سوال را می‌توان مطرح کرد که آیا ثبت نکردن چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده جرم است؟ آیا ضمانت اجرای خاصی توسط قانون برای او در نظر گرفته شده است؟‌

برای پاسخ به این سوال باید به قوانین مرتبط با چک مراجعه کرد. با مراجعه به قانون صدور چک به عنوان قانون خاص در این زمینه و همچنین قانون مجازات اسلامی به عنوان قانون عام حاکم در مسائل کیفری، در هیچ کجا چنین عملی جرم‌انگاری نشده است. با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات که بیان می‌دارد که هیچ عملی بدون بیان در قانون نمی‌تواند جرم باشد، باید گفت که ثبت نکردن چک صیادی در سامانه صیاد به هیچ عنوان عملی مجرمانه نیست.

بهترین ضمانت اجرا برای چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد، عدم دریافت آن توسط گیرنده است. پس توصیه ما به شما این است که تا وقتی چک در سامانه ثبت نشده، به هیچ عنوان آن را به عنوان پرداخت در مبادلات و معاملات دریافت نکنید.

شکایت از چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد

بیان شد که چک ثبت‌نشده در سامانه صیاد خاصیت تجاری خود را از دست می‌دهد و دیگر نمی‌توان آن را به نحو کیفری یا با مراجعه به ثبت، به اجرا گذاشت. اما امکان شکایت از چنین چکی به هیچ عنوان وجود ندارد؟ پاسخ منفی است. گرچه چنین چکی خاصیت تجاری خود را از دست داده، اما کماکان مانند سندی مدنی و به عنوان یک رسید که نشان‌دهنده بدهی فرد است، می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. به عبارت دیگر، این چک همانند تکه کاغذی است که فرد به عنوان اقرار به شما می‌دهد که «من مبلغی خاص را به شما بدهکارم و متعهد می‌شوم آن را در تاریخی معین به شما پرداخت کنم.»

برای وصول چنین طلبی، علاوه بر مراجعه به خود فرد، می‌توان به دادگاه مراجعه کرد و با ثبت دادخواست مطالبه وجه اقدام به دریافت آن کرد. ثبت چنین دادخواستی مستلزم مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی خواهد بود.

نمونه دادخواست عدم ثبت چک صیادی

دانستیم که برای وصول وجه چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده، باید اقدام به دعوای حقوقی مطالبه وجه نمود. دعوای حقوقی مطالبه وجه باید با ارائه دادخواست به دادگاه اقامه شود. در زیر نمونه ای از متن دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده را برایتان آورده‌ایم.

ریاست محترم دادگاه حقوقی ………..
با سلام

احتراما به عرض می‌رساند، اینجانب خواهان به مشخصات مندرج، در تاریخ ۱۴۰۲/۰۳/۰۱ یک فقره چک صیادی، به شناسه …….. را از خوانده محترم دریافت کرده که صادرکننده چک مزبور را در سامانه سامانه صیاد ثبت نکرده و متعاقبا، بانک نیز از پرداخت وجه آن و صدور گواهی عدم پرداخت، خودداری نمود.

حال، نظر به این که این چک، با توجه به مقررات قانون صدور چک جدید، سند تجاری محسوب نشده و یک سند عادی است و همچنین، با در نظر گرفتن تعهد صادرکننده سند مبنی بر پرداخت وجه آن و همچنین، امضای سند توسط متعهد، صدور حکم بر پرداخت وجه مندرج در سند، مورد استدعا است.

سخن پایانی

عدم ثبت چک صیادی در سامانه صیاد سبب می‌شود که این چک خاصیت تجاری خود را از دست دهد و به عبارت دقیق‌تر دیگر عنوان چک بر آن صادق نخواهد بود. با توجه به این که شکایت از چنین چک‌هایی مستلزم طرح دعوای حقوقی است، پیشنهاد می‌کنیم تا در این زمینه از خدمات مشاورین و وکلای مجرب ما در پلتفرم حقوقی ترازو استفاده کنید.